Stacja kolejowa – posterunek zapowiadawczy, w obrębie którego, oprócz toru głównego zasadniczego, znajduje się co najmniej jeden tor główny dodatkowy, a pociągi mogą rozpoczynać i kończyć swój bieg, krzyżować się i wyprzedzać, jak również zmieniać skład lub kierunek jazdy^[1][2].

Stacje stanowią budowle kolejowe w formie połączonych za pomocą rozjazdów układów torowych oraz urządzeń sterowania ruchem kolejowym i urządzeń łączności^[3].

Zasadniczymi elementami stacji są^[4]:

• układy torowe,
• posterunki techniczne (nastawcze i dyspozytorskie),
• techniczne wyposażenie stacji (obiekty i urządzenia do obsługi pasażerów i ładunków),
• obiekty towarzyszące (lokomotywownie, wagonownie).

Na stacjach odbywają się początkowe i końcowe operacje procesu przewozowego w zakresie czynności:

• technicznych (przyjmowanie, wyprawianie i przepuszczanie pociągów; obróbka pociągów i wagonów obejmująca manewry, oględziny techniczne taboru oraz próbę hamulców; zmiana lokomotywy i drużyn pociągowych),
• handlowych (odprawa pasażerów i ich bagażu; odprawa ładunków; obsługa bocznic),
• gospodarczych (oczyszczenie, obrządzanie i naprawa bieżąca taboru; obsługa składów materiałów oraz inwentarza dla potrzeb kolei; zaopatrzenie i obsługa socjalna pracowników kolejowych; czynności administracyjne)^[5].

Ruchem pociągów, pojazdów pomocniczych, manewrami taboru na stacji kieruje dyżurny ruchu. Duże stacje mogą być podzielone na rejony stanowiące osobne posterunki zapowiadawcze^[6].

Klasyfikacja

Podział ze względu na^[7]:

• rodzaj przewozów
  • osobowe,
  • towarowe,
  • osobowo-towarowe
• pracę techniczno-ruchową
  • rozrządowe,
  • ładunkowe,
  • postojowe,
  • przeładunkowe
• położenie:
  • krańcowe,
  • węzłowe – na których łączą się szlaki z trzech lub więcej kierunków^[6],
  • pośrednie – znajdujące się między stacjami krańcowymi
• wielkość pracy^[8]:
  • małe (obsługa ruchu pasażerskiego i towarowego w miejscowościach do 20 tys. mieszkańców, na odcinkach między stacjami węzłowymi),
  • średnie (obsługa ruchu pasażerskiego i towarowego z wyodrębnieniem torów pasażerskich i towarowych, w miejscowościach o liczbie mieszkańców 20-100 tys.),
  • duże (obsługa ruchu pasażerskiego i/lub towarowego na wyspecjalizowanych grupach torów lub oddzielnych stacjach, w miejscowościach z powyżej 100 tys. mieszkańców),
• układ torów stacyjnych:
  • czołowe, przechodnie, mieszane
• specjalny charakter pracy:
  • portowe, przemysłowe, ładunkowe miejskie, graniczne.

Ze względu na organizację przesyłek w ruchu towarowym dzielą się na:

• stacje rozrządowe (SR), często posiadają górkę rozrządową
• stacje manewrowe (SM)
• stacje obsługiwane (SO)

Pod względem ruchu pociągów, posterunki ruchu dzielą się na^[6]:

• krańcowe, tj. początkowe i końcowe dla danej relacji pociągu,
• pośrednie, które znajdują się między stacjami krańcowymi.

Zespół stacji i posterunków ruchu sąsiadujących ze sobą nazywa się węzłem kolejowym, którego granice ustala dany zarząd infrastruktury^[6].

Zobacz też

• mijanka
• przystanek osobowy
• dworzec kolejowy