Tetiandro jiosy maneho ny volana Adara II tanelanelan' ny taona 1927 sy 1948.
Ny Tetiandro hebreo dia tetiandro ampiasaina ao amin' ny fivavahana jiosy sy ny Fanjakan' i Israely ankehitriny. Tetiandro manaraka ny fihodin' ny volana sy ny masoandro ny tetiandro hebreo, ka ny iray volana dia miovaova ho 29 na 30 andro. Misy iray volana fanampiny izay atovana isaky ny telo taona satria tokony ho feno ny tsingerim-potoana 19 taona atao hoe Tsingerin' i Metôna[1]. Avy amin' io tetiandro io no nahazoana ny tetiandro jiosy izay ampiasain' ny Fanjakana Israeliana.
Mety ho 353 na 354 na 355 (raha tsy misy volana faha-13, izany hoe ny Adara faharoa) ny totalin' ny andro ao anatin' ny taona iray. Marihina fa ny salan' ny taona manaraka ny fihodin' ny masoandro dia maharitra 365 andro sy 1/4 eo ho eo.
Ny fizaràm-potoana ao amin' ny tetiandro hebreo
Manomboka amin' ny filentehan' ny masoandro ny andro iray. Manomboka amin' ny Alahady ary mifarana amin' ny Asabotsy ny herinandro. Manomboka amin' ny andro ahatsinanan' ny volana ny iray volana (hebreo: חודש / hodesh). Misy 12 volana ny taona iray nefa isaky ny telo taona dia misy 13 volana.
Ny anaran' ny andro
Misy fito andro ny ao anatin' ny iray herinandro (hebreo: / shavu'a) amin' ny tetiandro hebreo. Manomboka amin' ny filentehan' ny masoandro izay iafaran' ny andro eo alohany fa tsy amin' ny misasak' alina ny andro hebreo iray. Tsy manana ny anarany manokana ny andro tsirairay fa antsoina amin' ny laharany ka ny mifanandrify amin' ny Alahady no andro voalohany ary ny mifanandrify amin' ny Asabotsy no andro fahafito. Ireto avy ireo anaran' andro na laharan' andro ao amin' ny herinandro ireo:
Yom Rishon / יום ראשון ("andro voalohany" - Alahady);
Yom Sheni / יום שני ("andro faharoa" - Alatsinainy);
Yom Shlishi / יום שלישי ("andro fahatelo" - Talata);
Yom Reviʻi / יום רביעי ("andro fahefatra" - Alarobia);
Yom Khamishi / יום חמישי ("andro fahadimy" - Alakamisy);
Yom Shishi / יום ששי ("andro fahenina" - Zoma);
Yom Shabbat / יום שבת ("andro fitsaharana" - Asabotsy).
Ny Yom Shabbat (יום שבת ) dia azo hafohezina hoe Shabbat (שבת) fotsiny na halavaina hoe Yom Shabbat Kodesh (יום שבת קודש) izay midika hoe "andro fitsaharana masina".
Ny anaram-bolana
Ny anaram-bolana talohan' ny Fahababoana
Ao amin' ny Baiboly dia voalaza fa ny taona iray misy 12 volana araka ny hita ao amin' ny Boky voalohan' ny Mpanjaka sy ny Boky voalohan' ny Tantara (1Mpan. 4.7 sy 1Tant. 27.1-15) ary ny soratra ao amin' ny Genesisy dia hoatry ny milaza fa ny volana tsirairay dia misy 30 andro (Gen. 7.11; 8.3-4; 8.13-14). Hafa ny anaram-bolana nampiasain' ny Hebreo talohan' ny fahababoana fa tsy mitovy amin' ny ampiasaina amin' izao fotoana izao. Amin' ny ankapobeny dia ny laharan' ny volana ao amin' ny taona no natao anaran' ny volana.
