![]() | |
Informacje podstawowe | |
Inne nazwy |
S-300PMU3, SA-21A (Growler A), SA-21B (Growler B) |
---|---|
Faza | |
Państwo | |
Producent |
Ałmaz-Antiej / Fakel |
Pocisk | |
Pocisk |
• 48N6DM |
Napęd | |
Liczba stopni napędu |
jednostopniowy na paliwo stałe |
Głowica | |
Naprowadzanie |
Komendowe + samonaprowadzanie radarem aktywnym |
System | |
Radar |
• wykrywania: 64N6E2 |
S-400 Triumf (ros. C-400 Триумф) – rosyjski system rakietowy czwartej generacji typu ziemia-powietrze, opracowany przez Centralne Biuro Konstrukcyjne Ałmaz-Antiej, stanowiący wersję rozwojową systemu S-300PMU (Kod NATO: SA-10C). Początkowo był znany jako S-300PMU3 później przemianowany na S-400 (Kod NATO: SA-21 Growler[1]).
S-400 w porównaniu z pozostałymi systemami z rodziny S-300 ma znacznie większe możliwości. Według źródeł rosyjskich S-400 może jednocześnie namierzać i naprowadzać rakiety na sześć celów znajdujących się w odległości nawet 400 km. Jednak zdaniem zachodnioeuropejskich ekspertów system S-400 i modele poprzedzające nie są zdolne do pokonania bariery narzuconej przez zjawisko horyzontu radiolokacyjnego[potrzebny przypis][2]. Zdaniem źródeł rosyjskich[potrzebny przypis] S-400 ma zwalczać cele powietrzne, tj. samoloty, pociski manewrujące i rakietowe pociski balistyczne o zasięgu 3500 km, poruszające się z prędkością do 4,8 km/s. W co nie dają wiary zachodni eksperci[3]. System S-400 ma cechować się zwiększoną skutecznością w zwalczaniu samolotów o niskiej SPO[4][5].
Pod koniec lat 70. XX wieku przyjęto w ZSRR na uzbrojenie nowoczesny system przeciwlotniczy S-300P, charakteryzujący się wykorzystaniem po raz pierwszy w ZSRR rakiet odpalanych pionowo z pojemników startowych. Obok rozwoju tego systemu, na początku lat 80. podjęto już w biurze konstrukcyjnym Ałmaz prace nad systemem nowej generacji[6]. Wymagania taktyczne sformułowano w 1986 roku i wtedy też pojawiło się oznaczenie S-400[6]. Zakładano zwiększenie zasięgu do 300–400 km oraz liczby zwalczanych równocześnie celów[7]. Nowy system miał jednak zachować pokrewieństwo z rodziną S-300P, w tym zunifikowane miały być wyrzutnie i zachowana możliwość odpalania starszych pocisków[7].
Budowa S-400 rozpoczęła się w późnych latach 90 XX w. System został oficjalnie zapowiedziany w styczniu 1999 roku. 12 lutego przeprowadzono pierwsze testy, które zakończyły się powodzeniem. Początkowo S-400 był testowany z wykorzystaniem rakiet używanych przez S-300, jednak z powodu niewiele lepszych osiągów od swoich poprzedników, zdecydowano się na opracowanie nowego typu rakiet. S-400 otrzymał cztery nowe typy rakiet, 9M96E i 9M96E2 o zasięgu odpowiednio 40 i 120 km oraz rakiety dalekiego zasięgu 48N6E3/48N6DM i 40N6 zdolną niszczyć cele w odległości 400 km. Ostatnim etapem było zintegrowanie systemu z nowym trójwymiarowym radarem fazowym Grave Stone[8]. W lutym 2004 roku S-400 zakończył fazę testów i jest gotów do produkcji.
28 kwietnia 2007 roku system S-400 został formalnie przyjęty na uzbrojenie rosyjskich sił zbrojnych[9].
S-400 może korzystać z czterech nowych typów rakiet (48N6E3, 40N6, 9M96E, 9M96E2), a także z rakiet używanych przez poprzedni system S-300PMU2 Faworit (48N6E, 48N6E2). W rezultacie S-400 może być uzbrojony w zestaw różnych rakiet, co zapewnia dużą uniwersalność oraz umożliwia dostosowanie do danego zagrożenia.
Aktualnie Rosja posiada 7 pułków uzbrojonych w systemy S-400. Do 2020 roku Rosjanie planują mieć na uzbrojeniu 12 pułków (każdy z nich składa się z trzech dywizjonów, z których każdy składa się z 8 wyrzutni)[10], choć według wcześniejszych doniesień Władimir Putin deklarował, że siły zbrojne Rosji otrzymają kompletne uzbrojenie dla 28 pułków[11][12][13]. System rakietowy rozlokowany jest m.in. w Królewcu[14] oraz wokół Moskwy[10]. Dwie baterie przebazowano do Syrii (rozmieszczono je w muhafazach Latakia i Hama), gdzie Rosjanie wspierają siły Baszszara al-Asada w tamtejszej wojnie domowej[15].
Arabia Saudyjska zamówiła system S-400 w październiku 2017 roku[16]. Szacowany koszt dywizjonu w przypadku kontraktu dla Arabii Saudyjskiej to ok. 320 milionów dolarów, przy koszcie jednego pojazdu 40–50 milionów[17][18].
W mediach pojawiały się informacje o możliwości sprzedaży systemu do Kazachstanu i Białorusi po roku 2015[19].
Według doniesień prasowych, użytkownikiem S-400 będą także Chiny[13]. Zamówienia mają dotyczyć dostawy co najmniej sześciu dywizjonów (48 wyrzutni) S-400, a wartość kontraktu ma przekraczać 3 mld dolarów[20]. Chiny ubiegały się o możliwość zakupu S-400 już od pewnego czasu, jednak Rosja w obawie przed nadmiernym wzmacnianiem potęgi militarnej Chin, nie zezwalała na eksport tak nowoczesnej broni[21]. Pierwsze jednostki miały być skierowane na obszar Chin w rejonie Tajwanu, co pozwoliłoby kontrolować przestrzeń powietrzną nad wyspą[22]. Tymczasem jeden transport S-400 do Chin został uszkodzony przez sztorm i zniszczony przez Rosjan[23].
5 paź. 2018 r. Indie podpisały kontrakt na kupno systemu[24]. USA wyraziły niezadowolenie z tego wydarzenia[25].
W lipcu 2019 r. Turcja[26] została pierwszym eksportowym użytkownikiem systemu. Chociaż wg National Defense Authorization Act na rok fiskalny 2021 są plany odkupienia systemu przez Rząd Stanów Zjednoczonych.
Systemy S-400 używane są przez Rosję podczas rozpoczętej przez Rosję w 2022 roku wojny na Ukrainie. W czasie jej trwania, system ten nie okazał się tak skuteczny jak wynikało z wcześniejszych rosyjskich deklaracji, jednak oprócz zwalczania celów powietrznych, rosyjskie systemy S-400 używane są przez Rosję do ataku na cele lądowe[27]. Według zachodnich szacunków, siły rosyjskie poniosły straty bojowe w elementach systemu w przynajmniej 5 przypadkach, które zostały zniszczone za pomocą ukraińskich dronów oraz pocisków manewrujących[27].