Papieska Komisja Biblijna (łac. Pontificia Commissio Biblica) – komisja złożona z kardynałów i naukowców, która decyduje o stanowisku Kościoła Rzymskokatolickiego wobec Biblii i nauk biblijnych. Komisja wchodzi w skład Kurii Rzymskiej.
Komisja powstała w 1902 jako zbiór kardynałów i konsultorów, a jej pierwsze orzeczenia miały konserwatywny i zachowawczy charakter, podkreślając m.in. pełną historyczność ksiąg biblijnych i ograniczając możliwości nowoczesnych badań naukowych. Od czasu pontyfikatu Piusa XII PKB łagodziła swój ton, a wydawane w kolejnych latach instrukcje stymulowały rozwój badań biblijnych. W 1971 papież Paweł VI dokonał reformy komisji, czyniąc ją ciałem wyłącznie naukowym.
Komisję oficjalnie powołał 30 października 1902 papież Leon XIII w liście apostolskim Vigilantiae studiique. Celem jej działania miał być rozwój studiów biblijnych w Kościele Katolickim oraz troska o ich wierność Magisterium kościelnemu. W 1904 papież Pius X udzielił Komisji uprawnień do nadawania tytułów akademickich w zakresie nauk biblijnych.
W działalności Komisji wyróżnia się pięć okresów[1]:
W latach 1905-1915 Komisja wydała 15 orzeczeń. Były one sformułowane jako dubia et responsa[1] - czyli lakoniczne odpowiedzi (affirmative lub negative) na sformułowane w skomplikowany sposób wątpliwości [2].
Orzeczenia były utrzymane w tradycyjnym rozumieniu autorstwa i historyczności ksiąg biblijnych, sprzeciwiały się liberalnej i racjonalistycznej krytyce. Ich tezy to m.in.:[2]
Dekrety te miały cel zapobiegawczy, a interpretowane w sposób prawniczy dopuszczały miejsce dla badań naukowych[3]. Ponieważ jednak wymagały posłuszeństwa ze strony uczonych katolickich, w świecie niekatolickim sprawiały wrażenie, że postawa katolicka jest monolitycznie zachowawcza i nie dopuszcza omawiania problemów na zasadzie wymiany opinii naukowych[3]. W późniejszych publikacjach orzeczenia te piętnowano jako "dekrety kagańcowe", powstrzymujące w istocie rozwój katolickiej egzegezy[4]. Atmosfera, którą wytworzyły dekrety nie sprzyjała uczonym katolickimi takim jak M.-J. Lagrange, których działania były powstrzymywane np. przez Święte Oficjum[3].
W 1916 papież Benedykt XV zwiększył jeszcze uprawnienia PKB, który listem apostolskim Cum Biblia Sacra z dnia 15 sierpnia 1916 zarządził, aby Instytut Biblijny oraz Komisja Rewizji Wulgaty składały do PKB coroczne sprawozdania na piśmie.
Aktywność Komisji w dziedzinie wydawania orzeczeń zmniejszyła się. Sama forma orzeczeń zamiast dotychczasowej dubia et responsa przyjęła formę instrukcji, których treścią stały się (poza sprawami naukowymi) tematy dotyczące duszpasterstwa oraz liturgii. Lista orzeczeń z tego okresu:
W latach 40. XX wieku, po opublikowaniu przez papieża Piusa XII encykliki Divino afflante Spiritu Komisja złagodziła swój ton, o czym świadczył m.in. List do kardynała Emmanuela Suharda, arcybiskupa Paryża. Według Eugeniusza Dąbrowskiego była to ilustracja ewolucji poglądów uważanych dawniej za niedopuszczalne, a dziś zostawionych swobodnej dyskusji[5].
W 1955 sekretarz Komisji A. Miller wypowiedział się na temat wczesnych dekretów PKB dopuszczając badania naukowe z pełną wolnością [...] o ile tylko respektuje urząd nauczycielski Kościoła[2].
Papież Paweł VI w piśmie Motu Proprio Sedula cura (1971) połączył Komisję z Kongregacją Nauki Wiary. Prefekt Kongregacji Nauki Wiary jest jednocześnie przewodniczącym Komisji. Od 2017 Komisji przewodzi kardynał Luis Ladaria Ferrer. Sekretarzem Komisji jest obecnie jezuita o. Klemens Stock.
Komisja liczy 20 członków. Jedynym Polakiem wchodzącym obecnie w jej skład jest ks. dr hab. Marcin Kowalski z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (od 2021 r.)[6].
W latach 1965-1971 do Komisji należał ks. prof. Stanisław Łach, w latach 1980-1989 o. prof. Augustyn Jankowski OSB, w latach 1990-1997 ks. prof. Lech Stachowiak, w latach 1998-2007 ks. prof. Ryszard Rubinkiewicz SDB[7], w latach 2009-2021 ks. prof. Henryk Witczyk[8].
Współczesne publikacje Komisji:
W 1976 PKB przygotowała studium biblijne nt. możliwości wyświęcania kobiet do kapłańskiej posługi eucharystycznej. Studium nie zostało opublikowane, ale jego wyniki przeciekły do prasy, zgodnie z wersją opublikowaną w Katolickim Komentarzu Biblijnym, uczeni mieli przegłosować (w stosunku 17:0), że Nowy Testament nie reguluje tej sprawy jasno i raz na zawsze, jak również (12:5), że ani Pismo Święte, ani podejście Jezusa nie wykluczało takiej możliwości[9]. W 1977 ukazała się deklaracja Inter insigniores (o dopuszczeniu kobiet do kapłaństwa urzędowego)[10], w której jednak brak powołań na prace PKB.