Urtarrilaren 22a gregoriotar egutegiaren urteko hogeita bigarren eguna da. 343 egun falta dira urtea amaitzeko, 344 egun bisurteetan.

Jaiotzak Euskal Herrian Abraham Olano Jaiotza: Anoeta, 1970 Edmundo Suárez Jaiotza: Barakaldo, 1916 Heriotza: Valentzia, 1978ko abenduaren 14a Marivi Bilbao Jaiotza: Bilbo, 1930 Heriotza: Bilbo, 2013ko apirilaren 3a Iban Zubiaurre Jaiotza: Mendaro, 1983 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Lord Byron Jaiotza: Westminster Hiria, 1788 Heriotza: Missolonghi (en) , 1824ko apirilaren 19a August Strindberg Jaiotza: Storkyrkoförsamlingen (en) eta Stockholm, 1849 Heriotza: Adolf Fredriks parish (en) eta Stockholm, 1912ko maiatzaren 14a Sergei Eisenstein Jaiotza: Riga, 1898 (juliotar egutegia), 1898 eta 1898 Heriotza: Mosku, 1948ko otsailaren 11 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Urtarrilaren 22ko jaiotzak Willi Baumeister • Christoph Schönborn • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Manuel Leguineche Jaiotza: Arratzu, 1941eko irailaren 28a eta 1941 Heriotza: Moncloa-Aravaca, 2014 Ángel Larroque Jaiotza: Bilbo, 1874ko irailaren 6a Heriotza: Bilbo, 1961 Luis Dabán Jaiotza: Iruñea, 1841eko maiatzaren 28a Heriotza: Madril, 1892 José Santos de la Hera Jaiotza: Sestao, 1792ko azaroaren 1a Heriotza: Madrid (en) , 1859 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Viktoria Erresuma Batukoa Jaiotza: Kensington jauregia, 1819ko maiatzaren 24a Heriotza: Osborne jauregia, 1901 Ursula K. Le Guin Jaiotza: Berkeley (Kalifornia), 1929ko urriaren 21a Heriotza: Portland, 2018 Lyndon Baines Johnson Jaiotza: Stonewall (Texas), 1908ko abuztuaren 27a Heriotza: Stonewall (Texas), 1973 Kaligula Jaiotza: Antium (en) , 12ko abuztuaren 31 Heriotza: Palatino, 41 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Urtarrilaren 22ko heriotzak James Bryce, 1st Viscount Bryce • Andrea Alciato • Max Nordau • Carl Friedrich Abel • Eskuz gaurkotu

Gertaerak 1980 - Martuteneko espetxetik hiru etakidek ihes egin zuten. 1970 - Boeing 747 hegazkinaren lehenengo hegaldia egin zen. 2006 - Bolivia: Evo Morales (irudian), herrialdeko eta Amerika osoko lehen presidente indigena bihurtu zen. + Gertaera gehiago... Egutegia << Urtarrila >> A Aa Az Og Os L I   1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2024 Aurreko eta hurrengo urteetan 2021: Ostirala 2022: Larunbata 2023: Igandea 2025: Asteazkena 2026: Osteguna 2027: Ostirala Izendegia Santutegia: Bizente Huescakoa, Bizente Pallotti Seaska egutegia: Bixintxo.

• 1977 – Euskararen ofizialtasunaren alde manifestazio jendetsua egin zen Donostian.