Misy anaram-bolana vitsy izay voalaza ao amin'ny Baiboly, dia ireo nogasina hoe Abiba (hebreo: אביב / Aviv na Abib), Ziva (hebreo: זיו / Ziv), Etanima (hebreo: אֵתָנִים / Ethanim) ary Bola (hebreo: / Bul). Ny Abiba (Aviv) no volana voalohany, ny Ziva (Ziv) no faharoa, ny Etanima (Ethanim) no fahafito, ny Bola (Bul) no fahavalo. Heverina ho avy amin' ny anaram-bolana kananita izy ireo. Ny volana Aviv (midika ara-bakiteny hoe "lohataona") dia voaresaka ao amin' ny Bokin' ny Eksôdôsy sy ny Bokin' ny Deoterônômia (Eks. 12.2; 13.4; 23.15; 34.18; Deo. 16.1). Ny volana Ziv (midika ara-bakiteny hoe "fahazavana") dia voaresaka ao amin' ny Boky voalohan' ny Mpanjaka (1Mpan. 6.1; 6.37). Ny volana Ethanim (midika ara-bakiteny hoe "mahery", endrika milaza maro) dia voaresaka ao amin' ny Boky voalohan' ny Mpanjaka (1Mpan. 8.2). Ny volana Bul dia voaresaka ao amin' ny Boky voalohan' ny Mpanjaka koa (1Mpan. 6.38).
Ny anaram-bolana taorian' ny Fahababoana
Ireto avy ny anaran' ny volana ao anatin' ny taona iray taorian' ny fahababoana izay heverina fa avy amin' ny anaram-bolana babilôniana (filaharana tsy ara-pivavahana):
Tishri (hebreo: תשרי) manitsaka ny volana Septambra sy Ôktobra (30 andro);
Heshvan (hebreo: חשון) manitsaka ny volana Ôktôbra sy Nôvambra (29 na 30 andro);
Kislev (hebreo: כסלו) manitsaka ny volana Nôvambra sy Desambra (30 andro);
Tevet (hebreo: טבת) manitsaka ny volana Desambra sy Janoary (29 andro);
Shevat (hebreo: שבט) manitsaka ny volana Janoary sy Febroary (30 andro);
Adar (hebreo: אדר א) manitsaka ny volana Febroary sy Marsa (29 andro);
Nisan (hebreo: ניסן) manitsaka ny volana Marsa sy Avrily (30 andro);
Iyar (hebreo: איר) manitsaka ny volana Avrily sy May (29 andro);
Sivan (hebreo: סיון) manitsaka ny volana Mey sy Jona (30 andro);
Tammuz (hebreo:תמוז) manitsaka ny volana Jona sy Jolay (29 andro);
Av (hebreo: אב) manitsaka ny volana Jolay sy Aogositra (30 andro);
Elul (hebreo: אלול) manitsaka ny volana Aogositra sy Septambra (29 andro).
Ao amin' ny Baiboly dia ny volana Nisana (Nisan) no voalohany ary ny Adara (Adar) no faha-12. Toy izao ny filaharan' ny volana ao anatin' ny taona (filaharana ara-pivavahana):
Nisan
Iyar
Sivan
Tammuz
Av
Elul
Tishri
Heshvan
Kislev
Tevet
Shevat
Adar
Raha ilaina ny hanampy iray volana dia ampiana AdarI (hebreo: 'אֲדָר ב / Adar Alep) izay apetraka ao aorian' ny Shevat amin' ny AdarII (hebreo: 'אֲדָר ב / Adar Bet). Ny AdarI izany dia volana faha-13 (misy 30 andro).
