![]() |
Dä Artikel behandlèt diè Vokeers- un Bedrybsaalaagè Baanhof; zu witèrè Bedütungè luèg Begriffsklärig Baanhof. |
Èn Baanhof (abkürzt Bf. odder Bhf.) isch è Vokeers- un Bedrybsaalaag von èrè Baan, zum Byschpill von èrè Ysebaa.
I dè Fachschprõch wörd dè Begriff „Baanhof“ z Dütschland un Öschterrych ähnlich definyrt:
I beidè Staatè isch èn Baanhof immer Bedrybsschtell un Zugmeldeschtell.
Nõch dè Ysèbaa-Bau- un Bedrybsorning isch z Dütschland è Zuègangsschtell ooni Weichè kein Baanhof im bedryblichè Sinn, sondern èn Haltepungt. Bi nèrè deilwysè! Streggèschperrig wärd i dè meischtè Fäll dè Vokeer uff dè Schinnè bis zum nägschtglègènè Baanhof uffrächterhaaltè, well d Züüg a dè Haltepüngt i dè Regel nit ooni komplizyrti bedryblichi Vofaarenswysè umkeerè chönnèd un dè entschprechende Streggèabschnitt nit immer durch è Signal deggt worrè isch.
Im dütschè Haltepungt entschpricht näherigswys diè öschterrychischi Halteschtell.
Z Dütschland isch è Halteschtell vo dè Ysèbaa èn Haltepungt, wo mit ènèrè Abzwygschtell odder ènèrè Aaschlussschtell zämmèkeit.
S git au Baanhööf, wo kein Reisendèzuègang (Baanschteig un Empfangsgebäude) hèn. Nebbè Güèterbaanhööf git s deby Baanhööf, wo uusschlièßlich bedryblichè Fungtionè dièned, bsunders dè Zugbildig un Ufflösig vo Züüg, dè Zugchrützig un èm Übberhollè vo Züüg diènt. Deby isch èn söttigè Baanhof uffgrund vo dè Faarblaanlaag vo einer vo dè söttigè Fungtionè, schwätzt mò au von èm Bedrybsbaanhof, bsunders bi Rangyrbaanhööf odder Übberholbaanhööf.
Bi U-Baanè differenzyrt mò im Allgmeinè nit zwǜschè Baanhööf un Haltepüngt.
Git s meereri Baanhööf a eim Ort, vo dènnè ein vo dè anderè bedryblich übbergordnetè isch odder s zmindescht hischtorisch eimòl gsi isch, wörd sellè hüüfig als Hauptbaanhof benamst. Sellè lyt meischtens – abber nit uubedingt – an èrè zentralè Stell im Ort un isch vokeerstechnisch guèt erschlossè, bsundere als zentralè Voknüpfigspungt vo voschidnè Zuglinniè.
Bahnhööf wörred meischtens nõch dè Ortschaft odder èm Ortsdeil benamst, i dèm si liget odder wo nè nè am nögschtè liget. Nõch Ygemeindungè odder Umbenennungè chönned abber au historischi Nammè erhaaltè blybè. Deilwys wuörred in mengè Ort mit è baar Baanhööf selli nõch dè Ysebaaschtreggi odder dè Baangsellschaft unterschiddè, zu wellèrè si ghörèd. Asè hèt zum Byschpill dè Uusgangspungt vo dè Bèrlin-Görlitzer Ysèbaa Berlin Görlitzer Bahnhof gheißè, obwoll er in Bèrlin lyt (äänlich wiè bi dè andrè Bèrliner Kopfbaanhööf) odder dè hütige Bahnhof Frankfurt (Main) Süd, wo Bebraer Baanhof gheißè hèt. Dè Nammè vo dè beidè Baanhööf vo dè sächsischè Stadt Großèhain, Großèhain Bèrliner Baanhof un Großèhain Cottbuser Baanhof, hèn sich bis i diè hütigi Zit gha. Umgangsschprõchlich wörred d Nord- un Südflügel vom Münchner Hauptbaanhof immer no Starnberger Baanhof bzw. Holzkirchner Baanhof benamst. Ähnlichi Nämmè git s bzw. hèt s au in vill andrè Länder gää.
In ländlichè Gebièt bschtönn mengmòl Doppelnömmè èn gmeinsamè Baanhof vo zweinè Ort, z. B. Hallau-Wilchingè a dè Hochrhybaan, wo d Benamsig vo dè Baanschtation i dè Blaanigsphasè no hèftig umschtrittè gsi isch, sogar übber d Bosition vo dè Ortsnämmè hèt mò sell Mòl im Chläggi gschtrittè..
In Ort mit (aktuèll odder historisch) meerèrè Baanhööf bschtän dõdefür voschideni Möglichkeitè, Baanhööf unterschydlich z benamsè, nômlich nõch
Diè voantwortlichi Gsamtleitung vom Vokeers- un Bedrybsdiènscht isch i dè Hand vom „Baanhofsvorschtand“ glègè. Z Dütschland git s sebbi Fungtion sit Johrzeentè nimmi, in è baar andrè Länder isch si bis zu dè Uffdrènnig in Vokeer un Infraschtruktur blibbè. Wo sich d Fungtion vom Baanhofsvorschtand ghaaltè hèt, ghört si hüt i dè Regèl zu dè Infraschtruktur.
Bi dè dütschè Baanè isch dè „Baanhof“ einersits è Begrifflichkeit uss èm behördlichè Organisationsgefüèg. I sellèm Sinn isch dè „Baanhof“ als Diènschtschtell è uumittelbari Bundesbehördè, wo bedryblich zmeischt uss è baar „Baanhööf“ (im bedryblichè Sinn) bschtandè hèn. Sebbi Stell isch von èm Diènschtschtellèleiter gfüürt worrè, eim Beamtè meischtens im gehobenè Diènscht mit polizeilichè Befugniss. Insofèrn git s dè Begriff „Baanhof“ nõch dè Ufflösig vo dè Dütschè Bundesbaan un dè Dütschè Rychsbaan nu no im bedryblichè Sinn vo dè EBO. Kommerzielli, technischi un bedryblichi Uffgabè sin hüt in voschidenè Händ.
Einheitlich stòt dè Baanhof unter dè gsetzlichè Begrifflichkeit vo dè Baanaalaag, wo im Huusrächt von èm Infraschtrukturunternämmè unterschtòt. Bedryblich isch dè Baanhof zmeischt è Zugmeldeschtell, wo nõch dè gsetzlichè Bschtimmungè toujours mit ènèm voantwortlichè Faardiènschtleiter bsetzt sy muè. Im Zùg vo dè technischè Entwicklig isch dè Faardiènschtleiter allerdings immer öfter nimmi vor Ort aazdrèffè, sondern reglèt dè Vokeer fèrngschtüèrèt als Mitarbeiter von èrè Bedrybszentralè, als Zugleiter odder als Bedièner vo fèrngschtüertè Baanhööf.
Bahnhööf wörred nõch voschidènè Kriteriè unterschiddè worrè. Dezuè zellèd unter anderem iri Uffgaab un Fungtion, iri Laag im Netz, d Grundrissform odder diè bautechnischi Gschtaltung vo dè Gleis- un suschtigè Aalaagè.[5][6]
Èn Èndbaanhof lyt am Ènd von èrè Baanschtreggi odder è baar Streggè.[5][6][7] Diè architektonischi Form odder witeri Eigèschaftè sin durch sellè Begriff nit feschtglait.
Èm Zwǜschèbaanhof isch è Bedrybsschtell an èrè durchgöngigè Baanschtreggi. Deilwys voschtòt mò unter èm Zwǜschèbaanhof nu ein, vo dèm keini witèrè Streggè abzwygèd,[5] deilwys wörd uff selli Unterscheidig vozichtet[7] bzw. zwǜschè eifachè Zwǜschèbaanhööf un Zwǜschèbaanhööf mit Streggèvozwygigè unterschiddè.[6]
In èm Drènnigsbaanhof zwygt mindeschtens ei Streggi ab, woby im Unterschyd zum Aaschlussbaanhof èn Übbergang vo Züüg vo dè eintè uff diè andri Streggi üblich isch, z. B. Essè Hbf, Baanhof Arth-Doldau, Innsbrugg Hbf.
Èn Aaschlussbaanhof isch èn Baanhof, wo vo einèrè Streggi (mindeschtens) ei witeri abzwygt, woby s (je nõch Definition) kein regèlmäßigè durchgängigè Zugvokeer git[5] (wa abber bedryblichi Vobindigè un Wagèübbergäng nit uusschlièßt) bzw. diè abzwygendi Streggi dütlich untergordnèt isch.[7] Deilwys wörd i dè Literadur au nit zwǜschè Aaschluss- un Drènnigsbaanhööf unterschiddè wärd.[6]
Von èm Chrützigsbaanhof schwätzt mò, wenn sich mindeschtens zwei Streggè in eim Baanhof chrützèd, z. B. Duisburch Hbf, Neuss Hbf. Wörd d Zaal vo dè Streggè, wo i eim Baanhof zämmèdrèffèd größer, wörd au d Bezeichnig Knotèbaanhof vowendèt.
Èn seltènè Tǜp isch dè Berürungsbaanhof, wo sich zwei Streggè touchyrèd, ooni sich z chrützè, z. B. Baanhof Montabaur, Baanhof vo Landquart odder dè Baanhof Weida.[6][7] Deby cha s abber Gleisvobindungè zwǜschè dè Gleis vo beidnè Streggè gää.
Zur Zit vo dè ehemòligè brivatè Ysèbaa-Gsellschaftè isch dè Baanhof Mülheim-Eppinghoffè èn Berürungsbaanhof vo dè Bergisch-Märkischè Ysèbaa-Geellschaft un dè Rheinischè Ysèbaa-Gsellschaft gsi.
