Rek met grote buitenlandse kranten

Een krant (vroeger: courant; ook wel: nieuwsblad of gazet) is een regelmatig verschijnende publicatie, meestal op papier gedrukt, waarin nieuws wordt opgenomen.

Een moderne krant heeft drie basisfuncties:

Daarnaast heeft elke krant ook nog een aantal nevenfuncties, zoals de lezers ontspanning bieden.

Dikwijls wordt het begrip gebruikt als synoniem voor dagblad. Dit is feitelijk niet helemaal juist. Zoals de naam al aangeeft verschijnt een dagblad dagelijks (doorgaans met uitzondering van zondag of maandag), terwijl sommige kranten minder frequent verschijnen. Elk dagblad is dus ook een krant, maar niet elke krant is een dagblad. Een voorbeeld van een krant die niet als dagblad verschijnt, is Le Monde diplomatique, die maandelijks uitkomt. In informele Belgisch-Nederlandse spreektaal wordt een krant soms ook gazet genoemd.

Doorgaans wordt er onderscheid gemaakt tussen algemene kranten (kranten die over van alles gaan) en gespecialiseerde kranten (kranten die meer over één onderwerp gaan). De meeste dagbladen zijn een voorbeeld van de eerste soort, kranten als Cobouw en het Het Financieele Dagblad zijn voorbeelden van de tweede soort.

Een recent fenomeen waren de gratis kranten, die in het begin van de eenentwintigste eeuw qua oplage de betaalde kranten naar de kroon staken. In Nederland was dat tot 2020 Metro en tot 2014 Sp!ts. Na jarenlange stijging begonnen in 2009 de advertentie-inkomsten van gratis kranten in Nederland te dalen, als gevolg van de kredietcrisis en de opkomst van de smartphone.[1] België kent enkel Metro, dat zowel in een Franstalige als een Nederlandstalige versie verschijnt.

Etymologie

Het woord krant is afgeleid van het Franse courant, dat gangbaar, actueel, lopend betekent en in zwang kwam voor het medium dat de lopende actualiteiten verspreidde.[2] Het woord courant raakte ingeburgerd als leenwoord en werd nog lange tijd gebruikt naast de vernederlandste vorm krant. De titel van sommige hedendaagse Nederlandstalige dagbladen bevat nog de oude vorm, zoals de Leeuwarder Courant, die op 29 juli 1752 voor het eerst verscheen als Leeuwarder Saturdagse Courant.

Het woord gazet is vermoedelijk afgeleid via het Frans van het Italiaans. In Venetië werd een blad uitgegeven dat een gaza kostte, een muntstuk waarop een ekster stond afgebeeld. Het blad werd naar het muntstuk vernoemd, dat vermoedelijk zelf naar de afbeelding vernoemd was. Een andere mogelijkheid is dat gazet afgeleid is van gaza, een Latijns woord met wortels in het Perzisch dat via het Oudgrieks in het Latijn kwam, met als betekenis schatkamer.[3]

In het Frans zijn de woorden gazet en courant verdrongen door journal, in het Nederlands door krant. Gazet en courant treft men nu voornamelijk aan in titels, zoals Gazet van Antwerpen en Leeuwarder Courant.

Nederland

Nederland kent zeven landelijke betaalde ochtendbladen: De Telegraaf, de Volkskrant, Algemeen Dagblad, Trouw, Nederlands Dagblad, Financieele Dagblad, en nrc.next. Daarnaast is er één landelijk avondblad: het Reformatorisch Dagblad. Tot 2022 waren ook Het Parool en NRC Handelsblad avondbladen. Verder zijn er vele regionale kranten. Er zijn geen landelijke gratis kranten meer. Voorheen waren er in deze categorie DAG, die op 2 oktober 2008 is gestopt, De Pers, waarvan op 30 maart 2012 de laatste editie verscheen, Sp!ts, die voor het laatst verscheen op 9 oktober 2014 en Metro, die de laatste gratis krant uitbracht op 20 maart 2020.

Bijna 70 procent van de Nederlandse bevolking, ouder dan 13, leest dagelijks een krant. De Telegraaf is met een bereik van 15 procent de meest gelezen krant, gevolgd door het Algemeen Dagblad met 11 procent. De Gelderlander is de meest gelezen regionale krant (4 procent). Metro had van alle gratis kranten het hoogste bereik, met 13,7 procent per dag.[4]

In 2008 had de helft van de Nederlandse huishoudens een abonnement op een krant.

Oudste Nederlandse krant

De oudste Nederlandse krant was de Courante uyt Italien, Duytslandt, &c. uit 1618. Ze bestond uit een enkel blaadje papier, ongeveer op A4-formaat, aan één kant bedrukt. Een exemplaar ervan berust in de Zweedse Koninklijke Bibliotheek. De Opregte Haerlemsche Courant uit 1656 wordt ook vaak als een van de oudste kranten genoemd. Het Algemeen Handelsblad was de eerste krant die in 1830 elke dag uitkwam. De oudste onder dezelfde titel opererende krant van Nederland is de Leeuwarder Courant. De krant werd opgericht in 1752 en er stond in eerste instantie alleen maar buitenlands nieuws in, want dit was wat de lezers, voornamelijk kooplieden, aansprak. Later kwam er ook nationaal nieuws in de krant en pas sinds 1850 ook provinciaal nieuws.[5]

Lombaardenvest, 6 te Antwerpen locatie drukkerij van Abraham Verhoeven

In Antwerpen verscheen in 1605 de eerste krant in het Brabants, de Nieuwe Tydinghe van de gezagsgetrouwe uitgever Abraham Verhoeven.

De Nationalestraat, grenzend aan de Lombaardvest, bleef tot de jaren 70 van de 20ste eeuw het krantenuitgeverscentrum van Antwerpen.

België

In België zijn kranten voornamelijk in hun eigen taalgebied actief. Bovenregionaal zijn: Het Laatste Nieuws, Het Nieuwsblad, De Standaard, De Morgen, De Tijd en de Franstalige kranten Le Soir, L'Echo, La Dernière Heure en La Libre Belgique. De belangrijkste regionale kranten van Vlaanderen zijn Gazet van Antwerpen en Het Belang van Limburg. De Gentenaar is de Gentse editie van Het Nieuwsblad terwijl De Nieuwe Gazet de Antwerpse editie van Het Laatste Nieuws was. In West-Vlaanderen is er de Krant van West-Vlaanderen met het plaatselijke nieuws.

Elders

Zie Lijst van dagbladen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In Groot-Brittannië zijn enkele kranten de The Independent, The Times, The Daily Telegraph, The Guardian, The Observer, de Daily Mail, The Sun, de Daily Express en de Daily Mirror.

In de Verenigde Staten en Canada zijn enkele kranten The Wall Street Journal en USA Today. Grote steden hebben ook een eigen krant, zoals The New York Times en The Washington Post. In Canada de The Globe and Mail en de National Post.

Andere voorbeelden van wereldwijd bekende en aansprekende kranten zijn Le Monde (Frankrijk), El País (Spanje), la Repubblica (Italië), Frankfurter Allgemeine Zeitung (Duitsland) en Pravda (Rusland). Tevens zijn er internationale kranten, zoals de International Herald Tribune.

Sinds de beginjaren van de Sovjet-Unie werden muurkranten gemaakt, een fenomeen dat zich in de jaren erna snel verspreide over de andere communistische landen.

Chronologie

Zie ook

Externe links

Zie de categorie Newspapers van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Categorieën