Astronomiczne pory roku
W ciągu całego roku szerokość geograficzna, w której Słońce góruje w zenicie, zmienia się. Podstawą wyznaczenia dat zmian astronomicznych pór roku jest górowanie Słońca w zenicie nad równikiem bądź zwrotnikami. Ich występowaniu towarzyszą zmiany długości trwania dnia i nocy.
Podział na pory roku pod względem astronomicznym odbywa się w następujący sposób (dla północnej półkuli Ziemi):
- Wiosna (92–93 dni) zaczyna się 20 marca (rzadziej 21 marca) (równonoc wiosenna) i trwa do początku lata
- Lato (92–93 dni) zaczyna się 21 czerwca (rzadziej 20 czerwca) (przesilenie letnie) i trwa do początku jesieni
- Jesień (89–90 dni) zaczyna się 22 lub 23 września (równonoc jesienna) i trwa do początku zimy
- Zima (88–89 dni) zaczyna się 21 lub 22 grudnia (przesilenie zimowe) i trwa do początku wiosny
Każdy moment zmiany pory roku wyznaczany jest za pomocą specjalnych obliczeń i obserwacji astronomicznych i w rzeczywistości co roku wypada o innej porze dnia, a nawet innego dnia. W związku z tym np. początek wiosny wypada czasami nie 20., a 21. lub 22. dnia marca. Podobnie jest z początkiem innych pór roku.
Astronomiczne pory roku, zależne od położenia Słońca na tle gwiazdozbiorów zodiaku, występują jednocześnie na półkuli północnej i południowej.
Nazwy kalendarzowych pór roku na półkuli północnej zgadzają się z nazwami pór astronomicznych, natomiast na półkuli południowej są przesunięte o pół roku[2].
Kalendarzowe pory roku
Ze względów praktycznych w roku 1780 organizacja meteorologiczna Societas Meteorologica Palatina (istniała do 1795) jako jedna z pierwszych wprowadziła praktyczny podział roku na 4 pory roku, gdzie kwartał stanowi 3 miesiące kalendarzowe.[3] W przeciwieństwie do astronomicznych, termicznych i fenologicznych pór roku, daty początku pór kalendarzowych są stałe – wypadają tego samego dnia w ciągu roku.
Termin kalendarzowe pory roku używany jest między innymi w nauczaniu podstaw geografii. Z wykorzystaniem horyzontarium porównuje się miejsca wschodu i zachodu Słońca na widnokręgu oraz długości dziennych łuków widomej drogi Słońca na początku każdej z kalendarzowych pór roku.
Półkula północna: początek i koniec 4 pór roku w/g kalendarza Gregoriańskiego
- Wiosna: 1 marca do 31 maja
- Lato: 1 czerwca do 31 sierpnia
- Jesień: 1 września do 30 listopada
- Zima: 1 grudnia do 28 (29*) lutego
*- kolejny dzień w roku przestępnym.
Półkula południowa:
- Wiosna: 1 września do 30 listopada
- Lato: 1 grudnia do 28 lutego
- Jesień: 1 marca do 31 maja
- Zima: 1 czerwca do 31 sierpnia[4]
Progi termiczne meteorologicznych pór roku i meteorologicznego okresu wegetacyjnego w Polsce według Romera i Mareckiego
Podział roku na sześć pór został wprowadzony przez E. Romera jako charakterystyczna cecha klimatu Polski[5].
Źródło:[6]:
Meteorologiczny okres wegetacyjny wyszczególniono na zielono.
Fenologiczne pory roku dla Europy Środkowej według J. Sokołowskiej (19
Osobny artykuł: fenologia.
Fenologiczne pory roku, okresy, które charakteryzują odmienne zjawiska życia różnych gatunków flory i fauny, zależne od cyklicznych zmian meteorologicznych[7].