Chnotèbaanhööf sin in sèllèm Zämmèhang meefachi Drènnigs- un/odder Chrüzzungsbaanhööf von èm Huufè vo Streggè.[6]
In èm Kopfbaanhof odder Sackbaanhof höred d Hauptgleis mit Stumpfgleis uff, è Durchfaart isch nit möglich. Hüüfig stòt s Empfangsgebäude am Gleisènd. Bsunders bi historisch älterè Bautè folgt am Gleisènd dè Gleiswechsel odder è Drèèschiibè, um Drybfaarzüüg a s andere Ènd vo irèm Zug umsetzè z chönnè..
Umgangsschprõchlich wörred d Begriff Kopfbaanhof un Èndbaanhof oft sǜnonǜm bruucht. S git abber Unterschyd. S chönnèd ÈndbaanhöÖf au in Durchgangsform baut sy, öppè bi nèrè blaantè Streggèvolängerung. Umkeert cha s au Zwǜschèbaanhööf in Kopfform baut sy, oppè bi mengè Spitzkeerè.
Diè hüüfigschti Baanhofsbauart isch dè Durchgangsbaanhof. Dõdeby laufèd d Hauptgleis von einer odder meerèrè durchgehende Streggè vom Bahnhofsgländ, erhaaltèd dört Gleisvobindungè un erwiterèd sich gegebenèfalls durch zuèsätzlichi Baanhofsgleis, z. B. Wupperdal Hbf, Bärn HB. S EG lyt meischtens sitlich zum Gleisfäld.
Bi nèm Riterbaanhof isch s Empfangsgebäude quer übber s Gleisfäld baut, z. B. Hamburg Hbf odder Baanhof Kassel-Wilhelmshöchi.
In èm Keilbaanhof drènnèd sich meereri Streggè im Bahnschteigberych. S Empfangsgebäude lyt dõdeby zwǜschè dè sich drènnendè Streggè, welli mitnand èn Keil bildè, z. B.: Baanhof Arth-Goldau, Döbèlè Hbf., Baanhof Jena-Göschwitz, Baanhof Wupperdal-Vohwinkel.
Bi nèm Inselbahnhof wörd s Empfangsgebäude komplètt vo dè Gleisaalaagè ygfasst, z. B. Halle (Saale) Hbf odder Bhf. Mindè z Weschtfalè.
In èm Durmbaanhof chrützèd sich meereri Streggè niveaufrei, z. B. Bèrlin Hbf odder Baanhof Bürschtadt. Bi nèm Deil vo dè Durmbaanhööf (z. B. Osnabrügg Hbf) git s Vobindungsstreggè zwǜschè beidnè Ebènè.
Dunnelbaanhööf ligèd vollschtändig unterirdisch. Meischtens handlèt s sich um eifachi Durchgangsbaanhööf odder quasi unterirdischi Durmbaanhöäf, wenn si meereri Dunnelschtreggè vobindè, z. B. d S-Baanhööf Bahnhof Frankfurt (Main) Konschtablerwache un Züri Stèttbach.
D Bezeichnig Dǜèfbaanhof wörd meischtens glychbedütend vowendèt, cha abber au ein Baanhof i eim nõch obbè offenè Wannèbauwärch benamsè, z. B. dè Baanhof am Köln-Bonner Flughaffè odder dè Bf. Züri-Stadèlhoffè.
Extreem wènnig chunnt dè Dreieggsbaanhof vor, sèll isch èn Baanhof, bi dèmm ei zuèsätzlichi Vobindung zwǜschè dè abzwygendè Streggè bschtòt, z. B. Ludwigshaffè (Rhy) Hbf odder Bhf. Herlasgrüè.
Baanhofsaalagè chönned uss mengè Deil mit unterschydlichè Fungtionè zämmègsetzt sy: so ligèd z. B. Güèter- odder Abschtellbaanhööf bi chlynè un mittlerè Baanhööf meischtens uumittelbar nebbè odder au hüüfig dirèkt hinter m Personèbaanhof. Vill größerè un mengè mittlerè Baanhööf hèn zuèsätzlich è Bw. I dè gröschtè Ysèbaankomplèx sin oft meereri Baanhööf mit unterschydlichè Fungtionè drènnt vonènand aaglait, zum Byschpill in Monnèm dè Hauptbaanhof un dè Rangyrbaanhof.
I dè Aafangsjohr vo dè Ysèbaa sin Baanhööf z Dütschland hüüfig a großè Flüss aaglait worrè, um dè Baantransport mit èm guèt uusbautè Flusstransportvokeer z vobindè. Nõchdèmm diè èrschtè Knotèpüngt vo dè Ysèbaanè entschtandè sin, isch d Forderung nõch dè Brojèktyrung vo dè Bahnhöööf unter logistischè Gsichtspüngt gschtellt worrè. Dè Ingenieur un Dirèktor vo dè sächsischè Ysèbaavowaltig Max Maria vo Wèber hèt dezuè diè èrschtè vobindlichè Reglè uffgschtellt, wo spôter allgemein anerkannt worrè sin.
