Pedagog (łac. paedagōgus od stgr. παιδαγωγός [paidagōgós]) – profesjonalista wykonujący zawód po ukończeniu wyższych studiów pedagogicznych lub po dodatkowym kursie specjalizacyjnym; również pracownik naukowy zajmujący się badaniami w dziedzinie wychowania i oświaty lub nauczyciel akademicki[1].
Autorem najstarszego w Polsce dzieła o pedagogice jest Konrad Bitschin, zwany Konradem z Byczyny, pedagog i pisarz chełmiński, pochodzący z Luckau (Łuków) na Dolnych Łużycach[2]. Stanowi ono czwartą księgę jego obszernej encyklopedii pt. Labyrinthus vitae coniugalis authore Bitschin, scriba Culmensi. Dedykacja tego dzieła, którego dwa rękopisy posiada biblioteka królewiecka, jest datowana na 1432 rok. Wydanie całości jest zapowiedziane w Monumenta Germaniae paedagogica.
Pedagog kurator oświaty do spraw kształcenia i wychowania społecznego (edukacji) dba o prawidłowy holistyczny rozwój człowieka jako istoty społecznej[3] w oparciu o Powszechną deklarację praw człowieka, normy społeczne i kulturowe oraz prawo powszechne.
Rola pedagoga w społeczeństwie jest określona powołaniem do sprawowania nadzoru w granicach prawa nad prawidłową opieką i wychowaniem oraz kształceniem społeczeństwa poprzez państwo, instytucje rządowe (Ministerstwo Kultury i Sztuki, Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego) w drodze ustaw i rozporządzeń, a także na podstawie przepisów odrębnych w instytucjach państwowych, tj.: sądy powszechne (kurator sądowy) lub (opiekun prawny) stosujący kuratelę, kuratorium oświaty (kurator oświaty), kuratorium kultury i sztuki (kurator sztuki), pedagog, psychopedagog, pedagog szkolny, pedagog medialny, pedagog animacji kulturowej i inni pedagodzy.
Pedagog bada i opisuje zjawiska wychowawcze w kontekście i przy uwzględnieniu jednostkowych procesów psychicznych; określa wpływ na człowieka różnorodnych oddziaływań, warunkujących jego rozwój w poszczególnych fazach całego życia: rodziny, przedszkola, szkoły, kręgu rówieśników, otoczenia społecznego, środowiska lokalnego, zakładu pracy, służby wojskowej i policji, organizacji społecznych, placówek kulturalnych, środków masowego przekazu i innych instytucji powołanych do wywierania wpływów wychowawczych. Pedagog prowadząc praktykę zawodową przyczynia się do udzielania porad pedagogicznych w środowiskach społecznych, polegających w szczególności na: diagnozie pedagogicznej, opiniowaniu i orzekaniu oraz na udzielaniu pomocy lub terapii pedagogicznej oraz tworzeniu i prowadzeniu ośrodków edukacji niezbędnej w danym miejscu i czasie współpracując jako mentor z nauczycielami, instruktorami czy animatorami kultury.
Pedagog wykonuje zawód samodzielnie lub w zespole urzekająco-kierującym (pedagog zdrowia, psycholog kliniczny, lekarz) do podjęcia nauki lub zawodu czy specjalistycznej działalności gospodarczej.
Pedagog:
Pedagog pełni rolę:
Na potrzeby rozwoju społecznego człowieka i rynku edukacyjnego oraz cywilizacji, powołano pedagogiczne specjalności i nadano im kierunek i obszar operacyjny, np:
i wiele innych wraz ze specjalizacjami;
Ustawa (Dz.U.144, poz.1401) nakłada standardy nauczania dla kierunku studiów – pedagogika.
Zasady wykonywania zawodu pedagoga, w/. ustawa nie reguluje. Prawo wykonywania zawodu pedagoga, podobnie jak innych wolnych zawodów, reguluje obowiązujące prawo na terenie Republiki Polskiej. Każdy względu na wykonywaną profesję zawodu zaufania publicznego jakim jest pedagog - winien posiadać:
Ponadto, każdy pracodawca po zatrudnieniu pracownika zawiera umowę o pracę itp., winien określić:
W pracy pedagoga pojawiają się informacje niejawne i jawne, zatem dostęp do tych informacji winien odbywać się za pośrednictwem dwóch odrębnych kancelarii niejawnej i kancelarii jawnej. Ustawodawca nałożył obowiązek posiadania kancelarii niejawnej dla kierownika ochrony danych osobowych, RODO w szkole. Obowiązki kierownika jednostki organizacyjnej w zakresie ochrony danych osobowych w świetle rozporządzenia UE 2016/679 (RODO) organizuje i odpowiada dyrektor lub kierownik placówki podległej Kuratorium Oświaty w danym województwie.
Polscy pedagodzy zrzeszają się w Polskim Towarzystwie Pedagogicznym
Drzewko klasyfikacji Klasyfikacja zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy:
Ludzie, którzy zajmowali się formułowaniem teorii pedagogicznych i praktycznym zastosowaniem tych teorii w praktyce pedagogicznej, to m.in.: