Math | siroedd seremonïol Lloegr, sir an-fetropolitan |
---|---|
Ardal weinyddol | Gogledd-orllewin Lloegr, Lloegr |
Prifddinas | Caerliwelydd |
Poblogaeth | 499,781 |
Sefydlwyd | |
Daearyddiaeth | |
Gwlad | Lloegr |
Arwynebedd | 6,766.5996 km² |
Yn ffinio gyda | Dumfries a Galloway, Northumberland, Roxburgh, Ettrick and Lauderdale, Swydd Durham, Swydd Gaerhirfryn, Gogledd Swydd Efrog |
Cyfesurynnau | 54.5°N 3.25°W |
Cod SYG | E10000006 |
GB-CMA | |
Gwleidyddiaeth | |
Corff deddfwriaethol | council of Cumbria County Council |
Sir seremonïol yng Ngogledd-orllewin Lloegr yw Cumbria. Ei chanolfan weinyddol yw Caerliwelydd. Mae'r sir yn cynnwys Ardal y Llynnoedd gyda'r mynyddoedd uchaf yn Lloegr.
Yr un tarddiad sydd i'r enw "Cumbria" â'r gair "Cymru"; yn wir, yn yr ardal hon y siaradwyd Hen Gymraeg ddiwethaf yng ngwledydd Prydain ar wahân i Gymru a Chernyw[1] ac efallai Ystrad Clud yn yr Alban. Gair arall am yr iaith ar yr adeg hon yw Cymbrieg, sy'n air academaidd mewn gwirionedd. Mae'r cofnod cynharaf sydd ar glawr o'r gair Hen Saesneg Cumberland yn dyddio o 945; ei ystyr yw "Tir y Cymry".
Roedd Rheged, un o deyrnasoedd Brythonig yr Hen Ogledd yn cynnwys y cyfan o'r ardal a adnabyddir heddiw fel Cumbria. Ymhlith y brenhinoedd Brythonig yr oedd Urien Rheged (canodd Taliesin iddo), Owain, Dyfnwal ab Owain, a Mael Coluim[angen ffynhonnell]. Yn y 7g, daeth o dan deyrnas Northumbria a'i arweinydd Ecgfrith.
Rhennir y sir yn ddau awdurdod unedol:
Daeth y ddau awdurdod i fodolaeth ar 1 Ebrill 2023 pan gyfunwyd chwe ardal an-fetropolitan:
Rhennir y sir yn chwe etholaeth seneddol yn San Steffan:
Dinas
Caerliwelydd
Trefi
Alston ·
Ambleside ·
Appleby-in-Westmorland ·
Aspatria ·
Barrow-in-Furness ·
Bowness-on-Windermere ·
Brampton ·
Broughton-in-Furness ·
Cleator Moor ·
Cockermouth ·
Dalton-in-Furness ·
Egremont ·
Grange-over-Sands ·
Harrington ·
Kendal ·
Keswick ·
Kirkby Lonsdale ·
Kirkby Stephen ·
Longtown ·
Maryport ·
Millom ·
Penrith ·
Sedbergh ·
Silloth ·
Ulverston ·
Whitehaven ·
Wigton ·
Windermere ·
Workington