In èm Gmeinschaftsbaanhof drifft d Infraschtruktur von è baar Ysebaaschtrukturunternämmè uffènand. È baar Gränzbaanhööf sin Gmeinschaftsbaanhööf. Entwedder wörred d Aalaagè gmeinsam bruucht odder jeddès Unternämmè hèt – ganz odder deilwys – eigeni Aalaagè, wo uusschlièßlich von èm bruucht wörred. È bsunders ydruggsvolls Byschpill für èn Gmeinschaftsbahahof isch dè Baanhof z Bayrisch Ysèschtein, wo s Empfangsgebäude durch d Staatsgränz i dè Mitti deilt isch.
Èn Spurwechselbaanhof bschtòt i dè Regèl uss zwei Baanhööf odder Baanhofsdeil mit Gleis vo voschidnè Spurwittè. Dört müèn Reisende entwedder umschtygè un d Fracht umgladè wörrè odder s bschtòt d Möglichkeit, Faarzüüg umzschpurè. Syschpill für èn Spurwechselbaanhof mit Umschtygè isch dè Baanhof Solethurn, wo sich è baar Normalschputschtreggè, vo allem dJurasüdfuèsslinniè mit dè Schmalschpurschtreggi vo dè RBS drôffèd. Byschpill für Umschpurbaanhööf: sin Brest Passaschyrski, Byschpill für èn Umladebaanhof isch Galați Transbordare (wörtlichi hochalemannischi Übbersetzig: Umladdè) z Rumäniè.
In èm Sischteemwechselbaanhof wechslèt d Stròmvosorgig für elegtrischi Drybfaarzüüg (Sischteemdrènnschtellè). Wörd kei Meesischteemfaarzüüg ygsetzt, muè dõ für d Witerfaart d Beschpannig vom Zùg gwechslèt wörrè. Oft handlèt s sich um èn Gränzbaanhof. Byschpill für èn söttigè Sischteemwechselbaanhof isch d Station Brennero/Brènner uff dè Brènnerbaan a dè Gränz zwǜschè Öschterrych un Italiè.
Zu dè Baanhööf ooni bedryblichi Fungtion zellt diè sèlteni Gattung vom Schybaanhof. Dezuè zellt di Baanhofsattrappè vo Brasiliè, wo im Zweitè Wältchrièg Bombèaagriff vom Hauptbaanhof Stuègètt ablenkè hèt söllè.
Nit, wènnig odder kaum bruuchti Baanhofsbautè wörred sit Mitti dè 1990er Johr als Kulturbaanhof (KuBa) bruucht. In eim wörred Uusschtellungè, Theaterufffürungè odder Film zeigt, Büècher vodlèènt, Esskultur zelebryrt, Künschtler Ateliees zur Vofüègig gschtellt, Initiativè/Vorein, Diskothekè unterbrocht. Oft stôn selli Gebäude unter Denkmòlschutz.
Byschpill sin
Baanhööf sin für dè Bedryb von èrè Ysèbaan sofort notwèndig gsi, well d Faarzüüg abgschtellt wörred – dõhèr diè dütsch Bezeichnig: Baan-Hof –, Züüg bildet un Reisendè un Güèter è Glegèheit botè wörrè muè, dè Zug z erreichè. Èrschti Vorbilder sin hysichtlich dè EG d Relaisschtationè vom Poschtvokeer gsi, wo ebbèfalls Warterüüm un Faarschy-UusgabÈ behèrbärgt hèn. Well Züüg abber länger als Postkutschè gsi sin un d Zaal vo dè Reisendè höcher gsi isch, sin bald Baanschteig, Baanschteigübberdachungè un – vo allem i dè großè Endbaanhööf – Baanschteighallè dezuè chò.
