Splot – w tkactwie sposób wzajemnego przeplatania się układów nitek osnowy i wątku w procesie tworzenia tkaniny.
Opis
Do opisu splotu wykorzystuje się następujące pojęcia:
Raport splotu – najmniejsza liczba różnie splatających się nitek osnowy i wątku. Wielokrotnie powtarzany raport daje wzór tkaniny. Rozróżnia się raport osnowowy oraz raport wątkowy W splotach zasadniczych oba raporty są sobie równe W splotach pochodnych zasadniczych (poz. „A” na rys. obok).
Pokrycie osnowowe – miejsce w tkaninie, w którym nitka osnowy znajduje się nad nitką wątku (poz. „a” na rys. obok)
Pokrycie wątkowe – miejsce w tkaninie, w którym nitka wątku znajduje się nad nitką osnowy (poz. „b” na rys. obok).
Projekt tkaniny
Splot jest podstawą rysunku dyspozycyjnego, który zawiera rysunek wzoru tkaniny wraz z przekrojami, sposób przewlekania osnowy przez nicielnice (bardo) i płochę oraz plan sterowania nicielnicami.
Rysunek dyspozycyjny projektu tkaniny
Rysunek dyspozycyjny
Rysunek dyspozycyjny wykonuje się na specjalnym papierze kratkowym – kratkówce. Do zamalowywania pól pokryć osnowowych używa się koloru czarnego w obrębie raportu. Powtórzenia raportu zamalowuje się kolorem czerwonym (cynober) lub, w rysunku jednobarwnym, kreskuje się pod kątem 45°. Rysunek splotu zawsze rozpoczyna się od pokrycia osnowowego. Na rysunku splotu kolejne nitki osnowy numerowane są od lewej do prawej, a kolejne nitki wątku od dołu do góry. Natomiast kolejne nicielnice numerowane są od góry do dołu. Obecnie projektowanie tkanin jest wspomagane komputerowo.
Na rysunku przedstawiono kompletny rysunek dyspozycyjny tkaniny o splocie skośnym, z dwoma alternatywnymi rozwiązaniami sposobu przewlekania do nicielnic i sterowania nicielnicami. Dla tkanin wąskich i niewielkiej gęstości osnowy stosuje się rozwiązanie C, D, natomiast dla tkanin szerokich i dużej gęstości osnowy, rozwiązanie E, F.
Elementy rysunku:
A – raport splotu,
B – sposób przewlekania osnowy do płochy,
C – sposób przewlekania osnowy do nicielnic,
D – plan sterowania nicielnicami,
E – alternatywny sposób przewlekania do nicielnic,
F – alternatywny plan sterowania nicielnicami,
G – przekrój tkaniny wzdłuż osnowy,
H – przekrój tkaniny wzdłuż wątku,
a) – ilustracja pokrycia osnowowego i sposób jego przedstawiania na rysunku splotu,
b) – ilustracja pokrycia wątkowego i sposób jego przedstawiania na rysunku splotu.
Podział splotów
Splot tkacki z przewagą pokryć osnowowych nazywa się osnowowym, a splot z przewagą pokryć wątkowych – wątkowym, natomiast splot, w którym istnieje równowaga pokryć wątkowych i osnowowych, nazywa się dwustronnym. Sploty dzielą się na:
Zasadnicze
splot płócienny – splot dwustronny, ponieważ istnieje w nim równowaga pokryć osnowowych i wątkowych wygląd tkaniny po obu stronach jest identyczny;
splot skośny „S” lub „Z” (np. czteronitkowy ) – może występować jako:
wątkowy
osnowowy
dwustronny
splot atłasowy – może występować jako osnowowy (atłas) lub wątkowy (satyna); w niektórych opracowaniach rozdziela się te dwie odmiany splotu atłasowego i odmianę wątkową nazywa się splotem satynowym; prawidłowe zaprojektowanie splotu atłasowego jest dość skomplikowane.
Pochodne zasadniczych
Wygląd powierzchni tkaniny wykonanej w splocie skośnym łamanym – jodełka.