Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Jodium.
Jodium of jood is e sjemisch element mit 't symboeal I en 't atoeamnómmer 53. 't Element behuuertj toete groep vanne halogene. Es inkelveljige stof kump 't element, juus wie de anger halogene, veur in molecule van twieë jodiumatome (di-jood, I2).
Toepassinge
Jodium kèntj versjillige toepassinge:
In e mingsel van water en ethanol wuuertj jodium opgelos gebroek veur 't óntsmètte van wunj bie operaties. 'n Variant hievan is povidonjood;
Thyroxien, e jodiumbevattendj sjildjkleerhormoon, wuuertj gebroek inne genaeskónde, aevenes intraveneus en intrathecaal röntgencontrasmiddele;
Bie sjummel- en gisinfecties wie sporotrichoos ('n sjummelinfectie vanne hoed enne lymfevater) bliek kaliumjodied dergelike infecties effectief te kónne bestrieje;
Ouch kónne joodtablette (kaliumjodied, KI) aan luuj in e kernrampgebied waere gegaove. KI verhinjertj det 't lief radioaktief jood opnump det in 't rampgebied veurkump dore joodopnaamcapaciteit vanne sjildjkleer te verzäöjige;
In 't zaat kaliumjodied vindj jodium toepassing inne fotografie bie 't óntwikkele van foto's;
Wolfraamjodied wuuertj gebroek in gleujlampe veure gleujdraod baeter bestandjt e make taenge hoeag temperature;
Stikstoftrijodied is 'n hieël instabiel explosief. 't Is te gevieërlik veur te waere toegepas;
t'r Preventie van sjildjkleerhypertrofie wuuertj aan keukezaat 'n klein wieväölheid aan jodied toegeveug. Dit zaat wuuertj jozo, joodhajendj zaat geneump. Aevel is ouch nezo, veur luuj te kónne laote keze veur zaat zónger jood. Aan bakkerszaat det wuuertj gebroek in wègk is get mieë jood (50-65 kaliumjodied de kilogram zaat) toegeveug es aan jozo (50 mg kaliumjodied de kilogram zaat). 't Veujingscentrum stèltj det veur 'ne vólwassenen ederen daag 150 toet 300 microgram jood nuuedig is veur struma te verkómme; veur kinjer gelje leger dosise;
Wen 'n jodiumoplossing en 'n zètmaeloplossing (stiefsel) waere samegeveug óntstaon jood-zètmaelamylooscomplexe, die zich kènmirke door 'n blaw kluuer. Zoea wuuertj jood gebroek es 'nen indicator veur zètmael;
Bie luuj kan 'n sjildjkleeraafwieking waeren óngerzóch middels 't inbringe van 't radioisotoop 131I.