Well i dè Aafangszit vo dè Ysèbaa s reisende Publikum mit dè neuè Technig no nit vodraut gsi isch un derrè iri Gfòòrè unterschätzt hèn – odder d Ysèbaavowaltungè zmindescht dèvò uusgangè sin – isch dè Kontagt zwǜschè dè Reisendè un èm Zug strèng reglementyrt gsi: Passagyr hèn dè Baanschteig èrscht bedrèttè dürfè, wenn dè Zug dört zum Stòò chò isch. Letschti Relikt vo sèllèrè Reisendèsicherig sin diè – z Dütschland – èrscht i dè 1970er Johr abgschafftè Baanschteigschpèrrè gsi. Witer sin diè Reisendè, bevor dè Zug sich in Bewegung gsetzt hèt, i d Wägè ygschperrt worrè. Z Ängland lôn sich deilwys hüt no d Dürè vo dè Ysèbaawägè vo innè nit uffmachè (mô muè vill mee s Fenschter uffmachè, um diè ußè aabrochti Dürèfallè abbè z druggè. Nõch èm Ysèbaauufall z Versailles am 8. Mai 1842, bi dèmm s übber 50 Doti gää hèt, well d Bassagyr sich sèlbscht nimmi us èm brènnendè Zug hèn chönnè befreiè, isch scho gly dõdruff vozichtet worrè. Diè baulichè Maßnaamè, èn möglichscht strèngè Uusschluss vo Nichtberechtigtè bim Bedrèttè vom Baanhofsgländ, sin abber bibhaaltè worrè. Z Syriè wörd z. B. no hüt au jeddè neu baute Baanhof vo èrè Muèr umgää un d Y- un Uusfaargleis durch voschlièßbari Dor gsicherèt. D Baanhofsbautè uss dè allerèrschtè Johr vo dè Ysèbaa sin vorrangig a technischè Notwendigkeitè orièntyrt un oft bscheidè dimensionyrt un uusgfüürt worrè. È Byschpill defür sin diè witeschtgehend uss Holz bautè Empfangsaalaagè vo dè Bayrischè Ludwigsbaan, diè èrscht dütsch Ysèbaa, wo vo Nürnbärch uff Fürth gangè isch. Empfangsgebäude vo sèllèrè Streggi sin nit erhaaltè blibbè.
S Empfangsgebäude (EG) von èm Baanhof isch allerdings dè repräsentativschte un gegèübber dè Öffentlichkeit un dè Bassagyr dè publikumswǜrksamschte Ort für d Sèlbschtdarschtellung vo dè Ysèbaagsellschaftè gsi. Dõdezuè isch chò, dass d Ysèbaa i sellèrè Zit dè Fortschritt sǜmbolisyrt hèt un èn großè wǜrtschaftlichè Erfolg gsi isch. Dõrum sin dört, wo è größeri Öffentlichkeit z erwartè gsi isch, i dè zweitè Phasè vom Baanhofsbau (ca. 1850–1880) hoch repräsentativi EG gschaffè worrè, zum Deil au mit Sonderyrichtungè, wiè gsondertè Warteberych für Högschsti un Allerhögschsti Hèrrschaftè (Fürschtèbaanhof). Abber au d EG vo dè Provinzbaanhööf sin uffwändig gschtaaltet worrè. Tǜpischs Byschpill vo sellèrè zweitè Phasè isch dè èrscht Baanhof vo dè Ludwig-Süd-Nord-Baan z Nürnbärch gsi, wo dè zweit Baanhof z Nürnbärch gsi isch, wo im, neugotischè Styl baut worrè isch odder s aalte, spôter a andrer Stell widder uffbaute EG z Würzburch. È no bedribbènè Großbaanhof i sellèrè Zit isch dè Hauptbaanhof z Augschburg.
Dè zuènèmmende Baanvokeer hèt d Dimensionè vo dè i dè Mitti vom 19. Johrhundert entschtandenè Baanaalaagè schu am Ènd vom Johrhundert uusgschppft. Dõdezuè isch chò, dass i sèllèrè Zit diè städtischè Zentrè brutal stark expandyrt hèn un dört diè aaltè Baanaalaagè, wo urschprünglich am Rand vom Stadtzèntrum baut worrè sin, zuè nèm städtebaulichè Hindernis worrè sin, well d Städt eifach drübber durrè gwachsè sin. Sèllèwäg sin entwedder nu d EG ersetzt worrè (z. B. in Nürnbärger Hauptbaanhof 1906 – drittè Nürnbärger Baanhof) odedr abber dè ganz Baanhof a dè (dömòligè) Stadtrand volait worrè isch: dè Frankfort Hbf., dè Wysbadner Hauptbaanhof, dè Bhf. Hamburch-Altona odder dè Karlsruèr Hauptbaanhof. È dritti Möglichkeit isch gsi, dass Baanhööf (einschtmòls) unterschydlichi Baangsellschaftè in eim zämmègfasst hèn (Leepzisch Hbf., Darmschtadt Hauptbaanhof).
Uffgrund vo dè i sellèm Zitruum uffkeimendè Konkurrènz zum Ysèbaavokeer isch d Gschtaaltig vo dè Baanhoöf nu uff Yschparungè im Bedryb grichtet gsi. Dõdezuè hèt vo allem s Bsitigè vo dè Kopfbaanhööf, wo bi schnèllè wörrendem Vokeer un dè Umschtellig uff lang laufendi elegtrischi un diseldribbèni Loks zuènèmmend è bedryblichs Hindernis dargschtellt hèn. Asè sin vor allem nõch èm Zweitè Wältchrièg zaalrychi Kopfbaanhööf durch Neubautè ersetzt worrè: Selli Tendènz hèt sich bim Kèmptner Hbf., Heidelbärger Hbf. odder Braunschweiger Hauptbaanhof fortgsetzt, è Tendènz, wo sich witer fortgsetzt hèt (Miltèbärg Hbf. odder Hbf. Ludwigshaffè) un sich bis hüt fortsetzt (Brojèkt 21, drunter byschpillswys Stuègètt 21 odder Lindau 21).
