![]() | |
Kashf etilishi | |
---|---|
Kashf etilgan |
|
Kashf etilgan sanasi |
|
Kichik sayyora tasnifi |
(136108) Haumea |
Kimning sharafiga nomlangan | Haumea |
Muqobil nomlari |
Andoza:Mp |
Kichik sayyora turkumi |
|
Mehvar tasnifi[6] | |
Davr 17 December 2020 (JD 2459200.5) | |
Uncertainty parameter 2 | |
Kuzatish yoyi | 65 yil va 291 kun (24033 kun) |
Earliest precovery date | March 22, 1955 |
Afeliy | 51.585 AU (7.7170 Tm) |
Perigeliy | 34.647 AU (5.1831 Tm) |
Katta yarim oʻqi | 43.116 AU (6.4501 Tm) |
Ekssentrisiteti | 0.19642 |
Orbital davri | 283.12 yr (103,410 days)[4] |
Oʻrtacha orbital tezligi | [ 4.531 km/smanba kerak] |
Oʻrtacha anomaliya | 218.205° |
Oʻrtacha harakat | Andoza:Deg2DMS / day |
Chekinish | 28.2137° |
Orbital tugun uzunligi | 122.167° |
Perigeliy vaqti |
≈ 1 June 2133[5] ±2 days |
Perigeliy argumenti | 239.041° |
Tabiiy yoʻldoshlari soni | 2 (Hiʻiaka and Namaka) and ring |
Fizik tasnifi | |
Oʻlchamlari | |
Oʻrtacha radiusi | |
Yuzasi | ≈ ×106 km2 8.14[nb 1][9] |
Hajmi |
≈ ×109 km3 1.98[nb 1][10] 0.0018 Earths |
Massasi |
±0.040)×1021 kg (4.006[11] 66 Earths 0.000 |
Zichlik | |
Erkin tushish tezlanishi (ekvatorda) | ≈ Andoza:Gr m/s2 |
Ikkinchi kosmik tezlik | ≈ Andoza:V2 km/s |
Siderik sutka |
341±0.000005 h 3.915[12] (139208 d) 0.163 |
Rektassenziya (Shimoliy qutb uchun) | ±1.1° 282.6°[13] |
Deklinatsiya (Shimoliy qutb uchun) | ±1.3° or −13.0°±1.2° −11.8°[13] |
Albedo | |
Harorat | < 50 K[15] |
Spektral turi |
|
Koʻrinma yulduz kattaligi | 17.3 (opposition)[18][19] |
Mutlaq yulduz kattaligi (H) | ±0.011 (V-band) 0.428[12] · 0.2[4] |
Haumea (kichik sayyora belgisi 136108 Haumea ) — Neptun orbitasidan tashqarida joylashgan kichik sayyora. 2004-yilda Amerika Qoʻshma Shtatlaridagi Palomar observatoriyasida Kaltekdan Michael E. Brown boshchiligidagi jamoa tomonidan va shubhali tarzda 2005-yilda Ispaniyadagi Sierra Nevada observatoriyasida José Luis Ortiz Moreno boshchiligidagi jamoa tomonidan topilgan, ammo oxirgi da'voga qarshi chiqilgan. 2008-yil 17-sentabrda unga Gavayi koʻpayidhlik ma’budasi boʻlgan Haumea nomi berildi, Xalqaro Astronomiya Ittifoqi (XAI) tomonidan mitti sayyora boʻlishini kutilgan edi. Nominal hisob-kitoblarga ko'ra, u Eris va Plutondan keyin uchinchi eng katta maʼlum bo'lgan trans-Neptun obyekti boʻldi, ammo eng mos modellashtirishdagi noaniqlik Makemake uchun kattaroq o'lchamlar bilan bir oz mos keladi[20].
Haumea massasi Plutonnikidan uch karra, Yernikidan esa massasining 1400 marta kichik. Uning shakli to'g'ridan-to'g'ri kuzatilmagan bo'lsa-da, yorug'lik egri chizig'i bo'yicha hisob-kitoblar uning Yakobi ellipsoidi (agar u mitti sayyora bo'lganida qanday bo'lar edi), katta o'qi kichik o'qidan ikki baravar uzun ekanligiga mos keladi. 2017-yil oktabr oyida astronomlar Haumea atrofida halqa tizimi topilganligini e'lon qilishdi, bu trans-Neptun obyekti uchun kashf etilgan birinchi halqa tizimini ifodalaydi. Haumea tortishish kuchi yaqin vaqtgacha uning gidrostatik muvozanatga kelishi uchun yetarli deb hisoblangan, ammo hozir bu aniq emas. Haumeaning cho'ziq shakli va tez aylanishi, halqalari va baland albedosi ulkan to'qnashuvning oqibati boʻlib, bu Haumea bir nechta yirik trans-Neptun obyektlarini va Haumeaning ikki yo'ldoshi Hiʻiaka va Namakani o'z ichiga olgan to'qnashuv oilasining eng katta a'zosi bo'ldi.
<ref>
tag; no text was provided for refs named K10H75
<ref>
tag; no text was provided for refs named Buie
<ref>
tag; no text was provided for refs named candidate
<ref>
tag; no text was provided for refs named jpldata
<ref>
tag; no text was provided for refs named perihelion
<ref>
tag; no text was provided for refs named MPC-object
<ref>
tag; no text was provided for refs named Dunham2019
<ref>
tag; no text was provided for refs named Ortiz2017
<ref>
tag; no text was provided for refs named RagozzineBrown2009
<ref>
tag; no text was provided for refs named TNOsCool12
<ref>
tag; no text was provided for refs named Kondratyev2018
<ref>
tag; no text was provided for refs named Verbiscer2022
<ref>
tag; no text was provided for refs named Trujillo 2006
<ref>
tag; no text was provided for refs named Snodgrass2009
<ref>
tag; no text was provided for refs named Rabinowitz2008
<ref>
tag; no text was provided for refs named AstDys
<ref>
tag; no text was provided for refs named Horizons
Manba xatosi: <ref>
tags exist for a group named "nb", but no corresponding <references group="nb"/>
tag was found