Franza (Franċiż: France), uffiċjalment ir-Repubblika Franċiża (Franċiż: République française), hi pajjiż fl-Ewropa tal-Punent. Il-belt kapitali tagħha hi Pariġi. Hi membru tal-Unjoni Ewropea. Franza hi maqsuma f'18 régions li huma suddiviżi f' départements.[5]
Il-pajjiż ilu wieħed mill-potenzi dinjin mill-aħħar tas-Seklu 17. Fis-sekli 18 u 19, bena imperu kolonjali kbir mifrux mal-Afrika tal-Punent u l-Asja tax-Xlokk. Illum dan m'għadux jeżisti. Hu l-pajjiż li l-iktar iżuruh nies fid-dinja. Madwar 82 miljun turist barrani jżuru kull sena.[6] Franza hi membru fundatur tal-Unjoni Ewropea. Għandha l-iżjed art kbira fl-Unjoni. Franza hi wkoll membru fundatur tal-Ġnus Magħquda, u membru tal-G7 u tan-NATO.[7] Hi wieħed mill-ħames membri permanenti tal-Kunsill tas-Sigurtà tal-Ġnus Magħquda. Għandha Armi Nukleari, inklużi testati attivati, u għandha wkoll impjanti nukleari tal-elettriku.
Franza qiegħda fl-Ewropa tal-Punent.[8] Għandha fruntieri mal-Belġju, il-Lussemburgu, il-Ġermanja, u l- Iżvizzera, l-Italja, Monako, Andorra, u Spanja.[9] Għandha żewġ katini ta' muntanji qrib il-fruntieri tagħha: l-Alpi fil-Lvant u l-Pirenej fil-nofsinhar. Fit-tramuntana u l-punent ta' Franza hemm għoljiet baxxi u widien tax-xmajjar.
Fi Franza hemm ħafna klimi differenti.[10] L-Atlantiku għandu effett kbir fuq it-temp fit-tramuntana u l-punent. Dan ifisser it-temperatura hi kważi istess matul is-sena. Fil-Lvant, ix-xitwa kiesħa b'temp tajjeb u s-sajf sħun bi-maltempati. Fin-nofsinhar, ix-xitwa friska b'ħafna xita u s-sajf hu sħun u xott.[11]
Total tal-fruntieri ta' Franza: 3,956 km, pajjiżi tal-fruntiera (8): Andorra 55 km; il-Belġju 556 km; Ġermanja 418 km; Italja 476 km; Lussemburgu 69 km; Monako 6 km; Spanja 646 km; Isvizzera 525 km, Franza metropolitana - total: 2751 km: Gujana Franċiża - total: 1205 km (730 km mal-Brażil, 510 km). Hemm ukoll 16-il km bejn il-komun Franċiż barra minn xtutna ta' Saint Martin 16-il km u n-nazzjon separat tar-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi ta' Sint Maarten.
Storja
L-isem "Franza" ġej mill-kelma bil-Latin Francia, li letteralment tfisser "Art il-Franki".[13]
Il-fruntieri ta' Franza moderna huma bejn wieħed u ieħor l-istess bħal dawk tal-Gallja l-antika fejn kienu joqgħodu l-Galli Ċeltiċ. Ġulju Ċesri kkonkwista l-Gallja u waqgħet taħt Ruma fl-ewwe seklu QK.[14] Bilmod il-Galli adottataw il-lingwa tar-Rumani (il-Latin li minnu evolva l-Franċiż) u l-kultura Rumana. Il-Kristjaneżmu deher l-ewwel darba fit-tieni u tielet seklu WK u kien stabbilit fir-raba' u ħames seklu.
Fis-seklu 4 WK, it-tribujiet Ġermaniċi, prinċipalment il-Franki invadew il-Galli. Hekk beda l-isem Francie. L-isem modern "Franza" ġej mill-isem tar-Rejiet Kapetinġi ta' Franza madwar Pariġi. Il-Franki kienu l-ewwel tribù tal-Ewropa wara l-waqgħa tal-Imperu Ruman kkonvertew għall-Kristjaneżmu minflok l-Arjaneżmu. Il-Franċiż kienu jsejħu lilhom infushom "ir-Renju l-iżjed Kristjan ta' Franza".[15]
It-Trattat ta' Verdun (843), qasam l-imperu ta' Karlumanju fi tliet partijiet.[16] L-ikbar parti kienet Francia tal-Punent. Bejn wieħed u ieħor kienet l-istess bħal Franza moderna.
Id-dinastija Karolinġa ggvernat Franza sal-987, meta Hugues Capet sar Re ta'Franza. Dixxendenti tiegħu, il-Kapetinġi diretti, id-Dar ta' Valois u d-Dar ta' Bourbon unifikaw il-pajjiż permezz ta' ħafna gwerer u wirt dinatiku. Il-monarkija kienet fl-aqwa tagħha matul il-Seklu 17 fir-renju ta' Lwiġi XIV ta' Franza.[17] Dak iż-żmien Franza kellha l-akbar popolazzjoni fl- Ewropa. Il-pajjiż kellu influwenzata fuq il-politika, l-ekonomija, u l-kultura Ewropea. Il-Franċiż sar il-lingwa komuni tad-diplomazija fl-affarijiet Internazzjonali. Ħafna mill-Illuminiżmu ġie minn Franza. Ix-xjenzati Franċiżi għamlu skoperti xjentifiċi importanti fis-Seklu 18. Barra minn hekk Franza invadiet ħafna artijiet fl-Ameriki, l-Afrika u l-Asja.[18]
Franza kellha monarkija sar-Rivoluzzjoni Franċiża fl-1789. Ir-Re Lwiġi XVI u martu Marie Antoinette ġew maqtulin fl-1793.[19] Eluf ta' ċittadini Franċiżi oħra kienu wkoll maqtula. Napuljun Bonaparte ħa kontroll tar-Repubblika fl-1799. Aktar tard għamel lilu nnifsu Imperatur tal-Ewwel Imperu (1804-1814). L-armati tiegħu ikkonkwistaw il=parti l-kbira tal-Ewropa kontinentali.[20]
Fl-1815 wara l-aħħar telfa ta' Napuljun fil-Battalja ta' Waterloo, qamet monarkija oħra. Iktar tard fl-1852, Louis-Napuljun Bonaparte ħoloq it-Tieni Imperu . Louis-Napoléon tneħħa wara t-telfa fil-Gwerra Franko-Prussjana tal-1870. It-Tielet Repubblika ħadet post ir-reġim tiegħu.[21]
Fis-sekli 18 u 19 Franza bniet imperu kolonjali kbir . Il-imperu kien fih partijiet mill-Afrika tal-Punent u l-Asja tax-Xlokk. Il-kultura u l-politika ta' dawn ir-reġjuni kienu influwenzati minn Franza. Ħafna eks-kolonji għandhom il-Franċiż bħala lingwa uffiċjali.[22]
Il-pajjiż ra l=ġlied kemm fl-Ewwel Gwerra Dinjija u kemm fit-tieni. Matul l-Ewwel Gwerra Dinjija, miljuni mietu fit-trinek, aktar minn miljun minnhom fil-Battalja tas-Somme.[23] Matul il-Tieni Gwerra Dinjija, in-Nazisti okkupaw Franza. L-Alleati niżlu l-art fin-Normandija fis-6 ta' Ġunju u nvadew in-Normandija u bdiet il-Battalja tan-Normandija. Il-forzi Ġermaniżi tilfu 'l Franza fi ftit xhur.
Diviżjonijiet administrattivi
Mill-2016 Franza maqsuma fi 18-il reġjun amministrattiv. 13 minnhom huma fi Franza Metropolitana. Korsika għandha stat differenti mill-12 l-oħra fir-reġjun Metropolitan u msejħa collectivité territoriale. Franza għandha wkoll ħames reġjuni barra l-Ewropa. Dawn ir-reġjuni għandhom l-istess stat bħal dawk Metropolitani.
Imbagħad Franza hi maqsuma f'101 département u d-départements huma maqsuma f'335 arrondissement. L-arrondissements huma mill-ġdid maqsuma f’2,054 canton u l-cantons huma maqsuma f' commune. Fl-1 ta' Jannar 2014, skont L-Institut National de la Statistique et des Études Économiques kien hemm 36,681 communes fi Franza, 36,554 minnhom fi Franza Metropolitana u 127 minnhom barra.[24]
Alpes-de-Haute-Provence, Alpes-Maritimes, Bouches-du-Rhône, Hautes-Alpes, Var, Vaucluse
Marseille
Barra Franza Metropolitana
Isem
Stat kostituzzjonali
Belt kapitali
Post
Guyane française
Reġjun barra Franza (régions d'outre-mer) u fl-istess ħin departiment barra Franza (département d'outre-mer jew DOM)
Cayenne
Amerika t'Isfel
Guadeloupe
Reġjun barra Franza (régions d'outre-mer) u fl-istess ħin departiment barra Franza (département d'outre-mer jew DOM)
Basse-Terre
Karibew
Martinique
Reġjun barra Franza (régions d'outre-mer) u fl-istess ħin departiment barra Franza (département d'outre-mer jew DOM)
Fort-de-France
Karibew
Mayotte
Reġjun barra Franza (régions d'outre-mer) u fl-istess ħin departiment barra Franza (département d'outre-mer jew DOM)
Mamoudzou
Oċean Indjan
Réunion
Reġjun barra Franza (régions d'outre-mer) u fl-istess ħin departiment barra Franza (département d'outre-mer jew DOM)
Saint-Denis
Oċean Indjan
Gvern
Franza għandha sistema ta' gvern semi-presidenzjali stabbilita mill-kostituzzjoni tal-Ħames Repubblika Franċiża.[25] Il-Kostituzzjoni tiddikjar n-nazzjon bħala repubblika soċjali, indiviżibbli, sekulari u demokratika. tipprovdi wkoll għas-separazzjoni tal-poteri.[26]
Il-militar
Il-Forzi Armati Franċiż huma maqsumin f'erba' fergħat:
Armée de Terre (Forza tal-Art)
Marine Nationale (Forza Navali)
Armée de l'Air (Forza tal-Ajru Force)
Gendarmerie Nationale (Forza militari li taġixxi bħala Pulizija Nazzjonali Rurali)
Franza għandha madwar 359.000 ruħ fil-Militar u tonfoq 2.6% tal-Prodott Gross Domestiku (PGD) fid-difiża.[27][28] Dan l-ogħla fl-Unjoni Ewropea. Franza u r-Renju Unit jonfqu 40%mill-baġit tad-difiża tal-UE. Madwar 10% tal-baġit għad-difiża ta' Franza jintefaq fuq l-Armi Nukleari.
Relazzjonijiet barranin
Franza hi membru tal-Ġnus Magħquda, infatti membru permanenti tal-Kunsill tas-Sigurtà tal-Ġnus Magħquda u għandu dritt tal-veto.[29][30] Hi wkoll membru tal-Organizzazzjoni Dinjija tal-Kummerċ (WTO). Is-sedi ċentrali tal-Organizzazzjoni għall-Kooperazzjoni Ekonomika u l-Iżvilupp (OECD), UNESCO u Interpol qegħdin Franza.
Franza kienet waħda mill-memmbri fundaturi tal-Unjoni Ewropea.[31] Fis-snin 1960, Franza riedet teskludu r-Renju Unit mill-organizzazzjoni. Riedet tibni l-potenza ekonomija tagħha fl-Ewropa kontinentali u ssir wieħed mill-pajjiżi l-aktar influwenti fl-UE. Mis-snin , Franza u l-Ġermanja saru ħafna eqreb fil-pulitika tagħhom.
Franza illum hi membru tal-Organizzazzjoni tat-Trattat tal-Atlantiku ta' Fuq (NATO).[7] Madankollu, taħt il-President de Gaulle kienet ħalliet il-kmand militari konġunt. Fl-1990, Franza ġiet ikkritikata għal provi tal-armi nukleari taħt l-art fil-Polineżja Franċiża. Franza kienet għal kollox kontra l-invażjoni tal-Iraq tal-2003.[32] Franza għad għandha influwenz politika u ekonomika qawwija fil-kolonji li kellha fl-Afrika. Per eżempju hija pprovdiet għajnuna ekonomika u truppi fil-missjoni għaż-żamma tal-paċi fil-Côte d’Ivoire u Ċad.
Ekonomija
Franza hija membru tal-grupp G8 tal-pajjiżi industrijalizzati ewlenin. Franza għandha it-tmien l-ikbar konomija fid-dinja skont il-Prodott Gross Domestiku (PGD) (li jieħu kont kemm iqum biex tgħix fil-pajjiżi differenti u rati tal-inflazzjoni).[33] Franza flimkien ma' 11-il-membru ieħor tal-Unjoni Ewropea nidiet l-euro fl-1 ta' Jannar 1999 u bdiet tużaha fl-2002.[34]
L-ekonomija ta' Franza għandha kważi 2.9 miljun kumpannija reġistrata.[35] Il-gvern għandu influwenza konsiderevoli fuq id-ditti tal-Ferrovija, l-Elettriku, l-Ajru, u t-Telekomunikazzjont (billi hu l-proprjetarju ta' kumpaniji kbar bħal SNCF (ferroviji) u EDF (elettriku)).[36] Franza għandha industrija importanti tal-ajruspazju (disinn tal-ajruplani u vetturi spazjali) bl-industrija Airbus fir-ras.[37] Tista' wkoll tvara razzi minn Guyane française.[38]
Franza investiet ħafna fl-enerġija nukleari. Għalhekk Franza tipproduċi l-inqas dijossidu tal-karbonju fost is-seba' pajjiżi l-aktar industrijalizzati fid-dinja.[39] Il-59 impjant nukleari jiġġeneraw il-parti l-kbira tal-elettriku prodott fil-pajjiż (78% fl-2006,[40] minn 8% biss fl-1973, 24% fl-1980, u 75% fl-1990).
Franza hija l-ikbar produttur u esportatur agrikolu fl-Ewropa.[41] Tesporta qamħ, tjur, prodotti tal-ħalib, ċanga, u majjal. Hi famuża wkoll għall-industrija tal-inbid. Franza rċeviet 10 biljun ewro fl-2006 mill-Komunità Ewropea bħala sussidji lill-bdiewa.[42]
Kultura
Lingwa
Il-Franċiż hi l-lingwa uffiċjali ta' Franza. Din appartjeni għall-grupp ta' lingwa Rumanzi li jinkludi t-Taljan u l-Ispanjol u oħrajn. Imbagħad hemm ukoll ħafna djaletti reġjonali. L-Alsazjan, djalett Ġermaniż jitkellmuh f'Alsace u f'partijiet ta' Lorraine fi Franza tal-Lvant. Il-Franċiż kien il-lingwa tad-diplomazija u l-kultura fl-Ewropa bejn is-Seklu 17 u u d-19 u għadu użat ħafna.[43]
Xi nies fi Franza jitkellmu wkoll bil-Bask, Breton, Katalan, Korsikan, Ġermaniż, Fjamming u Occitan.
Reliġjon
Reliġjożità fi Franza
reliġjon
perċentaġġ
Insara
54%
Bla reliġjon
31%
Misilmin
4%
Lhud
1%
Oħrajn jew bla opinjoni
10%
Franza hi stat sekulari u l-Kostituzzjoni tiggarantixxi l-libertà tar-reliġjon.[44] Il-popolazzjoni hi bejn wieħed u ieħor, 51% Kattolika, 31% tan-nies huma anjostiċi jew atej, 4% huma Misilmin, 3% jgħidu li huma Protestanti u 1% jgħidu li huma Lhud. 10% huma minn reliġjonijiet oħra jew ma għandhomx opinjoni dwar ir-reliġjon.[45][46]
34% taċ-ċittadini Franċiżi jgħidu li "jemmnu li hemm Alla".
27% jgħidu li "jemmnu li hemm xi spirtu jew qawwa tal-ħajja".
33% jgħidu li "ma jemmnux li hemm xi spirtu, Alla jew qawwa tal-ħajja.".
Letteratura
Il-letteratura Franċiża bdiet fil-Medjuevu.[48] Il-Franċiż kien maqsum f'bosta djaletti dak iż-żmien u l-ortografija kienet tvarja minn awtur għall-ieħor.
Matul is-Seklu 17, l-awturi ewlenin kienu Pierre Corneille, Jean Racine, Moliere Blaise Pascal u René Descartes.[49]
Fis-sekli 18 u 19, il-letteratura Franċiża laħqet l-aqwa tagħha. Fis-seklu 18 kien raw saġġisti u moralisti bħal Voltaire u Jean-Jacques Rousseau. Ħafna mir-rumanzi Franċiżi famużi inkitbu fis-seklu 19 minn awturi bħal Victor Hugo, Alexandre Dumas u Jules Verne. Dawn kitbu rumanzi popolari bħall It-Tliet Muskettieri, Il-Konti ta' Monte Cristo, Għoxrin Elf Liga taħt il-Baħar u Il-Ħotbi ta' Notre-Dame. Fost il-kittieba tar-rumanzi tas-seklu 19 insibu 'l Emile Zola, Guy de Maupassant, Théophile Gautier u Stendhal.[50]
Arti
Il-bidu tal-arti Franċiża kien influwnzat ħafna mill-arti Fjamminga u Taljana fi żmien ir-Rinaxximent. L-iSkola tal-Pittura ta' Fontainebleau fir-rinaxximent kienet imnebbħa direttament minn pitturi Taljani bħal Primaticcio u Rosso Fiorentino, li tnejn kienu jaħdmu Franza. Tnejn mill-pitturi l-iżjed famużi ta' żmien il-Barokk, Nicolas Poussin u Claude Lorrain, kienu jgħixu l-Italja. Is-seklu 17 kien il-perjodu meta l-pittura Franċiża saret l-iżjed prominenti u individwalizzat ruħha permezz tal-klassiċiżmu. Il-priminstru ta' Lwiġi XIV Jean-Baptiste Colbert fl-1648 waqqaf l-Akkademja Rjali tal-Pittura u Skultura biex tipproteġi dawn l-artisti. u fl-1666 ħalaq l-Akkademja Franċiża f'Ruma, li għadha sejra, biex ikun hemm kuntatt dirett mal-artisti Taljani.
Fis-seklu 18, l-artisti Franċiżi żvillupaw l-istil rokoko, verżjoni iżjed intima tal-istil barokk ta' qabel. Ix-xogħlijiet tal-artisti appoġġati mill-qorti rjali Antoine Watteau, François Boucher u Jean-Honoré Fragonard huma eżempji mill-aħjar ta' dan l-istil. Ir-Rivoluzzjoni Franċiża ġabet bidliet kbar, billi Napuljun kien jiffavorixxi l-artisti tal-istil neoklassiku bħal Jacques-Louis David u l-Académie des Beaux-Arts li kellha ħafna influwenza stabbiliet l-istil magħruf bħala Akkademiżmu. F'din l-epoka Franza saret ċentru ta' ħolqien artistiku u l-ewwel nofs tas-seklu 19 kien iddominat minn żewħ movimenti, wieħed wara l-ieħor. L-ewwel kien ir-Romantiċiżmu b'Théodore Géricault u Eugène Delacroix, u mbagħad ir-Realiżmu b'Camille Corot, Gustave Courbet u Jean-François Millet, stil li spiċċa biex żviluppa fin-Naturaliżmu.
Fit-tieni nofs tas-seklu 19, l-influwenza ta' Franza fuq il-pittura saret saħansitra iżjed importanti, bl-iżvilupp ta' stili ġodda ta' pittura bħall-Impressjoniżmu u s-Simboliżmu. Il-pitturi impressjonisti l-iżjed famużi kienu Camille Pissarro, Édouard Manet, Edgar Degas, Claude Monet u Auguste Renoir.[51] It-tieni ġenerazzjoni tal-pitturi tal-istil impressjonista Paul Cézanne, Paul Gauguin, Toulouse-Lautrec u Georges Seurat kienu wkoll fir-ras ta' evoluzzjonijiet artistiċi[52] flimkien mal-artisti fauvisti Henri Matisse, André Derain u Maurice de Vlaminck.[53][54] fil-bidu tas-seklu 29 Georges Braque u l-pittur Sspanjol Pablo Picasso, li kien jgħix Pariġi, żviluppaw il-Kubiżmu. Kien hemm pitturi oħra barranin li kienu joqogħdu u jaħdmu Pariġi jew fil-qrib, bħal Vincent van Gogh, Marc Chagall, Amedeo Modigliani u Wassily Kandinsky.
Sports
It-tiġrija tar-roti, Tour de France, li ssir kull Lulju hija wieħed mill-avvenimenti sportivi l-aktar magħrufa.[55] Din-tellieqa tieħu tliet ġimgħat u twila madwar 3500 km, tgħaddi minn ħafna minn Franza u tintemm fiċ-ċentru ta' Pariġi, fl-Avenue des Champs-Elysées.
Franza tospita wkoll tiġrija ta' 24 Siegħa tal-karozzi ta' Le Mans. Il-logħob tat-Tazza tad-Dinja tar-Rugby sar Franza fl-2007 u Franza spiċċat ir-raba'.[56]
Franza kellha x'taqsam ħafna mal-Logħob Olimpiku Modern. Fl-aħħar tas-seklu 19, il-Baruni Pierre de Coubertin issuġġerixxa li jibda jsir il-Logħob Olimpiku mill-ġdid. Franza ospitat l-Olimpjadi tas-Sajf darbtejn, fl-1900 u 1924, f'Pariġi. Franza ospitat ukoll l-Olimpijadi tax-Xitwa tliet darbiet, fl-1924 f'Chamonix, fl-1968 f'Grenoble, u fl-1992 f'Albertville.
Kċina
Il-kċina Franċiża influwenzat l-istil tat-tisjir madwar l-Ewropa kollha, u l-koki Franċiżi jaħdmu fir-ristoranti madwar id-dinja.[57]
L-"haute cuisine" bdewha koki famużi Franċiżi bħal François Pierre La Varenne (1615-1678) u l-kok ta' Napuljun, Marie-Antoine Careme ( 1784-1833). Dawn il-koki żviluppa stil eħfef ta ikel imqabbel mal-ikel tal-Medjuevu. Użaw inqas ħwawar u aktar ħxejjex aromatiċi u l-krema.
Il-kċina Franċiża fis-seklu 20 zviluppaha l-iżjed Auguste Escoffier (1846-1935)li kien ġenju fl-organizzazzjoni. Sab kif għandhom jiġu maniġġati ristoranti kbar, bħal f'lukanda kbira jew f'palazz, kif il-ħaddiema għandhom jiġu organizzati u kif il-menu għandu jitħejja. Huwa kellu metodi għall kollox. L-akbar kontribuzzjoni ta' Escoffier kienet il-pubblikazzjoni ta' La Guide Culinaire fl-1903, li stabbiliet l-fundamenti tat-tisjir Franċiż. Escoffier immaniġġa r-ristoranti u l-kċina fil-lukandi Savoy u Carlton f' Londra, ir-Ritz f'Pariġi. Forsi l-iżball ta' Escoffier kien li ħalla barra ħafna mill-karattru kulinari li nsibu fir-reġjuni ta' Franza.