D Johrzeent nõch èm Zweitè Wältchrièg hèn deshalb für d Baanhofskultur meischtens Zruggbauè bedütet, zum Deil au eifach Vofall. Dõdezuè sin a mengè Stellè Neubautè vo frõgwürdiger architegtonischer, baulicher odder vokeerlicher Qualidät (z. B. Baanhof Kassel-Wilhelmshöchi) entschtandè, mit dè historischè Gebäude dõgegè isch lièblos umgangè worrè. So isch byschpillswys i dè Gleishallè vom Hauptbaanhof vo Frankfort am Main 60 Jahre lang diè provisorischi, chriègsbedingt entschtandeni Brèttervokleidig vo dè halbè Dachflächi erhaaltè blibbè. Graad i dè Flächi sin en Huufè Baanhööf nõch dè Streggèuffgaab mee un mee volotterèt, d Empfangsgebäude oft au a dè nò betribbènè Streggè.
Zämmè mit dè schlychend aufchommèdè Erkènntnis, dass d Vonõchlässigung vo dè Ysèbaan vokehrsbolitisch nit optimal isch, hèt sich im letschtè Virtel vom 20. Johrhundert auch widder s Intresse a dè Baanhööf voschtärkt. Neubautè vo größerè Baanhööf hèt s zwar nu wènnigè gää un si sin meischtens a dè neuè Streggè vom Hochgschwindigkeitsvokeer odder a Flughäffè baut worrè. Voeinzelt sin Baanhööf au durch Neubau gringfüègig volegt worrè. Hüüfiger sin Ersatzbautè a dè Stell vo aalter EG, hüüfig unter Ybezèhig vo dè historischè Bausubschtanz. Diè mit Abschtand hüüfigschti Baumaßnaam isch d Grundsanyrig vo historischeè Baanhööf, meischtens unter völliger Entkèrnung, wa mit èm Neubau voglychbar isch. Nõch Johrzeent vo dè Unterfinanzyrung isch ab öppè 1990 in zaalrychè Länder è byschpilllosi Reiè vo Chraftäkt unternõ worrè, um dè Inveschtitionsrüggschtau z besitigè.
Bi Neubautè odder Sanyrungè wörred in Empfangsgebäude fascht immer großi Vomarktungsflächè gschaffè. Großi Empfangsgebäude fungyrèd für iri Bedryber hüt vo allem als Gèldquällè in Form von èrè Gewerbeimmobiliè, wènniger als Vokeersschtation.
D Entwicklig i dè Flächi isch vo Rationalisyrungsmaßnaamè brägt. Gleisaalaagè vo villnè Baanhööf sin stark zruggbaut worrè un dõdebi au Baanhööf zuè Haltepüngt abbègschtuft worrè. D Besetzig vo Baanhööf mit Personal hèt grossflächig durch dè Aaschluss vo dè Baanhööf a zèntral gschtüèrti Elegtronischi Stellwärch uffghört. Faarkartè wörred oftmòls uusschlièßlich a Automatè vokauft. Sit è baar Johr findet dè nägscht Schritt im Abschtoßè vo dè Baanhööf durch d DB statt, i dèmm mit Flyß Baanhofgebäude a Brivatlüt vokauft wörred, sèll driftt inzwǜschè (Stand: 2015) nit nu chlyni Brovinzbaahnööf, sondern auch EG vo mittlerè, mitunter au vo Knotèbaanhööf, wiè byschpillswys dè Baanhof vo Immèdingè,[9] èn Baanknotè, wo a zwei Hauptschtreggè, dè Donaudalbaan un dè Schwarzwaldbahn, un èrè Nèbbèschtreggi, dè Aitrachdalbaan, lyt.
Uff dè andrè Sitè wörred au un graad i dè Flächi mit enormem Uffwand Baanhööf sanyrt. Dõdeby wörred Baanschteig uff Standardhöchi brocht, um dè niveauglyche Yschtyg z ermöglichè, Uffzüüg oder Flachrampè wörred baut, um d Baanschteig barrièrefrei zuègänglich z gschtaaltè, un wo s höhèglychi Baanübbergäng git, wo dè Strõßèvokeer behinderèd, wörred Unterfüürungè blaant un baut.