• 1599 – Espainiar konkistatzaileek, tartean Juan Oñate gipuzkoarrak, Acoma jatorrizko herriaren aurkako sarraskia abiatu zuten gaur egungo Mexikon.
• 1724 – Bruno Maurizio Zabala durangarrak, Espainiako kapitain jenerala Rio de la Platan portugaldar indarrak kaleratu zituen eta Montevideo hiria sortu zuen, gaur egungo Uruguaiko hiriburua.
• 1879 – Zululandian tropa britainiarren eta gerlari zuluen artean Isandlwanako gudua gertatu zen, herrialde horren kontrolagatik.
• 1924 – Ramsay MacDonald Erresuma Batuko Lehen Ministro izendatu zuten, Erresuma Batuko Alderdi Laboristak izandako lehenengoa.^[1]
• 1946 – Mahabadeko Errepublikaren sorreraren aldarrikapena Rojhilaten (Irango edo Ekialdeko Kurdistan).
• 1989 – Aljerreko negoziazio mahaia eratu zuten ETAk eta Espainiako Gobernuak. ETAk behin-behineko su-etena aldarrikatu zuen.
• 2008 – Irakeko Parlamentuak bandera nazionala ofizialki aldatzea erabaki zuen, "batasuna, askatasuna eta sozialismoa"ren ikur ziren izar berdeak kenduz.

• 2015 – Nafarroako Unibertsitatea Museoa ireki zen.

• 1964 – Zulu filma estreinatu zen, Cy Endfieldek zuzendu eta Stanley Baker, Michael Caine, Jack Hawkins, Ulla Jacobsson, James Booth eta Nigel Green aktoreek antzeztu zuten.

• 1706 –
  • Vicente Azkuenaga, bizkaitar enpresaburu eta politikaria (h. 1787).
  • Francisco Ugarte, gipuzkoar militarra, Maracaiboko (Venezuela) gobernadorea.
• 1775 – Jean-Baptiste Laffitte, lapurtar bankaria (h. 1843).
• 1833 – Vicente Manterola, euskal herritar apaiza, politikaria eta idazlea (h. 1891).
• 1872 – Vicente Fatrás, bizkaitar politikaria (h. 1936).
• 1879 – Jose Begiristain, gipuzkoar medikua, Gipuzkoan X izpiak erabili zituen lehen sendagilea (h. 1952).
• 1897 – Txomin Arruti Mendi-Lauta, euskal idazlea (h. 1968).
• 1910 – Jesus Monzón, nafar buruzagi komunista (h. 1973).
• 1913 – Vicente Moriones, nafar anarkista (h. 1970).
• 1916 – Edmundo Suárez, Mundo, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (h. 1978).
• 1917 – José Luis Molinuevo, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (h. 2002).
• 1929 – Ddiddue Epherre, zuberoar euskaltzale eta elizgizona (h. 1974).
• 1930 – Marivi Bilbao, bilbotar aktorea (h. 2013).
• 1940 – Germán Sánchez Espeso, nafar eleberrigilea.
• 1944 – Juan Manuel Basurko, gipuzkoar futbolari eta apaiz katolikoa (h. 2014).
• 1945 – Mikel Garmendia, euskal aktorea (h. 2005).
• 1948 – Bixente Serrano, euskal idazle eta historialaria (h. 2020).
• 1950 – Antton Aranburu, gipuzkoar kazetaria.
• 1952 –
  • Alan Griffin, irlandar euskal musikaria, Ennisen (h. 2023).
  • Txato Nuñez, gipuzkoar futbolari ohia.
• 1953 – Danièle Lamarque, lapurtar goi-funtzionarioa, frantziar ordezkaria Europako Kontu Auzitegian.
• 1964 – Fermín de Luis, nafar futbolari ohia.
• 1967 – Garbiñe Etxeberria, gipuzkoar futbolari eta entrenatzailea, Emakumezkoen Futbol Ligako lehen entrenatzaile profesionaletako bat.
• 1968 – Ion Erro, Nafarroako Ezker Batua alderdiko koordinatzailea.
• 1970 – Abraham Olano, gipuzkoar txirrindulari ohia.
• 1975 – Isabel Etxeberria Ramirez, gipuzkoar itzultzailea eta irakaslea.
• 1980 –
  • Ibon Larrazabal, bizkaitar futbolari ohia.
  • Galder Zubizarreta, bizkaitar futbolari ohia.
• 1983 – Iban Zubiaurre, gipuzkoar futbolari ohia.
• 1989 – Jorge Galán Anaut, nafar futbolaria.
• 1990 – Ander Vitoria, bizkaitar futbolaria.
• 1994 – Uxue Ezkurdia, gipuzkoar eskubaloi jokalaria.
• 2002 – Beñat De Jesús, bizkaitar futbolaria.

