![]() Philip Zimbardo (2017) | |
Data i miejsce urodzenia |
23 marca 1933 |
---|---|
Zawód, zajęcie |
psycholog, wykładowca |
Philip George Zimbardo (ur. 23 marca 1933) – amerykański psycholog pochodzenia włoskiego, od 1968 profesor Uniwersytetu Stanforda.
Znany z przeprowadzenia eksperymentu więziennego, założyciel Kliniki Nieśmiałości, autor wielu książek, z których najbardziej znana to „Psychology and Life” (Psychologia i życie). Działał na rzecz popularyzacji psychologii, występując w cyklu programów „Discovering Psychology”.
Założyciel i patron działającego od 2014 jedynego w Polsce Centrum Zimbardo[1]. Ulokowany w Katowicach na Nikiszowcu ośrodek jest miejscem spotkań i edukacji młodzieży[2].
W 2002 Zimbardo pełnił funkcję przewodniczącego Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego[3].
W 1954 uzyskał tytuł bakałarza w Brooklyn College, rok później otrzymał tytuł magistra na Uniwersytecie Yale, na tym samym uniwersytecie doktoryzował się w 1959. W latach 1960–1967 wykładał na Uniwersytecie Yale, Uniwersytecie Columbia, Kolegium Barnarda oraz Uniwersytecie Nowojorskim.
Philip Zimbardo zajmował się wieloma dziedzinami psychologii, z czego najbardziej znane są jego dokonania w dziedzinie psychologii społecznej oraz badania nad nieśmiałością. Zajmuje się też psychologią zła, terroryzmu i dehumanizacji. Badania te zaowocowały wydaniem w 2007 przełomowej książki „The Lucifer Effect: Understanding How Good People Turn Evil” (Efekt Lucyfera: Dlaczego dobrzy ludzie czynią zło?), którego polską edycję wydało w 2008 Wydawnictwo Naukowe PWN. W 2009 PWN opublikowało również książkę P. Zimbardo i J. Boyda pt.(Paradoks czasu), ukazującą czas i zarządzanie nim przez pryzmat perspektyw, w których żyje współczesna jednostka i co można zrobić, żeby znaleźć lepszą perspektywę, tj. umożliwiającą dostrojenie własnego zegara psychologicznego.
Jego żoną jest Christina Maslach (Krystyna Maślak), której przodkowie pochodzą z Polski[4]. Była ona jednym z badaczy uczestniczących w eksperymencie więziennym, była też jedną z pierwszych osób, które uświadomiły profesorowi Zimbardo, że eksperyment wymyka się spod kontroli[5]. Pobrali się rok po zakończeniu eksperymentu, 10.08.1972 r.[6]. Christina Maslach jest profesorem psychologii na University of California w Berkeley.
W 1971 Zimbardo, wraz ze współpracownikami, przeprowadził jeden z najbardziej znanych eksperymentów w historii psychologii: stanfordzki eksperyment więzienny. W piwnicach Wydziału Psychologii Uniwersytetu Stanforda zainscenizowano więzienie, w którym zamknięto 24 zdrowych psychicznie studentów, wybranych spośród ochotników. Podzielono ich losowo na dwie grupy: więźniów i strażników. Eksperyment miał pokazać znaczenie wpływu sytuacji społecznej na zachowanie jednostki. Uczestnicy zaczęli wcielać się w przypisane im role. Strażnicy postępowali brutalnie i sadystycznie w stosunku do więźniów, pojawiły się zachowania patologiczne. W nocy z piątego na szósty dzień więźniowie wzniecili bunt. Następnego dnia prowadzący zdecydowali się zakończyć przewidziany na czternaście dni eksperyment ze względu na obawę utraty kontroli nad sytuacją. Eksperyment został udokumentowany w filmie Cicha furia Philipa Zimbardo – płyta z filmem ukazała się w Polsce w lutym 2007.
Eksperyment wywołał wiele kontrowersji w świecie nauki. Naukowcy zarzucali Zimbardo szereg nieprawidłowości przy organizacji badania, a po trzydziestu latach zdecydowano się na jego replikację. Wyniki okazały się zupełnie odmienne od eksperymentu w Stanford. Strażnicy byli każdego dnia coraz bardziej bierni, co zaczęli nawet wykorzystywać więźniowie, domagając się nowych przywilejów. Nie miały miejsca żadne przejawy agresji. Kiedy autorzy replikacji próbowali opublikować swoje wyniki w British Journal of Psychology, odkryli, że Zimbardo dowiedziawszy się o tym, napisał do redaktorów starając się powstrzymać publikację twierdząc, że ich wynik są szalbiercze. Mimo to, artykuł ukazał się w 2006 roku[7].
Philip Zimbardo poświęcił wiele czasu na badanie zjawiska nieśmiałości. Efektem jego pracy jest wiele artykułów na ten temat oraz znana, przetłumaczona na 10 języków (w tym polski) książka „Shyness: What it is, What to do about it" (Nieśmiałość. Co to jest? Jak sobie z nią radzić?), a także założona przy Pacific Graduate School of Psychology w Palo Alto Klinika Nieśmiałości[8].
Najnowszym projektem realizowanym przez profesora Philipa Zimbardo jest bohaterstwo dnia codziennego[9][10]. Jak sam stwierdził w jednym z wywiadów, w pewnym momencie zauważył, że brakuje badań nad bohaterstwem[11]. Opracował program nauczania, którego celem jest uczenie młodych ludzi, jak kształtować w sobie postawy niezgody na zło[12]. Zimbardo jest fundatorem i prezesem fundacji Heroic Imagination Project (San Francisco), która na całym świecie promuje i wdraża ten program, który powstał na bazie wyników badań psychologii społecznej[13]. Zimbardo dzięki programowi „bohaterskiej wyobraźni” chce szukać pozytywnych postaw i odnajdywać bohaterów wśród zwykłych ludzi. Program jest adresowany przede wszystkim do młodzieży[14]. W ramach działalności fundacji Heroic Imagination Project (Projekt Bohaterskiej Wyobraźni) od 2014 wdrażany w Polsce jest Program Rozumienie Ludzkiej Natury[15]. Celem projektu jest zachęcenie ludzi do podejmowania codziennych bohaterskich czynów, radzenie sobie z efektem biernego widza , zwiększenie samoświadomości i refleksyjności[16][17]. Profesor Philip Zimbardo spotkał się w Ministerstwie Edukacji Narodowej z Krystyną Szumilas, a następnie z Joanną Kluzik-Rostkowską[18][19]. W 2014 Projekt Bohaterskiej Wyobraźni w Polsce otrzymał honorowy patronat Minister Edukacji Narodowej[20].