Fis-seklu 20 il-Gastro-turiżmu u l-gwida Michelin għenu biex in-nies isiru jafu kemm hi għanja l-kċina tal-borġeżija u tal-gabillotti fil-kampanja Franċiża. Il-kċina ta' Gascogne kellha influwenza kbira fuq il-kċina tal-Lbiċ ta' Franza. Ħafna platti li darba kienu reġjonali infirxu b'varjazzjonijiet mal-pajjiż. Il-Ġobon u l-Inbid huma parti ewlenija tal-kċina.[58][59]<refhttp://trifter.com/practical-travel/world-cuisine/top-10-most-tasty-cuisines-in-the-world/]</ref> Franza ta' Fuq in-nies jippreferu jużaw il-butir biex isajru waqt li fi Franza t'Isfel jippreferu ż-żejt taż-żebbuġa u t-tewm.[60] Franza, kull reġjun għandu l-platti speċjali tiegħu bħax-choucroute f'Alsace, il-quiche f'Lorraine, il-cassoulet f'Languedoc-Roussillon u t-tapenade f'Provence-Alpes-Côte d'Azur.
F'Novembru 2010, UNESCO żid il-gastronomija Franċiża mal-lista tal-"patrimonju kulturali intanġibbli".[61][62]
Turiżmu
Franza hija l-akbar destinazzjoni turistika fid-dinja. Fl-2007, 81.9 miljun turist barranin żaru Franza.[6] Spanja it-tieni (58.5 miljun fl-2006) u l-iStati Uniti it-tielet (51.1 miljun fl-2006).
Fost l-attrazzjonijiet l-aktar famużi hemm it-Torri Eiffel u l-Arc de Triomphe f'Pariġi u Mont Saint Michel, fin-Normandija.[63]
F'subborg fil-Lvant ta' Pariġi hemm Disneyland Ewropeja. din l-attrazzjoni infetħet fl-1992 u saret wkoll destinazzjoni turistika popolari fl-Ewropa.
Il-"Grand Luberon", mill-majjistral, b'villaġġ fit-tagħrif miksub u dwieli fil-wied ta 'Calavon.
Vista/View/Veduta lejn il-lvant mill-quċċata tal-Grand Luberon (Mourre Nègre).
Tignes – Val d'Isère
Val d'Isère/Valdi
Tignes
Les Trois Vallées/Los Tres Valles/The Three Valleys (It-Tliet Widien)
Courchevel
Meribel/Méribel
Val Thorens
Parc national de la Vanoise/Parque Nacional de Vanoise/Vanoise National Park (Park Nazzjonali Vanoise)
Bramans
Val-Cenis
Agén
Clermont-Ferrand (Oċċitan: Clarmont-Ferrand)
Xmara Garona
Xmara Garona
Bordeaux
Bordeaux
Bordeaux
Monument aux Girondins, Bordeaux
Cathédrale Saint-André/Catedral de San Andrés (Katidral Saint-André), Bordeaux
Port de Bordeaux (Port ta' Bordeaux)
Bordeaux Opera
Bordeaux
Pont, Bordeaux
Termignon
Lanslebourg-Mont-Cenis
Lanslevillard
Col du Mont Cenis/Moncenisio
Il-firxa kristallina tal-muntanji Ambin u wieħed mill-ħafna widien selvaġġi tagħha f'Maurienne/Môrièna
Sollières-Sardières
Dent du Géant
Mappa Alps/Alpes.
Grandes Jorasses
Grandes Jorasses
La Rosière
La Rosière
Les Arcs/The Arcs/Los Arcos/L-Arkati
La Plagne
Paradiski
Paradiski
Bozel/Bosél
Bozel/Bosél
Bozel/Bosél
Val Veny
Pralognan-la-Vanoise/Pralonyan
Séez/Seez
Arles/Arle
Veduta tax-xmara Thiou, tributarju tal-Lag Annecy; Fuq ix-xellug il-Palais de l'Isle (seklu 12)
Lag ta' Annecy (Lac d'Annecy) Il-lag ġie ffurmat 18,000 sena ilu, waqt it-tidwib tal-glaċieri kbar Alpini.
Dingy-Saint-Clair
Dinan
Dinan
Dinan
Dinan
Dinan
Saône
Pont Valentre, Cahors hija belt u komun fi Franza. Li tinsab fir-reġjun tal-Oċċitanja, fid-dipartiment tal-Lot, il-prefettura tal-Lot hija l-belt ewlenija tad-dipartiment. Hija wkoll il-belt ewlenija tal-komunità Grand Cahors. B'20,159 abitant f'agglomerazzjoni ta' 41,607 abitant, Cahors hija l-kapitali storika ta' dik li qabel kienet provinċja ta' Quercy. Id-demonimu tiegħu bil-Franċiż huwa cadurciens (qabel kien cahorsins) u bl-Oċċitan caorsins.
Tarn u Garonne (82; Franċiż: Tarn-et-Garonne; Oċċitan: Tarn e Garonne)
Le Mans hija belt u komun Franċiż, kapitali tad-dipartiment ta' Sarthe, fir-reġjun ta' Pays de la Loire. L-abitanti tagħha jissejħu Manceaux bil-Franċiż.
Arles Provenzal: Arle kemm fl-istandards klassiċi kif ukoll fil-Mistraljan; Latin Klassiku: Arelate) hija belt u komun kostali fin-Nofsinhar ta' Franza, sub-prefettura fid-dipartiment ta' Bouches-du-Rhône tar-reġjun Provence-Alpes-Côte d'Azur, fl-ex provinċja ta' Provence.
Mayenne hija belt u komun fi Franza, fir-reġjun ta' Pays de la Loire, dipartiment ta' Mayenne, fid-distrett ta' Mayenne u l-canton ta' Mayenne-Est u l-canton ta' Mayenne-Ouest.
Laval hija komun Franċiż, li jinsab fid-dipartiment ta' Mayenne u fir-reġjun ta' Pays de la Loire. L-abitanti tagħha jissejħu, bil-Franċiż, Lavallois
Saint-Fort hija belt u komun fi Franza, fir-reġjun ta' Pays de la Loire, dipartiment ta' Mayenne, fid-distrett ta' Château-Gontier u l-canton ta' Château-Gontier-Est. Il-popolazzjoni tagħha fiċ-ċensiment tal-1999 kienet 1,571 abitant. Hija parti mill-agglomerazzjoni urbana (agglomération urbaine) ta' Château-Gontier. Hija integrata fil-Communauté de communes du Pays de Château-Gontier.
Saint-Fort
Azé hija belt u komun fi Franza, fir-reġjun ta' Pays de la Loire, dipartiment ta' Mayenne, fid-distrett ta' Château-Gontier u l-canton ta' Château-Gontier East. Hija integrata fil-Communauté de communes du Pays de Château-Gontier.
Château-Gontier hija belt u komun fi Franza, fir-reġjun ta' Pays de la Loire, dipartiment ta' Mayenne. Hija s-sottoprefettura tad-distrett u l-kap ta 'żewġ cantons: Château-Gontier East u Château-Gontier West. Il-popolazzjoni tagħha fiċ-ċensiment tal-1999 kienet 11,137 abitant.
Pré-en-Pail, Pré-en-Pail-Saint-Samson
Saint-Samson, Pré-en-Pail-Saint-Samson
Bouchemaine hija komun u belt fi Franza, fir-reġjun ta' Pays de la Loire, dipartiment ta' Maine-et-Loire, fid-distrett ta' Angers u l-canton ta' Angers-Ouest. Hija integrata fil-Communauté d'agglomération Angers Loire Métropole.
Angers hija belt Franċiża, li tinsab fid-dipartiment ta' Maine et Loire, fir-reġjun ta' Pays de la Loire. L-abitanti tagħha huma magħrufa bħala Angevins (bil-Franċiż, angevins) u qabel bħala l-Andegaves. Angers hija l-eks-kapitali ta' Anjou. Il-belt hija kklassifikata bħala sit ta’ wirt tal-UNESCO. Il-belt tinsab fuq ix-xtut tal-Maine, ftit kilometri mill-Loire (Bouchemaine). Hemm lag artifiċjali msejjaħ Lake Maine.
Saint-Céneri-le-Gérei hija belt u komun fi Franza, li tinsab fir-reġjun tan-Normandija t'Isfel, id-dipartiment tal-Orne, fid-distrett ta' Alençon u l-canton ta' Alençon-1.
Pont fuq il-banek tas-Sarthe.
Eglise, Miribel-les-Échelles
Souillac hija belt u komun Franċiża, li tinsab fid-dipartiment tal-Lot u fir-reġjun ta' Midi-Pyrénées.
Figeac hija belt u komun Franċiża li tinsab fid-dipartiment ta' Lot, fir-reġjun ta' Midi-Pyrénées, fuq ix-xatt tax-Xmara Célé.
Kwartieri Ġenerali Amministrattivi tad-Dipartiment tal-Lozère (fl-Oċċitan Losèra) f'Mende (Préfecture de Mende, Lozère) fir-reġjun Oċċitan
Mende huwa komun Franċiż li jinsab fid-dipartiment tal-Lozère u fir-reġjun tal-Oċċitanie.
Saint-Aquilin-de-Corbion hija belt u komun fi Franza, li tinsab fir-reġjun tan-Normandija t'Isfel, id-dipartiment tal-Orne, fid-distrett ta' Mortagne-au-Perche u fil-canton ta' Moulins-la-Marche.
Rocamador jew Rocamadour hija belt u komun Franċiż li jinsab fid-dipartiment tal-Lot, fir-reġjun tal-Oċċitanie.
Montauban (Oċċitan Montalban) hija belt fil-Lbiċ ta' Franza. Hija l-kapitali u l-prefettura tad-dipartiment ta' Tarn-et-Garonne fir-reġjun tal-Oċċitanie. Għandha 54,421 abitant u hija l-kapitali tad-dipartiment ta' Tarn-et-Garonne. Hija tinsab madwar 50 km fit-tramuntana ta 'Toulouse, fuq ix-xellug tax-Xmara Tarn.
Albi hija belt u komun Franċiża li tinsab fid-dipartiment tat-Tarn, li tagħha hija l-kapitali, fir-reġjun tal-Oċċitanie, b'51,199 abitant. Hija tinsab fuq ix-xtut tax-Xmara Tarn.
Veduta tax-xmara Tarn kif tgħaddi minn Albi
Veduta tal-Garonne kif tgħaddi minn Toulouse
Toulouse, bl-Oċċitan u tradizzjonalment bl-Ispanjol: Tolosa) hija belt fin-Nofsinhar ta' Franza, kapitali tad-dipartiment ta' Haute Garonne u r-reġjun tal-Oċċitanie, kif ukoll il-kapitali storika tal-provinċja ta' Languedoc. B'498,003 abitant fl-2020, hija r-raba' l-aktar popolata fil-pajjiż.
Bordeaux (Spanjol: Bordeaux; Oċċitan: Bordèu) hija belt port fil-Lbiċ ta' Franza, kapitali tar-reġjun ta' New Aquitaine u l-prefettura tad-dipartiment ta' Gironde. B'popolazzjoni ta' 260,958 abitant3 fil-belt u 814,049 abitant (2019) fil-metropoli ta' Bordeaux, hija l-ħames l-akbar fi Franza, wara Pariġi, Marsilja, Lyon u Lille, qabel Toulouse. Iż-żona metropolitana tagħha, imsejħa aire urbaine de Bordeaux, għandha 1,363,711 abitant (2019).
Astet hija belt u komun fid-dipartiment ta' Ardèche fir-reġjun Rhône-Alpes fi Franza, fid-distrett ta' Largentière u fil-canton ta' Thueyts.