Baanhof | Faargäscht pro Daag | Züüg Fèrnvokeer bro Daag |
Züüg Naavokeer bro Daag |
Züüg S-Baan bro Daag |
Baanschteig- gleis |
---|---|---|---|---|---|
Hamburg Hbf. (S-Baan, U-Baan) |
450.000 | 189 | 407 | 982 | 12 |
Münchè Hauptbaanhof (S-Baan, U-Baan) |
450.000 | 258 | 597 | 1.018 | 34 |
Frankforter Hauptbaanhof (S-Baan, Stadtbaan) |
[10] | 450.000342 | 290 | 1.100 | 29 |
Bèrlin Hbf. (S-Baan, U-Baan) |
300.000 | 261 | 326 | 620 | 14 |
Köln Hbf. (S-Baan Rhy-Ruhr, Stadtbaan) |
280.000 | 243 | 521 | 466 | 11 |
Düsseldorf Hbf. (S-Baan, Stadtbaan) |
250.000 | 180 | 450 | 500 | 16 |
Hannover Hbf. (S-Baan, Stadtbaan) |
[11] | 250.000208 | 210 | 204 | 12 |
Stuègètt Hbf. (S-Baan, Stadtbaan) |
[12] | 240.000164 | 426 | 649 | 19 |
Essè Hbf. (S-Baan, Stadtbaan) |
170.000 | 123 | 198 | 403 | 13 |
Nürnbärch Hbf. (S-Baan, U-Baan) |
140.000 | 150 | 290 | 300 | 21 |
Dortmund Hbf. (S-Baan Rhy-Ruhr, Stadtbaan) |
130.000 | 195 | 485 | 302 | 16 |
Bremè Hbf. (S-Baan Bremè/Niddersachsè) |
120.000 | 80 | 450 | 0 | 9 |
Leepzisch Hbf. (S-Baan) |
120.000 | 238 | 583 | 227 | 21 |
Bèrliner Oschtbaanhof (Bèrliner S-Baan) |
100.000 | 47 | 202 | 775 | 9 |
Monnèm Hbf. (S-Baan RhyNeggar) |
100.000 | 238 | 265 | 155 | 9 |
Quällè: DB AG, Baanhofsdatèbank (Stand 12. Juni 2013)
Sèll isch è Lischtè vo dè gröschtè Personèbaanhööf vo dèrrè Wält, abschtygend gordnèt nõch dè Aazaal vo dè Bahnschteiggleis:
Gleis | Baanhof | Ort | Land | Notizè |
---|---|---|---|---|
67 | Grand Central Terminal | Manhattan, New York City | Voeinigti Staatè | 41 Gleis uff dè obberè Ebeni, 26 Gleis uff dè unterè Ebèni, zzgl. 8 U-Baan-Gleis, 8 Gleis für East Side Access im Bau/Blaanig |
34 | Münchè Hbf | Münchè | Dütschland | 32 Gleis obberirdisch, 2 S-Baan-Gleis unterirdisch, zzgl. 6 U-Baan-Gleis |
31 | Pariser Nordbaanhof | Paris | Frankrych | 27 Gleis uff dè Hauptebèni, vir Gleis im Untergschoss |
30 | Napoli C | Neapel | Italiè | 26 Gleis uff dè Hauptebèni, 4 Gleis im Untergschoss (Napoli Piazza Garibaldi) |
30 | Shanghai Hongqiao Railway Station | Shanghai | China | flächègröschtè Baanhof vo Asiè |
29 | Frankfurt (Main) Hbf | Frankfurt am Main | Dütschland | 25 Gleis obberirdisch, 4 S-Baan-Gleis unterirdisch, zzgl. 4 U-Bahn-Gleis (devò eins ußer Bedryb) |
29 | Pariser Oschtbaanhof | Paris | Frankrych | |
28 | Roma Termini | Rom | Italiè | |
27 | Waterloo | London | Voeinigts Könnigrych | ooni „Waterloo International“ un „Waterloo East“ |
27 | Pariser Weschtbaanhof | Paris | Frankrych | |
27 | Pariser Südbaanhof | Paris | Frankrych | |
27 (29) | Shinjuku | Tokio | Japan | 16 Durchgangsgleis, 11 Kopfgleis (a 4 Ört), 2 Durchgangsgleis gmeinsam mit dè U-Baan, zzgl. 4 uusschlièßlich für d U-Baan bruuchti Gleis |
26 | Züri HB | Züri | Schwiz | 16 Gleis i dè Haupthallè (Gleis 3 bis 18) ,4 Gleis im unterirdischè Baanhofsdeil Löwèschtrõß (Gleis 31-34, sit 14. Juni 2014), 4 Gleis im unterirdischè Bahnhofsdeil Museumsschtrõß (Gleis 41-44), 2 Gleis im unterirdischè Baanhof SZU (Gleis 1-2) |
25 | Madrid Atocha | Madrid | Spaniè | |
25 | Sydney Central Railway Station | Sydney | Australien | plus zwei zur Zit nit bruuchti Gleis |
24 | Cape Town Railway Station | Kapschtadt | Südafrika | |
24 | Milano C | Mailand | Italiè | |
24 | Peking Südbf | Peking | China | |
23 | Nürnbärch Hbf | Nürnbärch | Dptschland | zzgl. 4 U-Baan-Gleis, gröschtè Durchgangsbaanhof vo Europa |
