| Cees Nooteboom | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Cees Nooteboom, Keulen, 2011
| ||||
| Algemene informatie | ||||
| Volledige naam | Cornelis Johannes Jacobus Maria Nooteboom | |||
| Geboren | 31 juli 1933 | |||
| Geboorteplaats | Den Haag | |||
| Land |  Nederland
| |||
| Werk | ||||
| Jaren actief | 1954-heden | |||
| Genre | Roman Poëzie Reisverslag | |||
| Dbnl-profiel | ||||
| (en) IMDb-profiel | ||||
| Website | ||||
| ||||
Cornelis Johannes Jacobus Maria (Cees, spreek uit als "sees") Nooteboom (Den Haag, 31 juli 1933) is een Nederlandse schrijver van voornamelijk romans, poëzie en reisverslagen.
De Hagenaar Nooteboom werd op school vaak als 'lastpak' weggestuurd, en zou op niet minder dan vier middelbare scholen hebben schoolgegaan. Na de dood van zijn vader bij het bombardement op het Bezuidenhout in 1945 werd hij door zijn stiefvader op kostscholen gestuurd: een franciscaner klooster in Venray en het Augustinianum in Eindhoven, maar hij maakte zijn middelbare school af aan een avondgymnasium te Utrecht.
Hij begon met werken in 1951 bij een bank in Hilversum, maar zwierf vanaf 1953 door Europa, nadat hij was afgekeurd voor zijn dienstplicht in het leger omdat hij 'te mager' zou zijn. Tijdens zijn reis schreef hij het eerste hoofdstuk van zijn debuutroman Philip en de anderen. In Parijs leerde hij Philip Mechanicus kennen, met wie hij naar Cannes trok en vandaar naar Nederland. In 1955 kwam zijn debuut Philip en de anderen uit waarvoor hij de eerste Anne Frank-prijs ontving. De naam Philip was een verwijzing naar Mechanicus. In 1956 volgde de dichtbundel De doden zoeken een huis, en in datzelfde jaar schreef hij zijn eerste grote journalistieke reportage voor Het Parool over de Hongaarse opstand, waarvoor hem een reisbeurs werd toegekend. Aan het eind van de jaren vijftig begon hij reisverhalen te schrijven voor Elsevier. Dit zou zijn genre blijven.
In 1957 trouwde hij in New York met Fanny Lichtveld, dochter van de Surinaamse minister Frans Lichtveld en het nichtje van schrijver Albert Helman. In 1964 volgde echter een scheiding waarna hij een relatie aanging met de zangeres Liesbeth List, voor wie hij van 1965 tot 1979 ook een aantal teksten schreef. List verliet hem gedesillusioneerd en verklaarde later Nooteboom als zeer dominant te hebben ervaren.[1] In het programma 'Het laatste woord' van Jeroen Pauw verklaarde List tevens dat hij haar sloeg.[2]. In 1979 leerde hij de fotografe Simone Sassen kennen; zij werd zijn levenspartner.[3] Vanaf 1970 woont hij in een vroeg-achttiende-eeuws huis in de oude binnenstad van Amsterdam.
Na De ridder is gestorven (1963) schreef hij bijna twintig jaar geen roman. Vanaf 1961 was hij redacteur bij de Volkskrant, maar in 1967 werd hij reisredacteur bij het tijdschrift Avenue. In een verslag van een reis naar New York schreef Nooteboom in januari 1975 dat de twee torens van het plaatselijke World Trade Center, dan nog maar twee jaar oud, op een rare manier kwetsbaar en fragiel ogen: "iets wat nooit kan blijven en op een dag met een zucht in elkaar zakt" (De zucht naar het westen, p.55). Ruim een kwart eeuw later, bij de terroristische aanslag op de Twin Towers van 11 september 2001, kwam deze voorspelling uit.
Zijn bekendste boek is Rituelen (1980). Het werd in 1981 bekroond met de Ferdinand Bordewijk Prijs en in 1989 verfilmd onder regie van Herbert Curiël, met in de hoofdrollen Derek de Lint en Thom Hoffman.
Nootebooms werk behoort tot het meest vertaalde Nederlandse werk; in het Duits, het Engels, het Spaans, het Frans, het Turks, het Hongaars en veel andere talen. Vooral in het Duitse taalgebied is Nooteboom een echte bestseller-auteur, waar de vertaling soms nog eerder verkrijgbaar is dan het Nederlandse origineel in Nederland.
Op 10 december 2003 werd bekend dat hem de P.C. Hooft-prijs 2004 was toegekend. De prijs kreeg hij op 21 mei 2004 uitgereikt.
Op 24 juli 2005 trad hij op in het programma Zomergasten bij de VPRO.
Op 4 september 2006 werd hem een eredoctoraat verleend door de Radboud Universiteit in Nijmegen. Bij deze gelegenheid sprak hij de Radboudrede uit.
Op 13 november 2008 werd hem een eredoctoraat verleend door de Freie Universität Berlin.
Op 4 juni 2009 werd hem de Prijs der Nederlandse Letteren toegekend. Deze driejaarlijkse prijs werd hem op 18 november 2009 door de Belgische koning Albert overhandigd.[4]
In december 2016 trouwde hij op 83-jarige leeftijd met Simone Sassen, met wie hij al sinds 1979 een relatie had.[5]
Op 2 september 2019 werd hem een eredoctoraat verleend door de University College Londen.[6]
Paradijs verloren is een goed voorbeeld van deze kenmerken: het bestaat uit een verhaal in een verhaal in een verhaal; een gelaagde hiërarchie van raamvertellingen dus. In deze roman zijn de kaderverhalen en het kernverhaal nog eens opgesplitst in verschillende onderdelen, elk in een andere stijl geschreven. Op het einde zijn alle belangrijke personages uit alle onderdelen bij elkaar en is het onderlinge verband duidelijk. Ook is een van de hoofdpersonages, Alma, een vrij chaotisch personage, dat in het begin van het (kern)verhaal wordt verkracht door een groep mannen in een achterbuurt van São Paulo, maar er geen trauma's aan overhoudt. Ook komt de cultuur van de Aboriginals veel aan bod in het boek.