Pont-Saint-Esprit hija belt u komun fir-reġjun ta' Languedoc-Roussillon, fid-dipartiment ta' Gard, fid-distrett ta' Nîmes, Franza. It-traduzzjoni vernakulari (Occitan Provençal) hija Lo Pònt Sant Esperit. Hija l-chef-lieu jew il-kapitali tal-canton ta' Pont-Saint-Esprit. Hija belt tal-fruntiera, qabel bejn l-Istati Papali; l-Imperu Ruman Qaddis - Ġermaniku; u l-kontea ta' Toulouse (l-Oċċitanja) u aktar tard assimilati fir-Renju ta’ Franza. Illum, il-fruntieri tagħha huma r-reġjuni ta' Languedoc-Roussillon, Provence-Alpes-Côte d'Azur u Rhône-Alpes. Beda bħala port tas-sajd żgħir fuq ir-Rhône fis-seklu 5 QK. C., u sekli wara kien is-sede tal-prijorat Cluniac.
Aubenas hija belt u komun fid-dipartiment ta' Ardèche fir-reġjun Rhône-Alpes fi Franza, fid-distrett ta' Privas u fil-canton ta' Aubenas. Fl-1963, il-belt ingħatat il-Premju tal-Ewropa, distinzjoni mogħtija kull sena mill-Kunsill tal-Ewropa, mill-1955, lil dawk il-muniċipalitajiet li għamlu sforzi notevoli biex jippromwovu l-ideal tal-għaqda Ewropea.
Iċ-Cirque de la Madeleine fl-Ardèche Gorges.
Pont-de-l'Arc, fil-gorges ta' Ardèche
Il-Loire - Liger- Léger - Leir hekk kif tgħaddi minn Orleans.
Ritratt f'Lavardín tax-Xmara Loirs
Il-Maine hija xmara, tributarja tal-Loire, twila 11.5 km, fid-dipartiment ta' Maine-et-Loire fi Franza.
Montrichard, Montrichard-Val-de-Cher
Bourré, Montrichard-Val-de-Cher
Katidral Saint-Louis de Blois (Cathédrale Saint-Louis de Blois), Blois (47.854 ab.)
Kastell ta' Blois
Kastell ta' Blois
Kwartieri ġenerali tal-amministrazzjoni ta' Loir-et-Cher (bil-Franċiż Loir-et-Cher) Fl-Blois
Saint-Martin-du-Tertre/San Martín del Tertre
Conques, Aveyron (Katidral mis-sena 1008)
Royan
Cherbourg/Chèrbourg, Cherbourg-en-Cotentin
Apside tal-Knisja ta' Notre-Dame (Eglise de Notre-Dame), Martinvast huwa komun fid-dipartiment ta' Manche tan-Normandija, fil-majjistral ta' Franza.
Il-Katidral ta' Notre Dame, Strasburgu (Lingwa Ġermaniża: Straßburg)
Straßburger Kaiserpalast (Franċiż: Palais du Rhin/Palazz ta' Ruin), Strasburgu (Lingwa Ġermaniża: Straßburg)
Hôtel Brion, 22 rue Sleidan. Lukanda stil Art Nouveau mibnija minn Auguste Brion (1861-1940) fl-1904. Trasformata fl-1929, Strasburgu (Lingwa Ġermaniża: Straßburg)
Il-kamra tal-Parlament Ewropew fi Strasburgu waqt sessjoni plenarja fl-2014, Strasburgu (Lingwa Ġermaniża: Straßburg)
Strasburgu (Lingwa Ġermaniża: Straßburg) hija l-prefettura u l-akbar belt fir-reġjun tal-Lvant Kbir. Li tinsab fuq il-fruntiera mal-Ġermanja fir-reġjun storiku ta' Alsace, hija l-prefettura tad-dipartiment ta' Bas-Rhin Hija l-kwartieri ġenerali uffiċjali tal-Parlament Ewropew. Fl-2021, il-belt proprja kellha 291,313 abitant u kemm l-Eurométropole de Strasbourg (Strasbourg il-Kbir) kif ukoll id-Distrett ta' Strasburgu kellhom 514,651 abitant. Iż-żona metropolitana ta' Strasburgu kellha popolazzjoni ta' 860,744 abitant fl-2020. (Ritratt mill-2014)
Il-kastell ta' Koenigsbourg ta' Fuq fit-tramuntana ta' Colmar
Wissembourg/Wissemburgo (Nofsinhar tal-Frankonja: Weissenbruch; Lingwa Ġermaniża: Weißenbur)
Dar Baħar, Wissembourg
Dar Baħar, Wissembourg
Town Hall, Wissembourg
Knisja Kolleġġjata tal-Qaddisin Pietru u Pawlu, parti mill-ex Abbey ta' Weissenburg
Knisja Kolleġġjata tal-Qaddisin Pietru u Pawlu, parti mill-ex Abbey ta' Weissenburg (Franċiż: Église Saints-Pierre-et-Paul)
Il-Belt ta' Scheibenhard
The Xmara Lauter bejn Scheibenhard (Franza) u Scheibenhardt (il-Ġermanja)
Il-Knisja ta' San Martin (Eglise de Saint Martín), Tollevast hija komun fid-dipartiment ta' Manche fin-Normandija, fil-majjistral ta' Franza.
Fos hija belt u komun fid-dipartiment ta' Haute-Garonne fl-Oċċitanie, Franza, fid-distrett ta' Saint-Gaudens u fil-canton ta' Saint-Béat.
Cherbourg-en-Cotentin
Charenton-le-Pont (30.374 ab; 2017)
Xmara Roya (Ribieré Roya/Fiume Roia)
Il-wied Dingy-Saint-Clair jidher minn Parmelan.
Veduta tal-Lag ta' Ġinevra minn Évian-les-Bains, Évian-les-Bains jew sempliċement Évian (Arpitan: Èvian, Évyan, jew L'Èvian), hija komun fil-Lvant ta' Franza, fuq il-fruntiera mal-Isvizzera. Hija tinsab fin-naħa tat-tramuntana tad-dipartiment ta 'Haute-Savoie f'Auvergne-Rhône-Alpes. reġjun. Fl-2018, kellha popolazzjoni ta' 9,100 abitant. (Bini tas-Seklu 15 fil-Koordinati: 46° 23′ 58.21″ N, 6° 35′ 30.06″ E)
Splendi Hotel, Kartolina minn Évian, 1907
Tarka ta' Évian-les-Bains/Évian/Èvian
Col du Petit Saint Benard/Colle del Piccolo San Bernardo (Paso/Pass)
Col du Petit Saint-Bernard/Colle del Piccolo San Bernardo (Pequeño Paso/Little Pass/Pass żgħir)
Mont Cenis/Mount Cenis/Colle del Moncenisio
Mont Tour Noir/Mount Tour Noir
Tunel/Tunnel/Mina tal-Mont Blanc
Tunel/Tunnel/Mina tal-Mont Blanc
Tunel/Tunnel/Mina tal-Mont Blanc
Col Ferret/Grand Col Ferret/Col du Grand Ferret (Paso/Ferret Pass) (2537 meter/metros)
Arve Valley/Valle de Arve/Wied l-Arve ( La vallée de l'Arve)
Mont Blanc/Mount Blanc
Rhône/Rhóne/Rhone/Rodanó/Rodano Xmara/rivieré ta' Lyon
Il-lag u l-muntanji ta' Sète minn Bouzigues
Étang de Thau/Estanh de Taur
Mappa tal-Camargue
Il-kosta tal-vaccarès
Flamingos fil-Camargue
Żwiemel u baqar fil-Kamargue
Kastell ta' Pierrefonds (Château de Pierrefonds)
Kastell ta' Pierrefonds (Château de Pierrefonds)
Kastell ta' Pierrefonds (Château de Pierrefonds)
Kastell ta' Pierrefonds (Château de Pierrefonds)
Kastell ta' Pierrefonds (Château de Pierrefonds)
Kastell ta' Pierrefonds (Château de Pierrefonds)
Kastell ta' Pierrefonds (Château de Pierrefonds)
Kastell ta' Pierrefonds (Château de Pierrefonds)
Kastell ta' Pierrefonds (Château de Pierrefonds)
Île d'Yeu (Yeu Gzira)
Île d'Yeu (Yeu Gzira)
Veduta mill-ajru tal-Port de la Meule
Marmoutier/Màschmínschter
Faċċata tal-Punent ta' l-ex knisja tal-abbazija fit-triq prinċipali ta' Marmoutier
Djar tul il-'gave d'Aspe', qabel il-konfluwenza tagħha mal-'gave d'Ossau' biex jiffurmaw il-'gave d'Oloron'
Somport jew Col du Somport, magħruf ukoll bħala port ta' Aspe jew port ta' Canfranc, (el. 1632 m.) huwa pass muntanjuż fil-Pirinej ċentrali fuq il-fruntiera ta' Franza u Spanja.
Xmara Dio d'Aspe
Xmara Dio d'Aspe
Lourdios-Ichère
Sarrance/Sarraceno (Oċċitan: Sarrança
Bedous/Bedoso
Osse-en-Aspe (Oċċitan: Òussa)
Aydius
Accous (Oċċitan: Acós)
Lées-Athas
Lescun/Lescún
Cette-Eygun
Borce (Oċċitan: Bòrça)
Urdos (Oċċitan: Urdòs)
Arudy (Gascon: Arudi)
Aste-Béon
Béost (Gascon: Biost)
Castet (Gaskon: Castèth)
Lag ta' Castet (Lac de Castet)
Laruns (Oċċitan: Laruntz)
Laruns (Oċċitan: Laruntz)
Eaux-Chaudes
Eaux-Chaudes (1886)
Eaux-Chaudes (1886)
Les Saintes-Maries-de-la-Mer (Santas Marías del Mar", lokalment Les Saintes, Oċċitan Provençal: Li Santi Mario de la Mar)
Il-knisja ta' San Lizier, Bescat
Bielle/Viele (Oċċitan: Vièla)
Bilhères (Oċċitan: Vilhèras)
Buzy (Oċċitan: Busi)
Gère-Bélesten
Izeste (Oċċitan: Isesta) (1926)
Izeste (Oċċitan: Isesta) (1926)
Louvie-Juzon (Oċċitan: Lobier de Baish)
Louvie-Soubiron (Lobièr sobiran jew Lobièr de Haut bl-Oċċitan)
Lys (Oċċitan: Lo Lis)
Sainte-Colome (Oċċitan: Senta Colom/Spanjol: Santa Coloma)
Sainte-Colome (Oċċitan: Senta Colom/Spanjol: Santa Coloma)
Sévignacq-Meyracq (Oċċitan: Sevinhac e Meirac)
Town Hall, Neauphle-le-Château hija komun fid-dipartiment ta' Yvelines fir-reġjun ta' Île-de-France fiċ-ċentru tat-tramuntana ta' Franza.
Pic du Midi d'Ossau, Oċċitan: Pic ta' Mieidia d'Aussau; 2,884 m
Bigorre Midi Peak (2877m)
Bigorre Midi Peak (2877m)
Bigorre Midi Peak (2877m)
Bigorre Midi Peak (2877m)
Mappa Topografika ta' Pyrenees
Pic d'Anie (Bask Auñamendi) hija muntanja fil-Pirinej fi Franza, li tinsab ħdejn il-fruntiera Spanjola. Huwa għoli 2,507 metri (8,225 pied).
Pau, Pirineos Atlánticos
Boulevard des Pyrénées/Bulevar de los Pirineos, Pau
Boulevard des Pyrénées/Bulevar de los Pirineos, Pau
Il-Wied Ossau jidher minn fuq ir-raħal ta' Gère-Bélesten
Il-Wied Lescun
Chemin de la Mâture
Fort du Portalet, mibni bejn l-1842 u l-1870.