• 1263 – Ibn Taymiyah, arabiar teologo musulmana (h. 1328).
• 1440 – Ivan III.a Errusiakoa, Moskuko Printze Handia (h. 1505).
• 1561 – Francis Bacon, britainiar filosofo eta estatu-politikaria (h. 1626).
• 1572 – John Donne, ingeles olerkari, militar eta idazkaria (h. 1631).
• 1592 – Pierre Gassendi, frantziar filosofoa (h. 1655).
• 1690 – Nicolas Lancret, frantziar margolaria (h. 1743).
• 1729 – Gotthold Ephraim Lessing, alemaniar idazlea, kritikaria eta filosofoa (h. 1781).
• 1733 – Philip Carteret, britainiar itsas armadako ofiziala eta esploratzailea (h. 1796).
• 1782 – Franciszek Ksawery Lampi, poloniar margolari erromantikoa (h. 1852).
• 1788 – Lord Byron, ingeles idazlea (h.1824).
• 1797 – Maria Leopoldina Austriakoa, Portugalgo erregina ezkontidea eta Brasilgo enperatriz ezkontidea (h. 1826).
• 1845 – Paul Vidal de la Blache, frantziar geografoa (h. 1918).
• 1849 – August Strindberg, suediar idazle eta margolaria (h. 1912).
• 1858 – Beatrice Webb, ingeles soziologo, ekonomilari, sozialista eta gizarte ekintzailea (h. 1943).
• 1865 – Friedrich Paschen, alemaniar fisikaria (h. 1947).
• 1875 – David Wark Griffith, estatubatuar zinema zuzendaria, zinemaren aita (h. 1948).
• 1876 – Flora Sandes, I. Mundu Gerran soldadu gisa ofizialki aritu zen emakume britainiar bakarra (h. 1956).
• 1877 – Hjalmar Schacht, alemaniar politikaria eta finantzaria (h. 1970).
• 1879 – Francis Picabia, frantziar margolaria, diseinatzailea eta poeta (h. 1953).
• 1880 – Frigyes Riesz, hungariar matematikaria (h. 1956).
• 1889 – Henri Pélissier, frantziar txirrindularia (h. 1935).
• 1891 –
  • Antonio Gramsci, italiar politikaria eta pentsalaria (h. 1937).
  • Moise Kisling, frantziar margolari eta marrazkilaria (h. 1953).
• 1892 – Marcel Dassault, frantziar aeronautika-ingeniaria eta enpresa-gizona (h. 1986).
• 1893 – Conrad Veidt, alemaniar aktorea (h. 1943).
• 1894 – Charles Langbridge Morgan, ingeles eleberrigilea (h. 1958).
• 1898 – Sergei Eisenstein, sobietar antzerki eta zinema zuzendaria eta teorizatzailea (h. 1948).
• 1904 –
  • George Balanchine, errusiar musikagile, dantzari eta koreografoa (h. 1983).
  • Carolina Henriette MacGillavry, holandar kimikari eta kristalografoa (h. 1993).
• 1906 – Robert E. Howard, estatubatuar idazlea, Ezpata eta sorginkeria azpigeneroaren aitatzat joa (h. 1936).
• 1907 – Étienne Borne, frantziar filosofoa (h. 1993).
• 1908 –
  • Lev Landau, sobietar fisikaria, 1962ko Fisikako Nobel Saria (h. 1968).
  • Sinclair Ross, ingelesezko kanadar idazlea (h. 1996).
• 1909 –
  • Tikvah Alper, hegoafrikar fisikaria eta erradiobiologoa, entzefalopatia espongiformearen transmisio mekanismoak aurkitu zituena (h. 1995).
  • Morris Swadesh, estatubatuar hizkuntzalaria (h. 1967).
  • U Thant, birmaniar politikaria, Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusia (h. 1974).
• 1911 –
  • Bruno Kreisky, Austriako kantzilerra (h. 1990).
  • Paulina Ódena García, militante eta buruzagi komunista, Espainiako gerra zibilean Errepublikaren heroina (h. 1936).
• 1915 – Côtis-Capel, normandieraz idazten zuen normandiar poeta (h. 1986).
• 1916 – Henri Dutilleux, frantziar musikagilea (h. 2013).
• 1920 –
  • Chiara Lubich, italiar ekintzaile katolikoa eta Fokolareen mugimenduaren sortzailea (h. 2008).
