Leonardo da Vinci'nin 1495–1498 tarihli Son Akşam Yemeği adlı tablosunda, İsa ve havarileri o tarihte ve o yerde bulunmaması gereken "portakal" yerken resmedilmişlerdir.

Anakronizm, kişi, nesne veya olayların kendi gerçek zaman ve mekânlarından kopartılıp farklı bir çerçeveye oturtulması olarak değerlendirilmektedir. Anakronizm; edebiyatta kasıtlı olarak abartı, propaganda, komedi veya şok amacıyla da kullanılabilir. Bir yazar, sanatçı veya icracı; teknoloji, terminoloji ve dil; gelenek ve tutumlar ve hatta farklı tarihsel dönemler arasındaki moda farklılıklarının farkında olmadığında kasıtsız anakronizmler meydana gelebilir. Örneğin İbrani peygamber Yusuf'un ünlü hikâyesinde Mısırlı tüccarlar tarafından bulunarak kuyudan çıkarılan Yusuf, Mısır'a götürülür ve birkaç dirheme asillere satılır. Oysa dirhem, Yunanca kökenli drahmi sözcüğünden türetilen ve İslam'ın çıkış yıllarında da Sasaniler tarafından kullanılan bir para birimidir. Yusuf'un döneminde ise Mısır'da resmî olarak kullanılan bir para birimi yoktur.[1]

Yunancadaki "karşısında" anlamına gelen ανά ile "zaman" anlamına gelen χρόνος kelimelerinin birleştirilmesiyle oluşturulan "anakronizm" kavramı, Türkçeye Fransızca anachronisme sözcüğünden geçmiştir.[2] Gazeteci ve yazar Emre Aköz, herhangi bir şeyin, kasıtlı veya kasıtsız olarak, başka bir tarihe taşınması demek olan ve bilgi hatalarından çok, dönemler arasındaki zıplamalar anlamına gelen Yunanca kökenli "anakronizm" sözcüğüne Türkçe bir karşılık bulabilmek için okuyucuları arasında bir soruşturma başlatmış, bu arada kendisi de zaman–bozum sözcüğünü önermiştir.[3]

Örnekler

Sinema

Televizyon

Resim

Kaynakça

  1. ^ The ancient kingdoms of the Middle East—Egyptian, Sumerian, Babylonian, Assyrian, and Hittite—had no coined money.https://www.britannica.com/topic/coin/Coins-of-Asia#ref16073 31 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ "anakronizm." Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim: 10 Mayıs 2012
  3. ^ "'Anakronizm': Okur önerileri". iyibilgi.com. 5 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2012. 
  4. ^ a b Selahattin Duman. "Bir dizi, bir saray ve boşa geçirilen zaman". gazetevatan.com. 27 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2013. 
  5. ^ "Muhteşem Yüzyıl'da şaşırtan hata!". medyafaresi.com. 27 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2013. 
  6. ^ "Seyircinin gözünden kaçmadı!". milliyet.com.tr. 10 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2013.