Math | cymuned, pentref |
---|---|
Poblogaeth | 965, 897 |
Daearyddiaeth | |
Sir | Gwynedd |
Gwlad | Cymru |
Arwynebedd | 4,770.68 ha |
Cyfesurynnau | 52.808°N 4.71°W |
Cod SYG | W04000042 |
Cod OS | SH173268 |
Cod post | LL53 |
Gwleidyddiaeth | |
AC/au | Mabon ap Gwynfor (Plaid Cymru) |
AS/au | Liz Saville Roberts (Plaid Cymru) |
Statws treftadaeth | Henebion Cenedlaethol Cymru |
Manylion | |
Pentref glan môr a chymuned yng ngorllewin Llŷn, Gwynedd, yw Aberdaron ( ynganiad ). Fel y pentref agosaf at Ynys Enlli yr oedd yn gyrchfan bwysig i bererinion yn yr Oesoedd Canol. Sefydlwyd clas yno yn Oes y Seintiau.
Mae rhannau o eglwys y plwyf, sydd wedi ei chysegru i Sant Hywyn, yn dangos enghreifftiau diddorol o waith o'r cyfnod Normanaidd, sy'n gysylltiedig â theyrnasiad Gruffudd ap Cynan yn ôl pob tebyg. Mae cofnod am Gruffudd ap Rhys o Ddeheubarth yn cael noddfa yno pan oedd Gruffydd ap Cynan yn ceisio'i ddal. Bu'r bardd R. S. Thomas yn ficer yma am rai blynyddoedd. Gŵr enwog arall fu'n gysylltiedig ag Aberdaron oedd Dic Aberdaron, yr ysgolhaig a'r crwydryn. Heb fod ymhell o'r pentref mae bryngaer fechan Castell Odo ar gopa Mynydd Ystum tua Milltir o'r pentref.
Datblygodd Aberdaron yn gyrchfan boblogaidd i dwristiaid gan greu problemau mawr gyda'r farchnad dai wrth i nifer gynyddol o ymwelwyr o'r tu hwnt i Glawdd Offa brynu tai i'w defnyddio fel tai haf. Ond mae'r diwydiant pysgota yn parhau yno hefyd, yn enwedig pysgota am grancod a chimychiaid. Gellir cael cwch i Ynys Enlli o Borth Meudwy, ryw filltir o'r pentref. Mae yna siop fach leol o'r enw Eleri Stores sydd yn gwerthu pethau pysgota ac hufen iâ.
Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[1][2][3]
Cyfrifiad 2011 | ||||
---|---|---|---|---|
Poblogaeth cymuned Aberdaron (pob oed) (965) | 100% | |||
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Aberdaron) (695) | 74.2% | |||
:Y ganran drwy Gymru | 19% | |||
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Aberdaron) (668) | 69.2% | |||
:Y ganran drwy Gymru | 73% | |||
Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Aberdaron) (157) | 37.4% | |||
:Y ganran drwy Gymru | 67.1% |
Cafwyd storm ‘hanesyddol‘ a gwyntoedd eithriadol ym mis Rhagfyr 2013
Dinas
Bangor
Trefi
Abermaw · Y Bala · Bethesda · Blaenau Ffestiniog · Caernarfon · Cricieth · Dolgellau · Harlech · Nefyn · Penrhyndeudraeth · Porthmadog · Pwllheli · Tywyn
Pentrefi
Aberangell · Aberdaron · Aberdesach · Aberdyfi · Aber-erch · Abergwyngregyn · Abergynolwyn · Aberllefenni · Abersoch · Afon Wen · Arthog · Beddgelert · Bethania · Bethel · Betws Garmon · Boduan · Y Bont-ddu · Bontnewydd (Arfon) · Bontnewydd (Meirionnydd) · Botwnnog · Brithdir · Bronaber · Bryncir · Bryncroes · Bryn-crug · Brynrefail · Bwlchtocyn · Caeathro · Carmel · Carneddi · Cefnddwysarn · Clynnog Fawr · Corris · Croesor · Crogen · Cwm-y-glo · Chwilog · Deiniolen · Dinas, Llanwnda · Dinas, Llŷn · Dinas Dinlle · Dinas Mawddwy · Dolbenmaen · Dolydd · Dyffryn Ardudwy · Edern · Efailnewydd · Fairbourne · Y Felinheli · Y Ffôr · Y Fron · Fron-goch · Ffestiniog · Ganllwyd · Garndolbenmaen · Garreg · Gellilydan · Glan-y-wern · Glasinfryn · Golan · Groeslon · Llanaber · Llanaelhaearn · Llanarmon · Llanbedr · Llanbedrog · Llanberis · Llandanwg · Llandecwyn · Llandegwning · Llandwrog · Llandygái · Llanddeiniolen · Llandderfel · Llanddwywe · Llanegryn · Llanenddwyn · Llanengan · Llanelltyd · Llanfachreth · Llanfaelrhys · Llanfaglan · Llanfair · Llanfihangel-y-Pennant (Abergynolwyn) · Llanfihangel-y-Pennant (Cwm Pennant) · Llanfihangel-y-traethau · Llanfor · Llanfrothen · Llangelynnin · Llangïan · Llangwnadl · Llwyngwril · Llangybi · Llangywer · Llaniestyn · Llanllechid · Llanllyfni · Llannor · Llanrug · Llanuwchllyn · Llanwnda · Llanymawddwy · Llanystumdwy · Llanycil · Llithfaen · Maentwrog · Mallwyd · Minffordd · Minllyn · Morfa Bychan · Morfa Nefyn · Mynydd Llandygái · Mynytho · Nantlle · Nantmor · Nant Peris · Nasareth · Nebo · Pant Glas · Penmorfa · Pennal · Penrhos · Penrhosgarnedd · Pen-sarn · Pentir · Pentrefelin · Pentre Gwynfryn · Pentreuchaf · Pen-y-groes · Pistyll · Pontllyfni · Portmeirion · Prenteg · Rachub · Y Rhiw · Rhiwlas · Rhos-fawr · Rhosgadfan · Rhoshirwaun · Rhoslan · Rhoslefain · Rhostryfan · Rhos-y-gwaliau · Rhyd · Rhyd-ddu · Rhyduchaf · Rhydyclafdy · Rhydymain · Sarnau · Sarn Mellteyrn · Saron · Sling · Soar · Talsarnau · Tal-y-bont, Abermaw · Tal-y-bont, Bangor · Tal-y-llyn · Tal-y-sarn · Tanygrisiau · Trawsfynydd · Treborth · Trefor · Tre-garth · Tremadog · Tudweiliog · Waunfawr
Math | cymuned, pentref |
---|---|
Poblogaeth | 965, 897 |
Daearyddiaeth | |
Sir | Gwynedd |
Gwlad | Cymru |
Arwynebedd | 4,770.68 ha |
Cyfesurynnau | 52.808°N 4.71°W |
Cod SYG | W04000042 |
Cod OS | SH173268 |
Cod post | LL53 |
Gwleidyddiaeth | |
AC/au | Mabon ap Gwynfor (Plaid Cymru) |
AS/au | Liz Saville Roberts (Plaid Cymru) |
Statws treftadaeth | Henebion Cenedlaethol Cymru |
Manylion | |
Pentref glan môr a chymuned yng ngorllewin Llŷn, Gwynedd, yw Aberdaron ( ynganiad ). Fel y pentref agosaf at Ynys Enlli yr oedd yn gyrchfan bwysig i bererinion yn yr Oesoedd Canol. Sefydlwyd clas yno yn Oes y Seintiau.
Mae rhannau o eglwys y plwyf, sydd wedi ei chysegru i Sant Hywyn, yn dangos enghreifftiau diddorol o waith o'r cyfnod Normanaidd, sy'n gysylltiedig â theyrnasiad Gruffudd ap Cynan yn ôl pob tebyg. Mae cofnod am Gruffudd ap Rhys o Ddeheubarth yn cael noddfa yno pan oedd Gruffydd ap Cynan yn ceisio'i ddal. Bu'r bardd R. S. Thomas yn ficer yma am rai blynyddoedd. Gŵr enwog arall fu'n gysylltiedig ag Aberdaron oedd Dic Aberdaron, yr ysgolhaig a'r crwydryn. Heb fod ymhell o'r pentref mae bryngaer fechan Castell Odo ar gopa Mynydd Ystum tua Milltir o'r pentref.
Datblygodd Aberdaron yn gyrchfan boblogaidd i dwristiaid gan greu problemau mawr gyda'r farchnad dai wrth i nifer gynyddol o ymwelwyr o'r tu hwnt i Glawdd Offa brynu tai i'w defnyddio fel tai haf. Ond mae'r diwydiant pysgota yn parhau yno hefyd, yn enwedig pysgota am grancod a chimychiaid. Gellir cael cwch i Ynys Enlli o Borth Meudwy, ryw filltir o'r pentref. Mae yna siop fach leol o'r enw Eleri Stores sydd yn gwerthu pethau pysgota ac hufen iâ.
Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[1][2][3]
Cyfrifiad 2011 | ||||
---|---|---|---|---|
Poblogaeth cymuned Aberdaron (pob oed) (965) | 100% | |||
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Aberdaron) (695) | 74.2% | |||
:Y ganran drwy Gymru | 19% | |||
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Aberdaron) (668) | 69.2% | |||
:Y ganran drwy Gymru | 73% | |||
Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Aberdaron) (157) | 37.4% | |||
:Y ganran drwy Gymru | 67.1% |
Cafwyd storm ‘hanesyddol‘ a gwyntoedd eithriadol ym mis Rhagfyr 2013
Dinas
Bangor
Trefi
Abermaw · Y Bala · Bethesda · Blaenau Ffestiniog · Caernarfon · Cricieth · Dolgellau · Harlech · Nefyn · Penrhyndeudraeth · Porthmadog · Pwllheli · Tywyn
Pentrefi
Aberangell · Aberdaron · Aberdesach · Aberdyfi · Aber-erch · Abergwyngregyn · Abergynolwyn · Aberllefenni · Abersoch · Afon Wen · Arthog · Beddgelert · Bethania · Bethel · Betws Garmon · Boduan · Y Bont-ddu · Bontnewydd (Arfon) · Bontnewydd (Meirionnydd) · Botwnnog · Brithdir · Bronaber · Bryncir · Bryncroes · Bryn-crug · Brynrefail · Bwlchtocyn · Caeathro · Carmel · Carneddi · Cefnddwysarn · Clynnog Fawr · Corris · Croesor · Crogen · Cwm-y-glo · Chwilog · Deiniolen · Dinas, Llanwnda · Dinas, Llŷn · Dinas Dinlle · Dinas Mawddwy · Dolbenmaen · Dolydd · Dyffryn Ardudwy · Edern · Efailnewydd · Fairbourne · Y Felinheli · Y Ffôr · Y Fron · Fron-goch · Ffestiniog · Ganllwyd · Garndolbenmaen · Garreg · Gellilydan · Glan-y-wern · Glasinfryn · Golan · Groeslon · Llanaber · Llanaelhaearn · Llanarmon · Llanbedr · Llanbedrog · Llanberis · Llandanwg · Llandecwyn · Llandegwning · Llandwrog · Llandygái · Llanddeiniolen · Llandderfel · Llanddwywe · Llanegryn · Llanenddwyn · Llanengan · Llanelltyd · Llanfachreth · Llanfaelrhys · Llanfaglan · Llanfair · Llanfihangel-y-Pennant (Abergynolwyn) · Llanfihangel-y-Pennant (Cwm Pennant) · Llanfihangel-y-traethau · Llanfor · Llanfrothen · Llangelynnin · Llangïan · Llangwnadl · Llwyngwril · Llangybi · Llangywer · Llaniestyn · Llanllechid · Llanllyfni · Llannor · Llanrug · Llanuwchllyn · Llanwnda · Llanymawddwy · Llanystumdwy · Llanycil · Llithfaen · Maentwrog · Mallwyd · Minffordd · Minllyn · Morfa Bychan · Morfa Nefyn · Mynydd Llandygái · Mynytho · Nantlle · Nantmor · Nant Peris · Nasareth · Nebo · Pant Glas · Penmorfa · Pennal · Penrhos · Penrhosgarnedd · Pen-sarn · Pentir · Pentrefelin · Pentre Gwynfryn · Pentreuchaf · Pen-y-groes · Pistyll · Pontllyfni · Portmeirion · Prenteg · Rachub · Y Rhiw · Rhiwlas · Rhos-fawr · Rhosgadfan · Rhoshirwaun · Rhoslan · Rhoslefain · Rhostryfan · Rhos-y-gwaliau · Rhyd · Rhyd-ddu · Rhyduchaf · Rhydyclafdy · Rhydymain · Sarnau · Sarn Mellteyrn · Saron · Sling · Soar · Talsarnau · Tal-y-bont, Abermaw · Tal-y-bont, Bangor · Tal-y-llyn · Tal-y-sarn · Tanygrisiau · Trawsfynydd · Treborth · Trefor · Tre-garth · Tremadog · Tudweiliog · Waunfawr