Fampitahana ny anaram-bolana babilôniana sy hebreo
Maromaro ireo andro ankalazain' ny Jiosy na Jody ka ny sasany efa natao araka ny voasoratra ao amin' ny Tanakh fa ny sisa niforona taty aoriana. Ireto avy ireo fety jiosy ankalazaina isan-taona:
Ny Rosh ha-Shana (hebreo: רֹאשׁ הַשָּׁנָה "fiantombohan' ny taona" na יוֹם תְּרוּעָה /Yom Teruah "androm-piantsoana"); ankalazana ny taom-baovao ivelan' ny fivavahana; ankalazaina amin' ny 1 sy 2 Tishri (ny taom-baovaom-pivavahana dia ny 1 Nisan);
Ny Yom Kippur (hebreo: יוֹם כִּיפּוּר na יום הכיפורים / Yom ha-Kippurim "andron' ny famelan-keloka") anaovana fifadian-kanina sy vavaka be; tanterahina amin' ny 10 Tishri;
Ny Sukkot (hebreo: חַג הַסֻּכּוֹת / Hag ha-Sukkot "fetin' ny trano lay" na "fetin' ny tabernakely"); ahatsiarovana an-kafaliana ny nanampian' Andriamanitra ny Zanak' i Isiraely tamin' ny nivoahany avy any Ejipta sy iravoravoana amin' ny fahataperan' ny tsingerin' ny fotoam-pambolena amin'ny taona; ankalazaina manomboka amin'y 15 hatramin' ny 21 (na 22) Tishri;
Ny Shemini Atseret (hebreo:שְׁמִינִי עֲצֶרֶת "valo andro fivoriana" na יּוֹם הַשְּׁמִינִי עֲצֶרֶת / Yom ha-Shemini Atseret "fetim-pamaranana amin' ny faha-valo andro"); anombohan' ny fotoana irotsahan' ny rononorana ao Israely; ankalazaina amin' ny 22 Tishri;
Ny Simkhat Torah (hebreo: שמחת תורה / "hafalian' ny Lalàna"); ankalazana ny Torah ("Lalàna") ka itondrana am-pilaharana ny horonam-boky mirakitra azy; tanterahina amin' ny 22 sy 23 Tishri;
Ny Khanukka (hebreo: חג החנוכה / Hag ha-Khanukka "fetin'ny fanorenana"); ahatsiarovana ny fitokanana indray ny alitara fanaovam-panatira ao amin' ny Tempoly faharoa ao Jerosalema, tamin' ny fiverenana amin' ny fanompoam-pivavahana jiosy, telo taona taorian' ny nandraran' i Antiôkôsy IV (Seleokida) an' izany.
manomboka amin' ny 25 Kislev hatramin'ny 2 Tevet;
Ny Tu bi-Shevat (hebreo: ט"ו בִּשְׁבָט na חֲמִשָּׁה עָשָׂר בִּשְׁבָט / "dimy ambin' ny folo andron'ny Shevat"); taom-baovaon' ny hazo; ankalazaina amin' ny 15 Shevat;
Ny Purim (hebreo: פּוּרִים / He-Purim); ahatsiarivana ny nanavotan' i Estera ny Jiosy tamin' ny fanenjehan' i Hamana; ankalazaina amin' ny 14 (sy 15) Adar;
Ny Pesakh (hebreo: פֶּסַח) io no Paska jiosy; ahatsiarovana ny nandalovan' ny fahafatesana eny ambonin' ny tranon' ireo Jiosy tany Ejipta ka tsy nahafaty ny voalohan-terany sady ahatsiarovana koa ny fivoahan' ny razany avy tamin' ny fanandevozana tany Ejipta; ankalazina manomboka amin'ny 15 hatramin'ny 22 Nisan;
Ny Yom ha-Shoah (hebreo: יום השואה "andron' ny Shoah"); ahatsiarovana ny fandripahana Jiosy nataon' ny fitondran' i Hitler; ankalazaina amin' ny 28 Nisan izany;
Ny Yom haTsikaron (hebreo: יוֹם הַזִּכָּרוֹן "andro fahatsiarovana"); ahatsiarovana ireo miaramila israeliana matin' ny ady sy ny asa fampihorohoroana; ankalazaina amin' ny 4 Iyyar;
Ny Yom haAtzma’ut (hebreo: יום העצמאות "andron' ny fahaleovan-tena"); ahatsiarovana ny fiforonan' ny Fanjakana Israeliana; ankalazaina amin' ny 5 Iyyar;
Ny Lag baOmer (hebreo: לַ״ג בָּעוֹמֶר "telo amby telopolo andro ao amin' ny omera") ankalazaina amin' ny 18 Iyyar;
Ny Yom Yerushalayim (hebreo: יום ירושלים "andron' i Jerosalema"); ahatsiarovana ny fanafahana sy ny nahazoan' ny tafika israeliana an' i Jerosalema tamin' ny taona 7 Jona 1967 (28 Iyyar taona 5727) amin' ny 28 Iyyar;
Ny Shavuot (hebreo: שבועות "herinandro") ankalazana ny fijinjana ny varimbazaha sy ahatsiarovana ny nanomezan' Andriamanitra ny Torah tany an-tendrombohitra Sinay; ankalazaina amin' ny 6 Sivan.