Etsaut
Pont de la Legende (it-tagħrif miksub). Warajh hemm it-Tour Monreal u, fuq il-ħitan, il-knisja ta' San Andrés (seklu 12), Sauveterre-de-Béarn (litteralment Sauveterre de Béarn; Oċċitan: Sauvatèrra; Bask: Salbaterra Bearno)
Kastell ta' Montreál, Peyrehorade
Xmara Dio de Pau, Orthez (Oċċitan: Ortès)
Aire-sur-l'Adour (Oċċitan: Aira d'Ador jew sempliċiment Aira)
Aspin-Aure (Oċċitan: Aspin)
Mont-de-Marsan (Oċċitan: Lo Mont de Marçan)
Col d'Aspin (Oċċitan: Còth d'Aspin) (għoli 1,489 m (4,885 pied)) huwa pass muntanjuż fil-Pirinej Franċiżi fid-dipartiment ta' Hautes-Pyrénées. Tgħaqqad Sainte-Marie-de-Campan, fil-wied ta' fuq ta' Adour, ma' Arreau, fuq ix-xatt tax-xmara Neste.
Il-Katidral ta' Chartres (ukoll, Katidral tal-Assunta tal-Madonna) (bil-Franċiż, Cathédrale de l'Assomption de Notre-Dame) hija knisja katidral ta' qima Kattolika ddedikata lill-Madonna fil-belt ta' Chartres, fl-Eure-et- Id-dipartiment tal-Loir, fi Franza, madwar 80 kilometru fil-Lbiċ tal-kapitali, Pariġi. Hija wkoll is-sede tad-djoċesi ta' Chartres, fl-Arċidjoċesi ta' Tours. Dan il-katidral immarka pass importanti u żviluppa fażi ta' plenitudni fil-ħakma tat-teknika u l-istil Gotiku, u stabbilixxa bilanċ bejn it-tnejn. Huwa estremament influwenti f'ħafna kostruzzjonijiet ta' wara li kienu bbażati fuq l-istil tiegħu u l-innovazzjonijiet numerużi tiegħu, bħall-katidrali ta' Reims u Amiens, li għalihom serva bħala mudell dirett. L-aktar figura importanti fl-storja ta' din id-djoċesi kien l-Isqof Fulbert ta’ Chartres, teologu skolastiku rikonoxxut madwar l-Ewropa. Fl-1979, kien iddikjarat Sit ta' Wirt Dinji mill-UNESCO.
Chartres hija belt u komun Franċiża li tinsab fid-dipartiment tal-Eure-et-Loir, li tagħha hija l-kapitali, fir-reġjun taċ-Ċentru-Wied tal-Loire. Huwa notevoli għall-katidral Gotiku notevoli tiegħu, il-Katidral tal-Madonna ta' Chartres. Li tinsab fuq ix-xatt tax-Xmara Eure, il-belt kienet magħrufa fi żminijiet differenti fl-istorja tagħha bl-ismijiet tal-post ta' Carnutes, Autricum u civitas Carnutum. Nhar Ħadd il-Palm u l-Pentekoste, Chartres isir sit ta' pellegrinaġġ tradizzjonali.
Dreux hija belt fi Franza li tinsab fid-dipartiment ta 'Eure-et-Loir, fir-reġjun imsejjaħ Ċentru. Bil-Franċiż, l-abitanti tagħha jissejħu drouais jew durocasses.
Louviers hija belt Franċiża fid-dipartiment tal-Eure, fin-Normandija. Hija tinsab 100 km minn Pariġi u 30 minn Rouen, il-kapitali reġjonali. L-għoli tiegħu 'l fuq mil-livell tal-baħar ivarja bejn 11 m u 149 m, b'medja ta' 15 m. Tokkupa erja ta' 27.06 km² u għandha popolazzjoni ta' 18,648 abitant (2017), li tirrappreżenta densità ta' popolazzjoni ta' 670 abitant għal kull km².
Xmara Neste
Xmara Neste
Xmara Gaves réunis
Il-Pont du Gard
Katjdral (Cathédrale/Catedral), Uzès (bl-Oċċitan Usès) hija muniċipalità Franċiża li tinsab fid-dipartiment tal-Gard u r-reġjun tal-Oċċitanie, fil-wied tax-xmara Alzon. Jappartjeni għad-distrett ta' Nîmes u l-canton ta' Uzès u kellu 8,007 abitant fl-1999. L-abitanti tiegħu jissejħu Uzétiens.
Ix-Xmara Eure (fi żminijiet antiki Autura) hija xmara fi Franza, tributarju tax-xellug tax-Xmara Seine. Titla' fl-Etang de Rumien (fid-dipartiment ta' Orne), 250 m ‘l fuq mil-livell tal-baħar, u tiżvojta fix-Xmara Seine f’Martot (dipartiment ta' Eure), għalkemm joħorġu prattikament flimkien minn Pont-de-l'Arche, wara korsa ta' 225 km. Il-baċin tiegħu jkopri erja ta' 5,935 km². Tisraq id-dipartimenti Franċiżi ta' Orne, Eure u Loir u Eure. Il-bliet ewlenin tal-kors tagħha huma Chartres, Dreux u Louviers. L-ilmijiet tax-Xmara Eure jintużaw biex jipprovdu l-ilma tax-xorb ta' Pariġi.
Uzès (bl-Oċċitan Usès) hija muniċipalità Franċiża li tinsab fid-dipartiment tal-Gard u r-reġjun tal-Oċċitanie, fil-wied tax-xmara Alzon. Jappartjeni għad-distrett ta' Nîmes u l-canton ta' Uzès u kellu 8,007 abitant fl-1999. L-abitanti tiegħu jissejħu Uzétiens.
Ex ħajt tal-belt, Remoulins (fl-Oċċitan Remolins) hija belt u komun fi Franza, li tinsab fir-reġjun ta' Languedoc-Roussillon, fid-dipartiment ta' Gard, fid-distrett ta' Nîmes u fil-canton ta' Remoulins.
L-akwedott Ruman kien għaddej minn Fontaine d'Eure qrib Uzès sa Nemausus (Nimes) u jgħaddi minn fuq il-Pont du Gard u ħafna pontijiet oħra ta' daqs konsiderevoli (dijagramma mhux fuq skala)
Sezzjoni trasversali tal-Pont du Gard (lemin) u l-pont tat-triq tas-seklu 18 (xellug) (Alfred Léger, 1875)
Pont du Gard, 1850s
Il-Pont du Gard
Gallerija tal-Bliet ta' Franza Barranija
Cayenne/Cayena, Gujana Franċiża (Guyane Française)
Matoury, Gujana Franċiża (Guyane Française)
Veduta ta' Saint-George mix-xmara, Gujana Franċiża (Guyane Française)
Saint-Laurent-du-Maroni, Gujana Franċiża (Guyane Française)
Kourou, Gujana Franċiża (Guyane Française)
Veduta tal-Xmara Approuague (Apuruaque fi Tupi). Huwa 335 km (208 mil) minn Regina, Gujana Franċiża (Guyane Française)
Ouanary (Kreolo tal-Gujana Franċiża: Wannari), Gujana Franċiża (Guyane Française)
Gujana Franċiża (Guyane Française)
Muntanji Tumuk Humak fuq mappa mill-1891, deskritti biss bħala "Il-firxa tal-muntanji li taqsam il-Gujana mill-baċin tal-Amażonja."
Veduta tax-Xmara Oyapock mill-Brażil lejn il-Gujana Franċiża (Guyane Française)
Guisanbourg fl-1856 mix-Xmara Approuague, Gujana Franċiża (Guyane Française)
Remire-Montjoly, Gujana Franċiża (Guyane Française)
Basse-Terre, Guadalupe
Pointe-à-Pitre, Guadalupe
Martinique
Fort-de-France, Martinique
Mamoudzou, Mayotte
Dembéni, Mayotte
Saint-Denis, La Réunion/La Rényon
Gustavia, Saint-Barthélemy
Marigot, Saint-Martin
Saint-Martin
Saint-Pierre-et-Miquelon
Saint-Pierre-et-Miquelon
Matā'utu, Wallis et Futuna
Polynésie Française/Porinetia Farani
Polynésie Française/Porinetia Farani
Dent du Géant
Tahiti (bil-Franċiż: Tahiti, storikament imsejħa Otaheite) hija l-akbar gżira fil-Polineżja Franċiża, territorju barrani Franċiż li jinsab fil-Gżejjer tas-Soċjetà, fin-Nofsinhar tal-Oċean Paċifiku. Il-kapitali tagħha hija Papeete. Hija parti mill-grupp Windward Islands tal-Arċipelagu tas-Soċjetà. (17°40′00″S 149°28′00″O)
Tahaa (Tajtijan: Taha'a, li qabel kienet imsejħa wkoll 'Uporu) hija waħda mill-Gżejjer Leeward tal-arċipelagu tal-Gżejjer tas-Soċjetà, fil-Polineżja Franċiża.5 Hija tinsab 5 km fil-punent minn Raiatea. (16°37′S 151°30′O)
Tahaa (Tajtijan: Taha'a, li qabel kienet imsejħa wkoll 'Uporu) hija waħda mill-Gżejjer Leeward tal-arċipelagu tal-Gżejjer tas-Soċjetà, fil-Polineżja Franċiża.5 Hija tinsab 5 km fil-punent minn Raiatea.
Tahaa (Tajtijan: Taha'a, li qabel kienet imsejħa wkoll 'Uporu) hija waħda mill-Gżejjer Leeward tal-arċipelagu tal-Gżejjer tas-Soċjetà, fil-Polineżja Franċiża.5 Hija tinsab 5 km fil-punent minn Raiatea.
Tahaa (Tajtijan: Taha'a, li qabel kienet imsejħa wkoll 'Uporu) hija waħda mill-Gżejjer Leeward tal-arċipelagu tal-Gżejjer tas-Soċjetà, fil-Polineżja Franċiża.5 Hija tinsab 5 km fil-punent minn Raiatea.
Il-Gżejjer tas-Soċjetà1 (Franċiż: Îles de la Société3 jew Archipel de la Société;5 Taħitjan: Tōtaiete mā o te fenua Tōtaiete mā) jiffurmaw arċipelagu fin-Nofsinhar tal-Paċifiku, amministrattivament parti mill-Polineżja Franċiża.
Bora Bora, Gżejjer tas-Soċjetà
Motu One, magħruf ukoll bħala Bellingshausen, huwa l-aktar atoll tat-Tramuntana tal-grupp tal-gżejjer Leeward tal-Gżejjer tas-Soċjetà, il-Polineżja Franċiża. (Żona: 2.8 km u Koordinati: 15°48'00″S 154°32'00″W)
Maupihaa (Maupiha'a fit-Tahitian standard), jew ukoll Mopelia, huwa atoll fil-grupp tal-gżejjer Leeward tal-Gżejjer tas-Soċjetà, fil-Polineżja Franċiża. Amministrattivament jiddependi mill-komun ta' Maupiti li jinsab 160 km fil-lvant u 230 kilometru fil-punent ta' Bora Bora.
Manuae (Gżejjer tas-Soċjetà)
Bora Bora (Franċiż: Bora-Bora;3 Taħitjan: Pora Pora)5 hija waħda mill-Gżejjer Leeward, tal-Gżejjer tas-Soċjetà, fil-Polineżja Franċiża.7 L-ortografija vera ta' isimha kienet Pora Pora ('l-ewwel imwieled ' bit-Taħitjan). Tissejjaħ ukoll May ti pora ('maħluqa mill-allat').
Maupiti hija waħda mill-Gżejjer Leeward tal-Gżejjer tas-Soċjetà, il-Polineżja Franċiża. Hija l-aktar gżira vulkanika tal-punent tal-arċipelagu, 40 km fil-punent tal-gżira ta' Bora Bora.
Mehetia (jew ukoll Meetia; Meheti'a fit-Tahitian standard) hija gżira fil-grupp tar-Riħ tal-Gżejjer tas-Soċjetà, fil-Polineżja Franċiża. Hija tinsab 110 km fil-lvant ta' Tahiti.
Huahine, Gżejjer tas-Soċjetà
Port ta' Papeete, Tahiti, Gżejjer tas-Soċjetà
Balieni f'Cook's Bay fuq il-Gżira ta' Moorea (Baleine baie de Cook à Moorea)
Gallerija Storika
It-Tielet Repubblika Franċiża qabel it-Tieni Gwerra Dinjija
Kolonji Franċiżi fl-1939
It-Tielet Repubblika Franċiża qabel l-Ewwel Gwerra Dinjija
Kastell ta' Pierrefonds (Château de Pierrefonds) (1865)
Kastell ta' Pierrefonds (Château de Pierrefonds)
Kastell ta' Pierrefonds (Château de Pierrefonds) (1857)
Tarka (1852-1870)
Tarka (1848-1852)
Repubblika Franċiża fl-1848
Imperu Franċiż fl-1861
Kolonji Franċiżi
Tarka (1830-1848)
Bandiera (1814–1830)
Il-Libertà Tmexxi l-Poplu, ta' Eugène Delacroix, tfakkar ir-Rivoluzzjoni tal-1830 (La liberté guidant le peuple).
Barricade f'Pariġi fi Frar 1848, minn Horace Vernet.
Tarka (1804-1815)
Jean-Louis-Ernest Meissonier-Campagne de France
L-Imperu fl-aqwa tiegħu, li jibda fl-1812: (Aħdar Skur) Amministrat direttament, (Aħdar ċar) Stati Klijenti.
L-Imperu u l-ħakma kolonjali tiegħu fl-1812: (Dark Green) Franza u l-kolonji tagħha, (Light Green) stati okkupati u l-kolonji tagħhom.
Rebħa fil-Battalja ta' Jena.
Nar Moska.
Mappa tal-Ewropa fl-1812, bl-aħmar is-Sitt Koalizzjoni, bil-blu l-Imperu Napoleoniku.
Mappa tal-Ewwel Imperu Franċiż fl-1811: Empire français divisé en 130 départements per MM. Drioux u Leroy
Mappa tal-Ewwel Imperu Franċiż fl-1812, inklużi s-seba' intendanzi tal-Provinċji Illirji kif ukoll l-erba' dipartimenti Spanjoli li l-istatus legali tagħhom ma kienx komplut
Bandiera (1790-1794)
Tarka (1791-1804)
L-Ewwel Repubblika fl-1800
Napuljun imbujjar mid-deputati. Mill-Ġeneral Bonaparte u l-Konċilju ta' Ħames Mitt f'Saint-Cloud fl-10 ta' Novembru, 1799 qabel il-Cop of Brumaire (Novembru) 18 (François Bouchot, 1840). (Bouchot - Le general Bonaparte au Conseil des Cinq-Cents)
Kalendarju Repubblikan tal-1794.
Digriet tal-Konvenzjoni tat-tneħħija tar-Royalties, 21 ta' Settembru, 1792 (Arkivji Nazzjonali). (Décret de la Convention abolissant la Royauté, 21 septembre 1792).
Suldati tal-Ewwel Repubblika, Auguste Raffet (ċ. 1840) (Soldats de la Première République, Auguste Raffet).
Repubblika Franċiża fl-1801 fi żmien il-Konsulat.
Bandiera tal-flotta Franċiża matul ir-Rivoluzzjoni. Bandiera bajda sempliċi, bit-tricolore Franċiż fuq il-kwadrant tal-unur ta' fuq tax-xellug. Użat mill-1790 sal-15 Frar ta' 1794.
Tarka (1791-1792)
Renju Franċiż fl-1792, qabel il-mewt tiegħu.
Dipartimenti ta' Franza fl-1791.
Louis XVI ħalef lealtà lejn il-Kostituzzjoni tal-1791 fuq l-artal tal-patrija, minn Guy Brenet.
Bandiera tar-Renju ta' Franza
Tarka tar-Renju ta' Franza
Tarka Rjali Grandi ta' Franza u Navarra
Bandiera tad-Ducadi ta' Lorraine (959–1766)
Tarka tad-Ducadi ta' Lorraine (959–1766)
Ritratt tal-aħħar Duka ta' Lorena Franġisku Stiefnu fuq munita tal-fidda 10 paoli kif wiret il-Gran Dukat tat-Toskana (1747)
Dukat ta' Lorraine (blu) fi ħdan l-Imperu Ruman Qaddis (c. 1400)
Il-kontea ta' Roussillon (Katalan: Condado de Rosselló) (759-1172) u kontej Katalan oħra 8-12 sekli
Lotharingia maqsuma, madwar 1000 AD: F'Celeste l-Alsace, ċedut lil Suebia (Swabia) fl-925, F'Orange l-Opper Lorraine wara l-928, Fl-Aħdar il-Lowera t'isfel wara l-977
Lorraine kif kien 1618–1648
Mappa tad-Dukat ta' Lorraine (1756), li turi l-komuni kemmxejn imxerrda tiegħu skont ir-reġjun ta' Franza u l-Ġermanja, għal din tal-aħħar it-terminu bl-Ingliż u bil-Ġermaniż għar-reġjun huwa Saarland.
Mappa tad-Dukat ta' Lorraine (1756) fir-reġjun modern.
Salib ta' Lorraine, simbolu ta' Lorraine mis-seklu 15
Tarka tad-Dukat (1697)
Tarka sħiħa tad-Dukat, Siebmachers Wappenbuch, 1703
Lorraine Regjón
"Rene jieħu l-belt ta' Nancy (5 ta' Jannar 1477)", minn Pierre Jacobi (1519)
Franza tal-Punent fl-843
Ir-Renju ta' Lotharingia (vjola) u renji Karolingji oħra wara t-Trattat ta' Prüm, 855
Mill-punent għal-lvant, it-territorji li joħorġu mit-Trattat ta' Verdun fl-843: Franza tal-Punent, Franza Nofsani u Franza tal-Lvant.
Banner
Mappa tal-imperi Abbasid u Karolingi madwar is-sena 814 (f'nofs l-Alleanza Abbasid-Karolingja, sekli 8 u 9)
Inizjali B abitata minn kopja tal-Kummentarju ta' Kassiodoru dwar is-Salmi li sar fl-Abbazija ta' Saint-Denis fl-ewwel kwart tas-seklu 9 (illum Pariġi, BnF lat. 2195) jinkorpora ras ta' iljunfant. Ir-rappreżentazzjoni realistika ta' iljunfant Asjatiku tissuġġerixxi li l-artist kien ra lil Abul-Abbas.
Inizjali B abitata minn kopja tal-Kummentarju ta' Kassiodoru dwar is-Salmi li sar fl-Abbazija ta' Saint-Denis fl-ewwel kwart tas-seklu 9 (illum Pariġi, BnF lat. 2195) jinkorpora ras ta' iljunfant. Ir-rappreżentazzjoni realistika ta' iljunfant Asjatiku tissuġġerixxi li l-artist kien ra lil Abul-Abbas.
Rappreżentazzjoni Romantika ta' Harun li qed jirċievi delegazzjoni Franka, seklu 9.
Estensjoni tal-Imperu Karolingju fuq livell Ewropew (814).
476 Mappa ta' Renju tal-Vandali u Alani (Regnum Vandalorum u Alanorum Vandaliric) (435–534)
Mappa li turi t-tkabbir tal-poter Franki bejn l-481 u l-814.
Firxa akbar tar-renju Visigothic ta' Toulouse fl-oranġjo ċar u skur, c. 500. Minn 585 sa 711 Renju Visigothic ta' Toledo bl-oranġjo skur, aħdar u abjad (l-Spanja)
Hispania Visigothic u d-diviżjonijiet reġjonali tagħha fis-sena 700, qabel il-konkwista
Munita
Biċċa ta' 20 frank mill-1907, Cérès, it-Tielet Repubblika
Biċċa ta' 20 frank mill-1857; ritratt ta Napuljun III
Napuljun ta' 40 fran mill-1807
Il-faċċata tal-Ewwel Konslu Bonaparte nħadmet fl-1803 f'Pariġi, (58,262 ġew maħduma), dan l-eżempju juri dettall fin żejjed għal munita ta' 206 sena. L-"A" tindika ż-zekka ta' Pariġi u s-serduk jindika l-kaptan taż-zekka Charles-Pierre de l'Espine (1797-1821)
Il-parti ta' wara tal-istess munita ta' Pariġi tal-1803 (AN XI tindika l-11-il sena wara r-Rivoluzzjoni Franċiża, jew l-aħħar parti tal-1803)
Napuljun 20 franc mill-aħħar tal-1803, magħruf ukoll bħala An 12. Nota: Il-kalendarju rivoluzzjonarju Franċiż beda f'Settembru bir-Rivoluzzjoni u għalhekk kull sena rivoluzzjonarja hija maqsuma f'sentejn tal-kalendarju Gregorjan.
Louis d'Or minn Louis XVI (1788)
2 deheb Louis ta' Louis XV (1717)
Louis d'Or minn Louis XIV (1709)
Deheb Nofs Louis ta' Louis XIII (1643)
4 Louis d'or ta' Louis XIII (1640), l-ewwel sena tal-ħruġ, Zekka ta' Pariġi.
Storja
Renju ta' Franza (987-1792, 1814-1815, 1815-1848)
Ir-Renju ta' Franza (bil-Franċiż: Royaume de France) huwa l-isem storjografiku jew it-terminu catch-all applikat għal diversi entitajiet politiċi ta' Franza matul il-Medju Evu u l-perjodu modern bikri. Kien wieħed mill-aktar stati qawwija fl-Ewropa sa mill-Medju Evu Bikri. Kienet ukoll waħda mill-ewwel poteri kolonjali, b’possedimenti mad-dinja kollha.
Franza oriġinat bħala Franza tal-Punent, in-nofs tal-punent tal-Imperu Karolingju, wara t-Trattat ta' Verdun (843). Fergħa tad-dinastija Karolingja baqgħet tmexxi sal-987, meta Hugh Capet ġie elett re u waqqaf id-dinastija Kapetjana. It-territorju baqa' jkun magħruf bħala Franza u l-ħakkiem tiegħu bħala r-rex Francorum ("sultan tal-Franki") sew fil-bidu tal-Medju Evu. L-ewwel re li sejjaħ lilu nnifsu rex Francie ("sultan ta' Franza") kien Filippu II, fl-1190, u uffiċjalment mill-1204. Minn dak iż-żmien 'il quddiem, Franza kienet immexxija kontinwament mill-Kapetjani u l-fergħat kadetti tagħhom—il-Valois u l-Bourbons. sakemm il-monarkija ġiet abolita fl-1792, fi ħdan il-qafas tar-Rivoluzzjoni Franċiża. Ir-Renju ta’ Franza kien ukoll iggvernat f'għaqda personali mar-Renju ta' Navarra għal żewġ perjodi, mill-1284 sal-1328 u mill-1572 sal-1620, is-sena li fiha l-istituzzjonijiet ta' Navarra ġew aboliti u Franza annessetha kompletament (għalkemm ir-re ta' Franza baqgħet tuża t-titlu “re ta' Navarre” sat-tmiem tal-monarkija).
Franza fil-Medju Evu kienet monarkija deċentralizzata u feudali. Fil-Brittanja u l-Katalunja, kif ukoll fl-Aquitaine, l-awtorità tar-re Franċiż bilkemm kienet innutata. Lorraine u Provence kienu stati tal-Imperu Ruman Qaddis u kienu għadhom ma kinux parti minn Franza. Għall-ewwel, ir-rejiet tal-Punent ta' Franza ġew magħżula minn magnati sekulari u ekkleżjastiċi, iżda l-inkurunazzjoni regolari tal-iben il-kbir tar-re renjanti matul ħajtu missieru stabbilixxiet il-prinċipju tal-primoġenitura maskili, li kien ikkodifikat fil-liġi Salika. Matul l-aħħar tal-Medju Evu, ir-rivalità bejn id-dinastija Kapetjana, ħakkiema tar-Renju ta' Franza, u l-vassalli tagħhom tad-Dar Plantagenet, li ħakmet ukoll ir-Renju tal-Ingilterra bħala parti mill-Imperu Angevin, tat lok għal bosta ġlidiet armati. L-aktar notorji minn dawn hija s-sensiela ta' kunflitti magħrufa bħala l-Gwerra tal-Mit Sena (1337-1453), li fiha r-rejiet tal-Ingilterra ħadu t-tron Franċiż. Wara li ħarġet rebbieħa minn dan il-kunflitt, Franza fittxet li testendi l-influwenza tagħha għall-Italja, iżda ġiet megħluba minn Spanja u l-Imperu Ruman Qaddis fil-Gwerer Taljani ta' wara (1494-1559).
Franza fl-Età Moderna bdiet tiċċentralizza; Il-lingwa Franċiża bdiet tiċċaqlaq lingwi oħra mill-użu uffiċjali, u l-monarka kabbar is-setgħa assoluta tiegħu, għalkemm f'sistema amministrattiva (ir-Reġim Antik) ikkumplikata minn irregolaritajiet storiċi u reġjonali fi kwistjonijiet ta' tassazzjoni, diviżjonijiet legali, ġudizzjarji u ekkleżjastiċi, u prerogattivi lokali. Mil-lat reliġjuż, Franza kienet maqsuma bejn il-maġġoranza Kattolika u minoranza Protestanti, l-Ugonotti, li taw lok għal sensiela ta’ gwerer ċivili, il-Gwerer tar-Reliġjon (1562-1598). Il-gwerer reliġjużi pparalizzaw lil Franza, iżda r-rebħa fuq Spanja u l-Imperu Habsburg fil-Gwerra tat-Tletin Sena għal darb'oħra għamlet Franza l-iktar nazzjon b'saħħtu fil-kontinent. Is-saltna saret il-qawwa kulturali, politika u militari tal-Ewropa fis-seklu 17 taħt Louis XIV.2 B'mod parallel, Franza żviluppat l-ewwel imperu kolonjali tagħha fl-Asja, l-Afrika u l-Amerika. Matul is-sekli 16 u 17, l-ewwel imperu kolonjali Franċiż kopra erja totali ta 'aktar minn 10,000,000 km2 fl-aqwa tiegħu fl-1680. Kien it-tieni l-akbar imperu fid-dinja f'dak iż-żmien wara l-Imperu Spanjol. Konflitti kolonjali mal-Gran Brittanja wasslu għat-telf ta' ħafna mill-possedimenti tagħha fl-Amerika ta’ Fuq fl-1763. L-intervent Franċiż fil-Gwerra Rivoluzzjonarja Amerikana għen biex tiġi żgurata l-indipendenza tal-Istati Uniti l-ġodda tal-Amerika, iżda kien jiswa ħafna flus u ġab ftit benefiċċji għal Franza. .
Ir-Renju ta' Franza adotta kostituzzjoni bil-miktub fl-1791, iżda r-renju tneħħa sena wara u sostitwit bl-Ewwel Repubblika Franċiża. Il-poteri l-kbar l-oħra rrestawraw il-monarkija fl-1814, u damet (ħlief għall-Mit Jum fl-1815) sal-Rivoluzzjoni Franċiża tal-1848.
Kontea ta' Artois (1237-1659)
Il-Kontea ta' Artois (bil-Franċiż: comté d'Artois, bl-Olandiż: graafschap Artesië) kienet provinċja storika tar-Renju ta' Franza, immexxija mid-Duki ta' Burgundy mill-1384 sal-1477/82, u stat tal-Imperu Ruman Imqaddes mill-1493. sal-1659.
Illum it-territorju tal-kontea ta 'Artois jinsab fit-tramuntana ta' Franza, fuq il-fruntiera mal-Belġju. It-territorju tiegħu għandu erja ta' madwar 4000 km² u popolazzjoni ta' madwar miljun. L-ibliet ewlenin tagħha huma Arras (Atrecht), Calais (Kales), Boulogne-sur-Mer (Bonen), Saint-Omer (Sint-Omaars), Lens u Béthune. Jifforma l-intern tad-dipartiment Franċiż ta 'Pas-de-Calais.
Bandiera
Tarka
Kontea ta' Artois fl-1350 (sfond tal-kontea ta' Flanders)
Il-kontea ta' Artois fl-1477
Mappa Blaeu: Artesia Comitatus, 1645
Data
Kapitali: Arras (Atrecht); Lingwa Uffiċjali: Qadim u nofs Olandiż, Franċiż; Gvern: Monarkija feudali; Konti ta' Artois: Robert I (l-ewwel) (1237-1250), John Fearless (l-aħħar) (1404-1419); Perjodu Storiku: Medju Evu - Età Moderna: Maħluq-1180, Konti Robert I-1237, Parti minn Burgundy-1384, Mgħoddi lill-Habsburgs-1493, Magħqudin għaċ-Ċirku ta' Burgundy-1512, Riverżjoni għal Franza-5 ta' Novembru 1659, Abolizzjoni tat-titli nobbli Franċiżi-21 ta' Settembru, 1792; Illum huwa parti mid-Dipartiment ta 'Pas-de-Calais (Franza).
Dukat tal-Brittanja (1 ta' Awwissu, 939-13 ta' Awwissu, 1547)
Id-Dukat tal-Brittanja (bil-Franċiż, Duché de Bretagne; bil-Breton, Dugaelez Breizh) kien entità politika feudali tal-Medju Evu, maħluqa mir-rejiet Merovingi fis-seklu 6 bħala dipendenza tal-Imperu Franki, iżda mrażżna bil-forza. matul id-dinastija tal-Karolingja biex aktar tard jerġa' jiġi ddaħħal mill-ġdid, wara x-xoljiment tar-Renju tal-Brittanja, fl-10 seklu, fit-territorju approssimattiv tal-erba' dipartimenti tar-reġjun Franċiż tal-Brittanja u d-dipartiment ta' Loire-Atlantique.
Bandiera (1532)
Tarka (Ardamezioù dugelezh Breizh/Armoiries du duché de Bretagne)
Post tad-Dukat tal-Brittanja (Duché de Bretagne)
Il-Kroaz Du (Salib l-Iswed), standard tad-Dukat tal-Brittanja mis-seklu 14.
Motto: Potius mori quam foedari "Mewt qabel diżunur"; Kapitali: Nantes (de facto), Rennes (de facto), Vannes (de facto); Lingwa Uffiċjali: Latin u mis-seklu 13 il-Franċiż; Lingwi Oħra (mitkellma): Breton, Galliku (Franċiż Qadim); Reliġjon: Kristjaneżmu, Perjodu Storiku: Medju Evu, Rinaxximent: 1 ta' Awwissu, 939-Battalja ta' Trans-la-Fôret, 13 ta' Awwissu, 1547-Għaqda ma’ Franza; Forma ta' Gvern: Dukat; Duka tal-Brittanja: Alan II (938-952), Henry (1536-1547).
Monarkija doppja tal-Ingilterra u Franza (21 ta' Ottubru, 1422-19 ta' Ottubru, 1453)
Il-monarkija doppja tal-Ingilterra u Franza kienet teżisti matul l-aħħar fażi tal-Gwerra tal-Mit Sena, meta Karlu VII ta' Franza u Enriku VI tal-Ingilterra kkontestaw is-suċċessjoni għat-tron Franċiż. Din bdiet fil-21 ta' Ottubru, 1422 wara l-mewt tar-Re Karlu VI ta' Franza, li kien iffirma t-Trattat ta' Troyes li ta l-kuruna Franċiża lill-iben tiegħu Enriku V tal-Ingilterra u l-werrieta ta' Enriku. Eskludiet it-tifel tar-Re Karlu, id-Dauphin Charles, li bi dritt tat-twelid kien il-werriet tar-Renju ta' Franza. Għalkemm it-Trattat ġie ratifikat mill-Istati Ġenerali ta' Franza, l-att kien kontravvenzjoni tal-liġi Franċiża tas-suċċessjoni li ddeċidiet li l-kuruna Franċiża ma setgħetx tiġi aljenata. Enriku VI, iben Enriku V, sar re tal-Ingilterra u Franza u kien rikonoxxut biss mill-Ingliżi u l-Burgundi sal-1435 bħala r-Re Enriku II ta' Franza. Ġie inkurunat re ta' Franza fis-16 ta' Diċembru, 1431.
F'termini prattiċi, it-talba tar-Re Henry għas-sovranità u l-leġittimità de jure bħala re ta' Franza kienet rikonoxxuta biss fit-territorji ta' Franza kkontrollati mill-Ingilterra u l-alleati tagħha li kienu taħt id-dominju tal-kunsill tar-reġenza Franċiż tiegħu, filwaqt li d-Dauphin ħakem bħala re ta' Franza. f’parti mir-renju fin-nofsinhar tax-Xmara Loire.
Id-Dauphin ġie inkurunat Re Karlu VII ta' Franza f'Reims fis-17 ta’ Lulju 1429, l-aktar grazzi għall-isforzi marzjali ta' Joan of Arc, li emmnet li l-missjoni tagħha kienet li teħles lil Franza mill-Ingliżi u tinkuruna lid-Dauphin Charles f’Reims. . Fl-1435, id-Duka ta’ Burgundy, meħlus mill-obbligi tiegħu lejn Enriku VI minn legat papali, irrikonoxxa lil Karlu VII bħala r-re leġittimu ta' Franza. Id-defezzjoni ta' dan nobbli Franċiż qawwi mmarkat it-tnaqqis tar-renju de facto ta' Henry fuq Franza. Il-monarkija doppja ġiet fi tmiemha bit-teħid ta' Bordeaux mill-forzi ta’ Karlu VII fid-19 ta' Ottubru, 1453 wara r-rebħa finali tagħhom fil-Battalja ta' Castillon (17 ta' Lulju, 1453), u b’hekk spiċċat il-Gwerra tal-Mit sena. L-Ingliżi tkeċċew mit-territorji kollha li kienu kkontrollaw fi Franza, bl-unika eċċezzjoni ta' Calais. Karlu VII kien għalhekk stabbilixxa lilu nnifsu bħala r-re bla dubju ta’ kważi Franza kollha.
Bandiera (1406–1603)
L-armi rjali tal-Ingilterra matul ir-renju ta' Henry VI (1470-1471)
Iż-żwieġ ta' Henry V ma' Catherine ta' Valois
Henry VI ta' disa' xhur jidher taħt il-kura ta' Richard de Beauchamp, it-13-il Konte ta' Warwick.
Franza fl-1428. Pariġi kienet iċċentrata fir-reġjun ikkontrollat mill-Anglo-Burgundians. Reims tinsab fil-grigal ta' din iż-żona.
Stat: Għaqda personali bejn ir-Renju tal-Ingilterra u r-Renju ta' Franza; Gvern: Monarkija: Re: Enriku VI tal-Ingilterra u II ta' Franza 21 ta' Ottubru, 1422–19 ta' Ottubru, 1453; Epoka Storika: Medju Evu: Trattat ta' Troyes-21 ta' Mejju 1420, Mewt ta' Karlu VI ta' Franza-21 ta' Ottubru 1422, Inkurunazzjoni ta' Henry II f'Notre-Dame ta' Paris-16 ta' Diċembru, 1431, Trattat ta' Arras- 20 ta' Settembru/ 21, 1435, Telf ta' Bordeaux-19 ta' Ottubru, 1453.
Imperu Angevin (25 ta' Ottubru 1154–27 ta' Lulju, 1214)
It-terminu Imperu Angevin (/ˈændʒɪvɪn/; Franċiż: Empire Plantagenêt) jiddeskrivi l-possedimenti tad-Dar Plantagenet matul is-sekli 12 u 13, meta ħakmu fuq żona li tkopri bejn wieħed u ieħor nofs Franza, l-Ingilterra kollha, u partijiet mill-Irlanda u Wales, u kellu aktar influwenza fuq ħafna mill-Gżejjer Brittaniċi li kien fadal. Jista' jiġi deskritt bħala eżempju bikri ta' monarkija komposta.[3] L-imperu ġie stabbilit minn Henry II tal-Ingilterra, li ħa post missieru Geoffrey bħala Duka tan-Normandija u Konti ta' Anjou (li minnu ġej it-terminu Angevins). Enriku żżewweġ lil Eleanor ta 'Aquitaine fl-1152, akkwista d-Dukat ta' Aquitaine, u wiret it-talba ta 'ommu l-Imperatriċi Matilda għat-tron Ingliż, wara r-rivali tiegħu Stephen fl-1154. primarjament fil-kontinent f'Angers f'Anjou, u f'Chinon f'Touraine.
L-influwenza u s-setgħa tad-Dar ta' Anjou ġabuhom f'kunflitt mar-rejiet ta' Franza tad-Dar ta' Capet, li lilhom kienu wkoll dovuti ġieħ feudali għall-possedimenti Franċiżi tagħhom, u ġabu perijodu ta' rivalità bejn id-dinastiji. Minkejja l-estent tal-ħakma Angevin, iben Henry Ġwanni ġie megħlub fil-Gwerra Anglo-Franċiża (1213–1214) minn Filippu II ta' Franza wara l-Battalja ta' Bouvines. John tilef il-kontroll tal-biċċa l-kbira tal-possedimenti kontinentali tiegħu, minbarra Gascony fin-Nofsinhar tal-Aquitaine. Din it-telfa waqqfet ix-xena għal aktar kunflitti bejn l-Ingilterra u Franza, li wasslu għall-Gwerra tal-Mit Sena.
Kapital: L-ebda kapital uffiċjali. Il-Qorti kienet ġeneralment miżmuma f'Angers u Chinon; Reliġjon: Kattoliċiżmu Ruman (uffiċjali); Gvern: Monarkija feudali; Epoka storika: Medju Evu: Enriku ta' Anjou jiret l-Ingilterra-25 ta' Ottubru, 1154, Battalja ta' Bouvines, telfa effettiva u, f'dak iż-żmien, li ma tistax tiġi rkuprata tan-Normandija u l-Anjou.-27 ta' Lulju, 1214, Trattat ta' Pariġi, Enriku III jirrikonoxxi formalment il-ħakma Kapetjana fuq Anjou, Poitou, Maine, u Normandija-4 ta' Diċembru, 1259.
Banner irjali (użat għall-ewwel darba wara l-1198)
Tarka
L-Imperu Angevin fl-1190
Franza fl-1180. Ir-rejiet Angevin tal-Ingilterra żammew it-territorji ħomor kollha.
Il-Kastell ta' Chinon (Château de Chinon), iċ-ċentru amministrattiv u l-post tat-teżor ewlieni fl-Imperu Angevin.
Tramuntana ta' Franza madwar il-Kontea ta' Anjou; ċrieki ħomor jimmarkaw ċentri reġjonali
Rappreżentazzjoni tas-seklu 12 ta' Henry u Eleanor ta' Aquitaine li jżommu l-qorti
Is-sitwazzjoni fl-1154
Siġill ta' William the Lion, King of Scotland...
Re John's Kastell, fuq ix-xmara Shannon
Carcassone, Toulouse
L-aktar ritratt magħruf tal-qtil ta' Thomas Becket fil-Katidral ta' Canterbury, fejn kien Arċisqof.
Rikardu I tal-Ingilterra
Filippu II ta' Franza
Rikardu I u Filippu II f'Acre
Il-kostruzzjoni tal-Kastell Gaillard bdiet taħt ir-renju ta' Richard, iżda miet qabel ma seta' jidher lest.
Id-Duka Arthur I tal-Brittanja jagħti ġieħ lir-Re Filippu II ta' Franza, mill-Grandes Chroniques de France
Il-Bataille de Bouvines, ta' Horace Vernet. Rappreżentazzjoni tas-seklu 19 ta' Filippu II ta' Franza fil-Battalja ta' Bouvines.
Magna Carta, iffirmata f'Runnymede fil-15 ta' Ġunju 1215.
Dukat tan-Normandija (911-1204)
Id-Dukat tan-Normandija għandu l-oriġini tiegħu fit-Trattat ta' Saint-Clair-sur-Epte, miftiehem fl-911 bejn ir-Re Karlu III ta' Franza (Is-Sempliċi) u l-kap Viking Rollón. Bi skambju għall-ġurament ta' lealtà lir-re ta' Franza, il-protezzjoni tal-artijiet minn invażjonijiet minn popli Vikingi oħra, il-konverżjoni għall-fidi Kattolika u ż-żwieġ lil Giselle, it-tifla illeġittima tar-re, Rollón u l-“Irġiel tat-Tramuntana” tiegħu (in-Normanni, mill- Latin Northmannorum) jirċievu l-Kontea ta' Rouen, il-Pays de Caux u l-Pays de Talou (reġjun ta' Dieppe), artijiet maħkuma min-Normanni. Dawn jikkostitwixxu n-Normandija ta' Fuq, jiġifieri l-eqdem Normandija, għall-kuntrarju tat-territorji aktar tard inkorporati fid-dukat, li jiffurmaw in-Normandija t'Isfel.
Inizjalment, il-kapitali kienet il-belt ta 'Rouen. Aktar tard, wara l-espansjoni tad-dukat lejn il-punent, il-kapitali ġiet imċaqalqa għal Caen.
Fl-928 il-kontej ta 'Évreux, Hiémois (reġjun Bayeux) u Bessin (reġjun Argentan u Falaise) ġew miżjuda.
Fl-931-934, William I Long Sword inkorpora t-territorji ta 'Cotentin u Avranches.
Fl-933 il-Gżejjer Channel, li jinsabu fil-Kanal Ingliż, ġew inkorporati.
Id-Duki tan-Normandija
Filwaqt li l-predeċessuri tiegħu rċevew it-titlu ta' Jarl of the Normans jew Earl ta' Rouen, kien Rikardu II tan-Normandija li, meta ħa post Richard I, irċieva t-titlu ta' Duka tan-Normandija għall-ewwel darba.
Fl-1204, id-dukat ġie anness mal-kuruna mir-re Franċiż Filippu Awgustu. Id-diversi rejiet Ingliżi baqgħu jippretendu t-territorji tad-dukat sal-iffirmar tat-Trattat ta' Pariġi fl-1259. Madankollu, il-kuruna Ingliża baqgħet tirregola l-Gżejjer Anglo-Normanni bħala parti mid-dukat.
Id-dukat ingħata f’diversi okkażjonijiet lil membru tal-familja rjali Franċiża: hekk Filippu IV ta' Franza tah lil ibnu l-ewwel imwieled, il-werriet tat-tron; Ġwanni II ta' Franza, lil ibnu l-futur Karlu V ta' Franza, magħruf ukoll bit-titlu tiegħu ta' dauphin. Dan aktar tard ta lil ħuh Louis XI, magħruf aħjar bit-titlu tiegħu Duka ta' Berry. Id-Dawfin Louis Charles, it-tieni iben ta' Louis XVI, ġie rikonoxxut bħala Duka tan-Normandija qabel il-mewt ta' ħu l-kbir fl-1789.
Id-Duka tan-Normandija kien wieħed mis-sitt sħabhom lajċi tal-bidu.
Subdiviżjonijiet
Id-Dukat tan-Normandija kien aktar suddiviż f'diversi kontej u vikonti.
Kontej:
Kontea ta' Arques
Kontea ta' Beaumont-le-Roger
Kontea tal-Eu
Kontea ta' Evreux
Kontea ta' Hiémois
Kontea ta' Longueville
Kontea ta' Mortain
Kontea ta' Talou
Kontea ta' Tancarville
Viscounties
Vikontea ta:l-Cotentin
Viscounty ta Hiémois
Data
Kapitali: Rouen; Entità: Dukat Sovran; Lingwa Uffiċjali: Latin, Norman; reliġjon Kattolika; Perjodu Storiku: Medju Evu: 911-Trattat ta' Saint-Clair-sur-Epte, 1066-1071-Konkwista tal-Ingilterra, 1144-Maħbub minn Anjou, 1259-Trattat ta' Pariġi, 1337–1453-Gwerra ta' Mitt Sena, 1204- Assorbit fid-dominji tal-kuruna Franċiża, 1790-Maqsuma f'dipartimenti; Forma ta' Gvern: Dukat
Jarl, Duka: Hrolf Ganger (911-927), Rikardu II tan-Normandija (996-1027), Henry III (1216-1259), Ġwanni II (1332-1350), Charles of Valois (1465-1466).
Renju tal-Brittanja (851-938)
Ir-Renju tal-Brittanja (Rouantelezh Breizh) kien renju medjevali antik, li jinsab fuq il-peniżola omonima u parti min-Normandija. Kien jeżisti mit-851, is-sena li fiha r-re tal-Punent ta' Franza, Karlu l-Qargħi, għaraf lin-nobbli Breton Erispoe bħala re tal-Brittanja (trattat ta' Angers), sas-sena 939, meta Alanus Bigbeard (neputi tal-aħħar re tal-Brittanja) ħeles. ir-reġjun tad-dominju Norman u ħa t-titlu ta' duka.
Minn dak il-mument il-Brittanja saret vassall duċinote 1 tar-re ta' Franza sal-inkorporazzjoni definittiva tagħha fir-renju ta' Franza fl-1532.
Kapital: Mhux speċifikat; Lingwa Uffiċjali: Latin; Lingwi Oħra: Breton Medjevali; Reliġjon: Kristjaneżmu; Gvern: Monarkija; Re tal-Brittanja: Nominoe (874-877), Erispoe (851-857), Salamun I tal-Brittanja (857-874), Pascweten
Gurvant (874-877), Judicael (877-888), Alano I tal-Brittanja (890-907), Gurmaelón (908-913), Alano Barbatuerta (l-aħħar re tal-Brittanja u l-ewwel duka tal-Brittanja) (936-952).
Referenzi
^ abċdFond Monetarju Internazzjonali (ed.). "Franza" (bl-Ingliż). Miġbur 2009-04-22.
^Ir-Repubblikka Franċiża kollha minbarra t-territorji 'l barra mill-ibħra Franċiżi fl-Oċean Paċifiku.
^Territorji 'l barra mill-ibħra Franċiżi fl-Oċean Paċifiku.
^Barra l-użu ta' .fr, diversi dominji tal-aqwa livell tal-internet jiġu wżati fid-dipartimenti u territorji barra mix-xtut Franċiżi: .re, .mq, .gp, .tf, .nc, .pf, .wf, .pm, .gf u .yt. Aktar minn hekk, Franza tuża' wkoll .eu, maqsum flimkien mal-membri l-oħra tal-Unjoni Ewropea.
^"Archive copy". Arkivjat minn l-oriġinal fl-2012-12-26. Miġbur 2013-02-25.Manutenzjoni CS1: kopja arkivjata bħala titlu (link)
^ ab"Archive copy"(PDF). Arkivjat minn l-oriġinal(PDF) fl-2008-12-28. Miġbur 2013-02-25.Manutenzjoni CS1: kopja arkivjata bħala titlu (link)