Reichswehra
Ilustracja
Sztandar Reichswehry (1921–1933)
Historia
Państwo

 Rzesza Niemiecka →
 III Rzesza

Sformowanie

1921

Rozformowanie

21 maja 1935

Tradycje
Rodowód

Kaiserreich

Kontynuacja

Wehrmacht

Organizacja
Rodzaj wojsk

wojsko zawodowe

Skład

Reichsheer, Reichsmarine

Multimedia w Wikimedia Commons

Reichswehra (niem. Reichswehr) – siły zbrojne Republiki Weimarskiej i III Rzeszy, istniejące w latach 1921–1935.

Powstanie Reichswehry

Traktat wersalski podpisany 28 czerwca 1919 roku po zakończeniu I wojny światowej przez Niemcy i państwa zwycięskiej koalicji pozwalał Niemcom na utrzymanie niewielkich liczebnie i słabo uzbrojonych sił zbrojnych. Najważniejszymi postanowieniami traktatu wersalskiego w tym zakresie były:

W miejsce dotychczasowej Armii Cesarstwa Niemieckiego zostały utworzone w roku 1919 tymczasowe siły zbrojne (Übergangsheer), a ostatecznie w 1921 roku Reichswehra, składająca się z armii (Reichsheer) i marynarki wojennej (Reichsmarine). Jej podstawowym zadaniem było utrzymywanie porządku wewnętrznego i ochrona granic.

Skład i organizacja Reichswehry

Reichsheer

Mundur oficera Reichswehry (po lewej) w Muzeum Wojskowo–Historycznym Bundeswehry w Dreźnie.

Niemcy administracyjnie podzielono na 7 okręgów wojskowych (Wehrkreiskommando). Wojsko było zgrupowane w dwie "grupy dowodzenia" (Gruppenkomando, w Berlinie i Kassel), w skład których wchodziło 7 dywizji piechoty (stacjonujące w: Królewcu, Szczecinie, Berlinie, Dreźnie, Stuttgarcie, Münsterze i Monachium; tam też znajdowały się dowództwa okręgów wojskowych) i 3 dywizje kawalerii. Dywizja piechoty posiadała 3 pułki piechoty, szwadron kawalerii, pułk artylerii (3 grupy), batalion inżynieryjny, sekcję łączności, 2 sekcje transportowe (samochodową i konną) oraz sekcję medyczną. Natomiast dywizja kawalerii posiadała 6 pułków kawalerii i grupę artylerii konnej. Łącznie w armii było:

Dyslokacja dywizji Reichswehry i pododdziałów wchodzących w ich skład na terytorium Rzeszy przedstawiała się następująco na dzień 1 stycznia 1921 roku[1]:

Etatowo (1927–1932) Reichswehra miała 4291 oficerów, 20 880 podoficerów i 74 020 szeregowców, razem 99 191 żołnierzy. Według rodzajów wojsk liczba żołnierzy była następująca: piechota – 52 689, kawaleria – 15 991, artyleria – 10 827, saperzy – 2870, łączność – 2156, transport – 5733, służby medyczne i weterynaryjne – 3349, pozostałe – 5576.

Reichsmarine

Po I wojnie światowej znacznie ograniczono wielkość marynarki wojennej. W 1913 roku łączny tonaż floty niemieckiej wynosił 1 033 700 ton, w 1919 roku – 646 500 ton, a w 1933 roku 152 480 ton. W okresie międzywojennym zbudowano pewną ilość nowych okrętów, jednak ich wielkość i uzbrojenie były ograniczone przez traktat wersalski.

W 1933 roku Reichsmarine posiadała:

Należy zwrócić uwagę, że liczba jednostek jeszcze przed dojściem do władzy nazistów była powyżej dozwolonych.

Budżet

Roczny budżet sił zbrojnych w okresie międzywojennym wynosił z reguły 600–700 milionów reichsmarek. W roku budżetowym 1932/33 było to 634 mln reichsmarek, co stanowiło zaledwie ok. 0,7% PKB Niemiec. Potem wydatki gwałtownie podskoczyły, jednak w 1935 roku Niemcy ostatni raz ujawniły wielkość tych wydatków (wyniosły 894 mln reichsmarek w roku 1934/35, czyli ok. 1,2% PKB).

Zbrojenia i koniec Reichswehry

Ograniczenia traktatowe pozbawiały Niemcy właściwie jakichkolwiek możliwości obronnych. Armia była w pełni zawodowa i służyli w niej wyłącznie najlepsi z najlepszych, ale i tak bez ciężkiego sprzętu nie byliby w stanie w razie konfliktu zbyt wiele zdziałać.

Z traktatu wywiązywano się w latach 20. sumiennie, choć starano się obchodzić przepisy jak tylko się dało, np. Niemcy tworzyli lotnictwo pod pozorem wspomagania szkolenia artylerzystów (co dopuszczał traktat), a niemieckie firmy prowadziły badania nad zakazanymi rodzajami uzbrojenia używając swoich zagranicznych filii (np. Boforsa w Szwecji). Jednak jeszcze przed dojściem do władzy nazistów rząd niemiecki zaczął łamać postanowienia traktatu – w 1932/1933 roku liczba żołnierzy przekroczyła dopuszczalny limit, ilość zmagazynowanego uzbrojenia także przekraczała limity, prowadzono nielegalne prace nad samolotami bojowymi i czołgami. W najgłębszej tajemnicy utworzono wywiad i kontrwywiad.

Po dojściu do władzy przez Adolfa Hitlera w styczniu 1933 roku zaczęto szybko rozbudowywać siły zbrojne łamiąc dalsze postanowienia traktatu wersalskiego. Już w październiku 1934 roku, w ramach realizacji planu "A", Reichsheer liczył 240 000 żołnierzy (21 dywizji piechoty, 2 kawalerii i 1 lekką pancerną). W 1934 roku utworzono 2 okręgi wojskowe, rok później następny. 16 marca 1935 roku wprowadzono powszechną służbę wojskową (pierwszy rocznik wcielono do wojska 1 listopada). W tym miesiącu ustalono, że armia będzie się składać z 12 korpusów, 36 dywizji piechoty i 3 dywizji pancernych (450 000 żołnierzy). Zaczęto intensywnie rozbudowywać flotę (pod koniec 1935 roku miała 14 okrętów podwodnych, chociaż pierwsze przyjęto do służby już po rozwiązaniu Reichswehry). W 1933 roku zaczęto formować lotnictwo bojowe (w oparciu o kadry cywilnych aeroklubów). 9 marca 1935 roku oficjalnie utworzono lotnictwo (Luftwaffe) jako samodzielny rodzaj sił zbrojnych. Pod koniec roku Luftwaffe miało 6 okręgów z 33 dywizjonami (13 lotniczych, 19 przeciwlotniczych i 1 łączności).

21 maja 1935 roku Reichswehrę rozwiązano, tworząc Wehrmacht.

Przypisy

  1. ↑ Georg Tessin, Deutsche Verbände und Truppen 1918 – 1939, Osnabrück 1974, ss. 189 - 202.

Bibliografia

Kontrola autorytatywna (wojsko):
Encyklopedia internetowa:
Kategoria