Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| |||
| Situering | |||
| Provincie |  Noord-Brabant
| ||
| Gemeente |  Oss
| ||
| Coördinaten | 51° 48′ NB, 5° 28′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 13[1] km² | ||
| - land | 11,76[1] km² | ||
| - water | 1,24[1] km² | ||
| Inwoners (2023-01-01) |
875[1] (67 inw./km²) | ||
| Woningvoorraad | 338 woningen[1] | ||
| Overig | |||
| Netnummer | 0412 | ||
| Woonplaatscode | 3469 | ||
| Foto's | |||
| |||
| Sint-Remigiuskerk | |||
| |||
Lithoijen is een dorp in de gemeente Oss, in de Nederlandse provincie Noord-Brabant. Tot 1939 was het een zelfstandige gemeente. Tot 1 januari 2011 behoorde Lithoijen tot de voormalige gemeente Lith. Het dorpje heeft 875 inwoners (telling 1 januari 2023). Het is gelegen aan een afgesneden meander van de Maas. Nabij de Maximasluizen bevindt zich een jachthaven.
Het naamdeel Lith komt van Litta, dat varen betekent. Het tweede deel van de samenstelling, ooi, betekent vochtig land.
Lithoijen wordt voor het eerst in de geschiedenis genoemd in het jaar 991, wanneer de Franse koning Hugo Capet de eigendomsrechten van de Sint-Remigiusabdij te Reims op goederen in onder meer Lithoijen bevestigt. Hier wordt gesproken van Litta of Klein-Lith, in tegenstelling tot Groot-Lith, het huidige Lith. De betreffende hoeve lag in Het Groenewoud, tussen Lith en Lithoijen. In 1222 werden hier acht laathoeven geteld. Het gebied behoorde toen tot het Kwartier van Maasland van de Meierij van 's-Hertogenbosch.
Nabij de hoeve, nog steeds "Het Hof" genaamd, stond het oude tufstenen parochiekerkje, gewijd aan Sint-Remigius. Deze deed dienst voor zowel Lith en Lithoijen. Na 1648 kwam dit in handen van de Hervormden, terwijl de katholieken na verloop van tijd een schuurkerk mochten bouwen op de plaats van de huidige dorpskern. Deze schuurkerk werd in 1843 vervangen door een waterstaatskerk, terwijl het oude kerkje gesloopt werd. In 1902 werd de waterstaatskerk door de huidige neogotische Sint-Remigiuskerk vervangen.
Overstromingen traden vaak op. In 1288 was er al sprake van Maasdijken en in hetzelfde jaar verleende Hertog Jan I van Brabant aan de bewoners van Lithoijen gemeenterechten. In 1325 werd het waterschap De Polder van het Hoog Hemaal opgericht om de verdediging tegen het water ter hand te nemen. Doch pas na de Maasverbetering in de jaren 30 van de 20e eeuw behoorden overstromingen tot het verleden. Van 1932-1936 werd gewerkt aan het stuw- en sluiscomplex dat op het grondgebied van de voormalige gemeente Lithoijen was gelegen. Toen was ook de overlast ten gevolge van de Beerse Overlaat voorbij. In de jaren '70 van de 20e eeuw vond een ruilverkaveling plaats waarbij de boerderijen landinwaarts werden verplaatst en een grootschalig karakter kregen.
Meer dan 400 inwoners heeft Lithoijen tot in de 18e eeuw niet geteld, een aantal dat toenam tot 746 rond 1850 maar daarna weer afnam tot 631 in 1900. Daarna bleef het lange tijd stabiel tot 1970 om daarna toe te nemen tot ruim 1000.
Het centrum, waar de belangrijkste gebouwen zijn gegroepeerd, ligt aan het Prelaat van de Bergplein.
Ten oosten van Lithoijen ligt een natuurontwikkelingsgebied, de Alphense Waard. Landinwaarts ligt een grootschalig gebied, bestaande uit de Rivierkleipolder Het Hoog Hemaal.
