Qashqaylarning chodiriQashqaylik odam kalyan chekmoqda. Sepidan Shahristoni, Eron
Qashqaylar (forscha: قشقائی Qashqāī) hali ham asosan koʻchmanchi hayotda yashab kelayotgan turkiy xalqlardan biri boʻlib, asosan Eron janubi-sharqida joylashgan Fors koʻrfazdagi Sheroz atrofida koʻchib yurishadi. Eronda ozarbayjonliklardan soʻng eng koʻp sonli turkiy xalqlarning vakili hisoblanadi.
Koʻchmanchilik manzilgohlari, yozda Sheroz togʻlari va qishda Fors koʻrfazi tekisliklari (qishlov) oraligʻida, 480-1000 kilometrlik maydonni qamrab oladi.
Qashqaylarning katta qabilalari
Amele (5397 oila, 450 nafar aholi)
Derre Shuri (Saltlu vodiysi, 5265 oila)
Sesh Beyli (6 janob) (4350 oila)
Farsimadan (1505 oila)
Keshkoʻlli (5.512 oila): Katta va Kichik Keshkoʻlli deb ikkiga boʻlinadi:
Buyuk Keshkoʻlli (Keshkuli Bozorg) (4862 oila, asosan oʻtroq)
Kichik Keshkoʻlli (Keshkuli Kuchik) (650 oila)
Kamroq qabilalar:
Qaracha (430 oila)
Rahimli (370 oila)
Safi Xanli (335 oila)
Dini
Qoshqaylar shialarning 12 imom eʼtiqodini qabul qilganlar.
Tili
Ular gapiradigan til qashqay tilidir. Ular ko‘chmanchi bo‘lganlari uchun tillariga Erondagi boshqa turkiy xalqlar kabi fors tili unchalik ham taʼsir ko‘rsatmagan. Ular o‘zaro qashqay tilida gaplashadilar, ammo fors tili taʼlim tili bo‘lgani uchun baʼzida fors tilida ham gaplashishadi.
Turar-joy hududlari
Ular Zagros togʻlari etaklari boʻylab choʻzilgan mintaqada yashaydilar. Manzilgohlari; Sheroz, Feruzobod, Farashbend, Kazerun, Abade va Semirom kabi shaharlarda joylashgan edi.
Hayot tarzi
Anʼanaviy bosh kiyim kiygan qashqay bola.
Qashqay erkaklar ot minish va choʻponlik mahorati bilan mashhur. Ularning odatiy bosh kiyimlar ham bor. Qashqay ayollari koʻp rangli yubkalar, yorqin koʻylak bilan sharflar oʻrashadi. Ular gilamdo‘zlikda mahoratli, o‘zlarining manzilgohlarida tabiiy o‘simliklar va hasharotlardan hamda qo‘ylarining junidan olingan tabiiy bo‘yoqlardan foydalangan holda juda rang-barang va betakror gilamlar to‘qishadi. Erondagi boshqa ayollardan farqli oʻlaroq, ular turar joylarida anʼanaviy choyshab kiyishmaydi. 1979-yilgi inqilobdan beri ular shaharlarga chodra kiyib kelishga majburdirlar.[1]
Taniqli qashqay turklari
Ismoil HGan Kashkay — Qashqay elining elxoni
Emanallah kara Beygi — Farsimlardan jamoasidan chiqqan mashhur shoir
Afsona Jahangiri — Hanende
Teymur Goʻrdani — Buyuk Keshkollilardan chiqqan shoir
Habiballoh Gerginpur
Husrov Xon Qashkay
Dovud Huseyin Agayi Keshkoʻlli — Buyuk Keshkoʻllilardan chiqqan shoir
Furud Garginpur
Mezun Kaskayi — shoir
Mirzo Jahongirxon Qashqay
Nosir Qashqayi
Yusif Qashqayi — qashqoqlarning taniqli shoiri
Mirali Qashqayi akademik
Madaniy taʼsirlari
Nissan Motors oʻzining 2006-yilgi modeliga Qashqay qabilasining nomini bergan edi. Dizaynerlarning fikricha, xaridorlar ham koʻchmanchi ruhli boʻlishiga ishonishadi.