  • Alf Ramsey, britainiar futbolaria eta entrenatzailea, bere herrialdean sari gehien jaso zituen futbolaria (h. 1999).
• 1921 – Krzysztof Kamil Baczyński, poloniar olerlari eta militarra (h. 1944).
• 1922 – Leonel de Moura Brizola, brasildar politikaria (h. 2004).
• 1924 – J. J. Johnson, estatubatuar jazz tronbonista, konpositore eta moldatzailea (h. 2001).
• 1926 – Aurora de Albornoz, espainiar idazlea, poeta, literaturako kritikaria, irakaslea eta saiokeragilea (h. 1990).
• 1928 – Jorge Ibargüengoitia, mexikar idazlea (h. 1983).
• 1930 – Alberto Arbasino, italiar legegizona eta idazlea (h. 2020).
• 1931 – Sam Cooke, estatubatuar musikaria (h. 1964).
• 1932 –
  • Francisco Brines, espainiar poeta, Espainiako 50eko Belaunaldiko kidea (h. 2021).
  • Piper Laurie, estatubatuar aktorea (h. 2023).
• 1936 –
  • Alan Heeger, estatubatuar fisikaria, 2000ko Kimikako Nobel Saria.
  • Ong Teng Cheong, Singapurreko presidentea (h. 2002).
• 1940 – John Hurt, britainiar aktorea (h. 2017).
• 1942 –
  • Fermin Eguia, argentinar margolari, marrazkilari eta akuarelista surrealista.
  • Amin Gemayel, Libanoko presidentea.
• 1945 - Caridad Zazo Cardeña, espainiar geologoa, Kuaternarioko itsas mailaren aldaketetan espezializatua.
• 1946 – Malcolm McLaren, ingeles enpresaburu, artista bisual, abeslari, egile abeslari, musikari, jostun diseinatzaile eta denda jabea (h. 2010).
• 1953 –
  • Jim Jarmusch, estatubatuar zinema zuzendari, gidoilari, aktore, produktore, muntatzaile eta musikagilea.
  • Mitsuo Kato, japoniar futbolari ohia.
  • Myung-whun Txung, korear pianista eta orkestra-zuzendaria.
• 1957 – Ana Santos Aramburo, espainiar liburuzaina, Espainiako Liburutegi Nazionaleko zuzendaria.
• 1959 – Linda Blair, estatubatuar aktorea eta ekintzailea.
• 1960 – Michael Hutchence, INXS australiar musika taldeko abeslari eta konposatzailea (h. 1997).
• 1961 – Daniel Johnston, estatubatuar kantautore, abeslari eta musikagilea (h. 2019).
• 1962 –
  • Patricia Laurent Kullick, mexikar idazlea (h. 2022).
  • Alison Spedding, britainiar antropologoa eta fikzio idazlea.
  • Mizan Zainal Abidin Terengganukoa, Terengganuko sultana.
• 1963 –
  • Sergio Sauca, espainiar kazetari eta telebista aurkezlea.
  • Andrei Txmil, belgikar herritartasundun moldaviar txirrindularia.
• 1965 – Diane Lane, estatubatuar aktorea.
• 1967 – Eleanor McEvoy, irlandar kantautorea.
• 1968 –
  • Sébastien Lifshitz, frantziar zinema-zuzendari eta gidoilaria.
  • Ecaterina Szabo, errumaniar gimnasta artistiko ohia, munduko hogei domina irabazi dituena.
• 1969 – Naoko Nishigai, japoniar futbolari ohia.
• 1971 – Geoffrey Gurrumul Yunupingu, australiar musikaria (h. 2017).
• 1973 – Rogério Ceni, brasildar futbol atezain ohia.
• 1977 –
  • Rachael Grinham, australiar squash-jokalaria.
  • Hidetoshi Nakata, japoniar futbolari ohia.
• 1980 –
  • Lord Vinheteiro, brasildar piano-jole, soinu-ingeniaria, akuarista eta YouTuberra.
  • Hannah Mancini, estatubatuar-esloveniar abeslaria.
• 1993 – Netta Barzilai, israeldar abeslaria.
• 1995 –
  • Diana Carnero, ekuadortar politikaria (h. 2024).
  • Nikola Rebić, serbiar saskibaloi jokalaria.
• 2000 – Laia Codina, kataluniar futbolaria.
• 2004 – Tyler Armstrong, estatubatuar mendizalea, 9 urte zituela Aconcagua igo zuen pertsonarik gazteena.