23 | Venezia Santa Lucia | Venedig | Italiè | |
22 | Stuègètt Hbf | Stuègètt | Dütschland | zzgl. 4 U-Baan-Gleis |
22 | Baanhof Ōmiya | Saitama | Japan | 1 for New Shuttle included |
22 | Baanhof Brüssel-Mitti/Brüssel-Süd | Brüssel | Belgiè | devò 6 Fèrnvokeersgleis un 2 für dè Euroschtar,[13] zzgl. 4 U-Baan-Gleis |
21 | Leepzisch Hbf | Leepzisch | Dütschland | 19 Kopfgleis i dè Haupthallè, 2 Durchgangsgleis im Citydunnel |
21 | Madrid Chamartín | Madrid | Spaniè | 5 Schnellbaangleis, 11 Fèrnbaangleis, 5 Vorortgleis Tracks 5-9: Short-Distance Service. Tracks 1-4 and 10-16: Medium-Distance an Long-Distance Services. Tracks 17-21: High Speed Services, sit dè Inbetrybnaam vo dè Schnellfaarschtreggi nõch Valladolid vir Gleis (17–21) uff Regelschpur umbaut |
21 | Pennsylvania Station | Manhattan, New York City | Voeinigti Staatè | zzgl. je 4 U-Baan-Gleis in 2 Stationè |
21 | Baanhof Hoboken | Hoboken, New Jersey | Voeinigti Staatè | 18 Gleis i dè New Jersey Transit, 3 Gleis i dè Hudson-Bergen Light Rail, zzgl. 3 U-Bahn-Gleis vo dè PATH |
21 | Ueno | Tokio | Japan | 12 Gleis uff dè obberè Ebèni, 5 Gleis uff dè unterè Ebèni, 4 Schnellbaangleis unterirdisch (witeri 4 Gleis im benõchbòrtè Baanhof Keisei Ueno), zzgl. 4 U-Bahn-Gleis |
21 | Shinagawa | Tokio | Japan | 2 witeri Gleis im Bau |
21 | Baanhof Kyoto | Kyōto | Japan | 14 Gleis ebbèèrdig, 4 Schnèllbaangleis, 3 Gleis „Kintetsu“, zzgl. 2 U-Baan-Gleis |
21 | Bahnhof Howrah | Haora | Indiè | |
20 | Bologna C | Bologna | Italiè | |
20 | Wyner Südbaanhof | Wyn | Öschterrych | Sit 13. Dezembèr 2009 zugunschtè vom Bau vom neuè Hauptbaanhof deilwys zuègmacht/abdrait. Hèt je 9 Gleis in zwei Kopfbaanhööf, 2 S-Baangleis unterirdisch. Wôrend dè Umbau 13 Gleis, devò witerhy 2 S-Baan-Gleis unterirdisch. Nõch Inbedrybnaam vom Hauptbaanhof (12 Baan- un 2 U-Baan-Gleis) ab 2012 vollschtändigs Zuèmachè. |
20 | Union Station | Chicago | Voeinigti Staatè | je 10 Gleis in drènntè Abschnitt für Richtig Nord bzw. Süd, bediènt sowoll Amtrak un Metra Züüg. |
20 | Paddington | London | Voeinigts Könnigrych | |
20 | Tokioter Baanhof | Tokio | Japan | |
20 | Washington Union Station | Washington, D.C. | Voeinigti Staatè | |
19 | Victoria | London | Voeinigts Könnigrych | zzgl. 4 U-Bahn-Gleis |
18 | Euston | London | Voeinigts Könnigrych | zzgl. 6 U-Baan-Gleis |
18 | Liverpool Street | London | Voeinigts Könnigrych | zzgl. 4 U-Baan-Gleis |
18[14] | Stockholm C | Stockholm | Schwedè | zzgl. 6 Gleis vo dè U-Baan-Station |
16 | Düsseldorf Hbf | Düsseldorf | Dütschland | zzgl. 4 U-Bahn-Gleis |
„Auf einer Spazierfahrt, bei der man nach Belieben aussteigen kann, gibt es keine Ankunft, bei der Eisenbahnfahrt aber wird der Unterschied von Ankunft und Abfahrt geheimnisvoll schematisiert durch eine Operation, die sich in den Bahnhöfen, diesen ganz besonderen Stätten, vollzieht, die sozusagen kein Teil der Stadt sind und doch die Essenz ihrer Persönlichkeit so deutlich enthalten wie sie auf dem Signalschild ihren Namen tragen.“
„Bahnhöfe sind die Aushängeschilder des Reiches!“
(Beleg für dieses Zitat fehlt noch)
D Redewendig „Ich voschtand nu Baanhof“ besait hüt umgangsschprõchlich, da mò öppis nit voschtò cha.
![]() |
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Bahnhof“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |