Uygulayıcı | Sovyet uzay programı |
---|---|
Harvard belirtmesi | 1961 Mu 1 |
COSPAR kimliği | 1961-012A |
SATCAT no. | 103 |
Görev süresi | 1 saat, 48 dakika[1] 1 saat, 46 dakika[2][3] |
Tamamlanan yörüngeler | 1 |
Uzay aracı özellikleri | |
Uzay aracı | Vostok-3KA No.3 |
Üretici | Deneysel Tasarım Bürosu OKB-1 |
Fırlatma ağırlığı | 4.725 kg (10.417 lb)[1] |
İniş ağırlığı | 2.400 kg (5.290 lb) |
Boyutlar | 2,30 m (7 ft 6,5 in) çap |
Mürettebat | |
Mürettebat sayısı | 1 |
Üyeler | Yuri Gagarin |
Çağrı işareti | Rusça: Кедр (Rusça: Kedr – Sibirya çamı),[4] veya: Rusça: Ласточка (Rusça: Lastochka - Kırlangıç)[a] |
Görev başlangıcı | |
Fırlatma tarihi | 12 Nisan 1961, 06:07 UTC[8] |
Roket | Vostok-K 8K72K |
Fırlatma yeri | Baykonur 1/5 45°55′13″N 63°20′32″E / 45.920278°K 63.342222°D[9] |
Görev sonu | |
İniş tarihi | 12 Nisan 1961, 07:55 UTC |
İniş yeri | 51°16′14″N 45°59′50″E / 51.270682°K 45.99727°D[10][11] |
Yörünge parametreleri | |
Referans sistemi | Yer merkezli |
Rejim | Alçak Dünya |
Perigee yüksekliği | 181 km (98 nmi)[12] |
Apogee yüksekliği | 327 km (177 nmi)[1] |
Eğiklik | 64,95°[8] |
Süre | 89,1 dakika |
Devir | 12 Nisan 1961 |
Yuri Gagarin İsveç'te Vostok programı Mürettebatlı uçuşlar |
Vostok 1 (Rusça: Восток, Doğu veya Orient 1), Vostok programının ilk uzay uçuşu ve tarihteki ilk insanlı yörünge uçuşuydu. Vostok 3KA uzay kapsülü, 12 Nisan 1961'de Sovyet kozmonot Yuri Gagarin ile birlikte Baykonur Uzay Üssü'nden fırlatıldı ve Gagarin'i Dünya çevresinde yörünge hızına ulaşan ve Dünya çevresinde tam bir tur atan ilk insan yaptı.
Yörünge uçuşu, Dünya etrafında tek bir turu içeriyordu ve en alçak noktasında 169 kilometre (91 deniz mili) irtifada üst atmosferi sıyırdı. Uçuş, fırlatmadan inişe kadar 108 dakika sürdü. Gagarin, 7 km (23.000 ft) irtifada kapsülünden ayrılarak paraşütle yere indi.
Uçuşun asıl kozmonotu Gagarin, yedek kozmonotu German Titov idi. Vostok 1, dünya çevresinde bir kez döndükten sonra indi. Uçuş toplam 108 dakika sürdü.
Fırlatmadan sonra 25 dakika boyunca yer kontrol istasyonu uzay aracının kararlı bir yörüngeye oturup oturmadığını bilemedi. Aracın doğrultu kontrol sistemi tam otomatikti. Tıbbi personel, insan metabolizmasının uzay boşluğuna nasıl tepki vereceğinden emin değildi. Bu nedenle, uçuş kontrol paneli Gagarin'in kullanamayacağı şekilde kilitlenmişti. Kilidin şifresi acil bir durumda kontrolü ele alabilmesi için zarf içinde yine Gagarin'e teslim edilmişti. Vostok aracının yörüngesini değiştirme imkânı yoktu, sadece doğrultu değiştirebiliyordu. Yörünge değiştirebilen uzay araçları çok daha sonra, Gemini ve Soyuz projeleri ile imal edilecekti. Uçuşun büyük kısmında Vostok aracının doğrultusu kendi halinde salınmaya bırakıldı. İniş motorunun ateşlenmesinden az önce aracın doğrultusu otomatik sistem tarafından düzeltildi.
İniş motorları Afrika'nın batı kıyısı açıklarında, Angola yakınında, iniş noktasından 8.000 km uzaklıkta ateşlendi. Sıvı yakıtlı retro roketler 42 saniye boyunca çalıştı. Ağırlık sınırlaması nedeniyle bu roketlerin bir yedeği yoktu. Ancak Vostok aracındaki pek çok sistem gibi, bu roketlerin çalışmaması durumuna karşı önlem alınmış, yörünge 10 gün kadar sonra uzay aracının kendi kendine atmosfere gireceği şekilde ayarlanmıştı. Araçta bu süre için yeterli yiyecek ve içecek bulunuyordu.
İniş ateşlemesinden on saniye sonra ayrılması gereken Vostok hizmet modülü beklenmedik şekilde iniş kapsülü Şarik'e bağlı kaldı. Atmosfere giren Vostok, hizmet modülünün yarattığı aerodinamik bozukluk nedeniyle çılgınca dönmeye başladı. Yaklaşık on dakika sonra iki modülü birbirine bağlayan kablolar yanarak koptu ve Şarik kararlı bir durum aldı.
Gagarin, iniş sırasında yeryüzüne 7 km kala fırlatma koltuğuyla kapsülden ayrıldı ve yere kendi paraşütüyle indi. Vostok 1'de de paraşüt olmasına karşın, uzay aracının ağırlığı nedeniyle iniş çok sert olacağı için bu yöntem tercih edilmişti. Sovyetler uzun süre Gagarin'in araçtan atladığını açıklamadılar. Zira Uluslararası Havacılık Federasyonu kurallarına göre o yıllarda bir uçuşun başarılı sayılması için pilotun uçakla birlikte yere inmesi gerekiyordu. Günümüzde, Soyuz 1'in başarılı bir uçuş olduğuna dair bir şüphe yoktur.
Vostok kapsülü, Korolyov kentindeki RKK Energiya müzesinde sergilenmektedir.
Gagarin'in görevi 50 yıl boyunca bahsedilen ve kitap başlıklarına dahi konu olan 108 dakika değil, 106 dakika sürmüştür.