• 1228 – Remiro Nafarroakoa, nafar elizgizona, Iruñeko apezpikua.
• 1859 – José Santos de la Hera, bizkaitar militarra, Madrilen (j. 1792).
• 1887 – Joaquín Jamar, nafar ekonomialari, enpresaburu eta politikaria (j. 1832).
• 1891 – Ladislao Belasko, arabar politikaria eta idazlea (j. 1817).
• 1892 – Luis Dabán, nafar ofiziala, Madrilen (j. 1841).
• 1904 – Estanislao Labairu, bizkaitar apaiza eta historialaria (j. 1845).
• 1961 – Ángel Larroque, bizkaitar margolaria (j. 1874).
• 1968 – Federico Ugalde, bizkaitar arkitektoa (j. 1873).
• 1987 – Carlos Sanz Ramírez, gipuzkoar margolaria (j. 1943).
• 1993 – Mezo Bigarrena, bizkaitar kantautorea, Buenos Airesen (j. 1951).
• 2000 – Joaquin Gurrutxaga, gipuzkoar olerkari eta artista (j. 1910).
• 2014 – Manu Leguineche, bizkaitar kazetaria, idazlea eta bidaiaria, Madrilen (j. 1941).

• 1636 – Gregorio Fernández, espainiar eskultorea (j. 1576).
• 1640 – Erasmus Quellinus I.a, flandriar eskultorea (j. 1584).
• 1666 – Shah Jahan, mogoldar inperioaren gobernaria (j. 1592).
• 1797 – Fermín Francisco de Carvajal, txiletar noble eta militarra, Nafarroako erregeordea (j. 1722).
• 1799 – Horace Bénédict de Saussure, genevatar botanikari, geologo, meteorologo, fisikari, mendigoizale eta Alpeetako esploratzailea (j. 1740).
• 1803 – María Teresa del Toro Alayza, Simón Bolívar askatzailearen emaztea (j. 1781).
• 1840 – Johann Friedrich Blumenbach, alemaniar mediku, fisiologo eta antropologoa (j. 1752).
• 1848 – Javier de Burgos, andaluziar antzerkigile eta politikaria (j. 1778).
• 1850 – Gilen Josef Chaminade, frantziar apaiz katolikoa, Mariaren Lagundiaren eta Marianista Familiaren sortzailea (j. 1761).
• 1888 – Eugène Labiche, frantziar antzerkigilea (j. 1815).
• 1900 – David Edward Hughes, britainiar asmatzailea (j. 1831).
• 1901 – Viktoria Erresuma Batukoa, Britainia Handiko eta Irlandako erregina (j. 1819).
• 1919 – Carl Larsson, suediar margolaria, Arts and Crafts mugimenduaren kidea (j. 1853).
• 1920 – Natalia Kobrynska, ukrainar idazlea, Ukrainako mugimendu feministaren antolatzaile eta aitzindaria (j. 1855).
• 1922 –
  • Fredrik Bajer, danimarkar idazle, irakasle eta politikari bakezalea, 1908ko Bakearen Nobel Saria (h. 1837).
  • Benedikto XV.a, Aita santua (j. 1854).
  • Camille Jordan, frantziar matematikaria (j. 1838).
• 1925 – Fanny Bullock Workman, estatubatuar geografoa, kartografoa, esploratzailea, bidaia idazlea eta mendizalea (j. 1859).
• 1942 – Walter Sickert, ingeles margolaria (j. 1860).
• 1945 - Else Lasker-Schüler, alemaniar idazlea, poeta, marrazkilaria eta ilustratzailea (j. 1869).
• 1947 – Fiodor Dan, errusiar mentxebike judua (j. 1871).
• 1959 – Mike Hawthorn, britainiar auto gidaria (j. 1929).
• 1973 – Lyndon Baines Johnson, Ameriketako Estatu Batuetako 36. Presidentea (j. 1908).
• 1980 – Teresa Noce, italiar partisanoa, sindikalista eta politikari antifaxista (j. 1900).
• 1981 – María Moliner, espainiar filologoa (j. 1900).
• 1982 – Eduardo Frei Montalva, Txileko presidentea (j. 1911).
• 1983 – Ahmed Dlimi, Marokoko errege indar armatuko jenerala (j. 1931).
• 1990 –
  • Giorgio Caproni, italiar poeta (j. 1912).
  • Mariano Rumor, Italiako lehen ministroa (j. 1915).
  • Roman Vishniac, errusiar-estatubatuar argazkilaria (j. 1897).
• 1993 – Kōbō Abe, japoniar eleberrigile eta antzerkigilea (j. 1924).
• 1994 –
  • Jean-Louis Barrault, frantziar antzezle eta antzerki-zuzendaria (j. 1910).
  • Telly Savalas, estatubatuar aktorea (j. 1922).
• 1995 - Rose Kennedy, estatubatuar filantropoa, gizarteko dama eta Kennedy familiako matriarka (j. 1890).
• 2001 – Dulcinea Bellido, espainiar jostuna eta PCEko militante feminista (j. 1956).
• 2005 – Consuelo Velázquez Torres, mexikar piano-jotzailea eta musikagilea (j. 1916).
• 2007 – Abbé Pierre, frantziar abadea, Emmaus mugimenduaren sortzailea (j. 1912).
• 2008 –
  • Heath Ledger, australiar aktorea (j. 1979)
  • Claude Piron, belgikar-suitzar psikologoa eta itzultzaile eta idazle esperantista (j. 1931).
• 2010 –
  • Iskandar Johorrekoa, Johorreko sultan eta Malaysiako erregea (j. 1932).
  • Luís Romano, caboverdetar poeta, eleberrigile eta folklore biltzailea, portugesez eta Cabo Verdeko kreoleraz idatzi zuena (j. 1922).
  • Jean Simmons, britainiar aktorea (j. 1929).
• 2018 –
  • Jimmy Armfield, ingeles futbolari eta entrenatzailea (h. 2018).
  • Ursula Kroeber Le Guin, estatubatuar idazlea (j. 1929).
• 2023 –
  • Hossein Shahabi, irandar zinema zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (j. 1967).
  • Agustí Villaronga, espainiar zinema zuzendari, aktore eta gidoigilea (j. 1953).
• 2024 –
  • Arno Allan Penzias, estatubatuar fisikaria, 1978ko Fisikako Nobel Saria (j. 1933).
  • Anatoli Polyvoda, sobietar ukrainar saskibaloi-jokalaria (j. 1947).
  • Luigi Riva, Rombo di Tuono, italiar futbolaria (j. 1944).

• Sehaska egutegiko izendegia: Bixintxo.

1. ↑ (Ingelesez) McLeod, Marian B.. (1978). The Parliamentary Speaking of Ramsay MacDonald: A Study of His First Labour Government. Literary Press (Noiz kontsultatua: 2023-12-05).