Regels en riten
Naam (taalvarianten)
Vereenvoudigd 仪礼
Traditioneel 儀禮
Pinyin Yílǐ
Wade-Giles I-li

Het boek van de Regels en riten (Yili) behoort tot de Confucianistische Klassieken en is samen met de Riten van Zhou en de Optekeningen over de Riten een onderdeel van de Drie Riten, een van de Vijf Klassieken. Het werk bevat een gedetailleerde beschrijving van een aantal rituele ceremonies die van toepassing waren voor de shi (士), de laagste klasse van de aristocratie. De rituelen worden in het boek op directe wijze beschreven, zonder literaire franje of toevoeging van anekdotes (zoals in de Liji). Gedurende de Tang-dynastie kreeg de Yili, net als de Zhouli, een eigen positie binnen de Confucianistische canon.

Ontstaan van de Yili

[bewerken | brontekst bewerken]

Volgens de tradities werd de Yili toegeschreven aan de Hertog van Zhou (Zhou Gong 周公), uit het begin van de Zhou-dynastie. De tekst stamt vermoedelijk echter uit het tijdperk van de Strijdende Staten. Mogelijk is de Yili de enige tekst die is overgebleven uit een verzameling die ceremonies en riten voor alle klassen van de aristocratie bevatte. Dit blijkt uit een van de alternatieve benamingen van de Yili, de Shili (士禮, Riten van de Shi). De historicus Sima Qian vermeldde in zijn Shiji dat er ten tijde van Confucius zo’n volledige verzameling voor alle lagen van de aristocratie bestond. Veel van die teksten golden tijdens de Han-dynastie als verloren, volgens de Shiji vooral als gevolg van de boekverbranding door Qin Shi Huangdi.

'Nieuwe-tekst' versie

[bewerken | brontekst bewerken]

Na de val van de Qin-dynastie was Gaotang Sheng (高堂生, rond 200 v.Chr.) de geleerde die op dat moment de meeste kennis van de Yili bezat. De door hem overgeleverde versie werd de nieuwe tekst-versie (jinwen) genoemd en bestond uit 17 hoofdstukken. Deze versie werd overgedragen aan Hou Cang (后倉 of 后蒼, fl. 70 v.Chr.), die de tekst weer doorgaf aan drie van zijn eigen volgelingen, Dai De (戴德, ook wel 'Dai de Oudere', 大), Dai Sheng (戴聖, ook wel 'Dai de Jongere', 小) en Qing Pu (慶普). De versie van Qing Pu werd niet meer vermeld door Zheng Xuan (鄭玄, 127–200), de samensteller van de huidige versie van de Yili. Zheng Xuan vermeldde wel een versie van 17 hoofdstukken, afkomstig van Liu Xiang. Hij was de keizerlijke bibliothecaris en een verzamelaar van de 'oude-teksten'. Mogelijk bestond zijn versie uit de 17 hoofdstukken die de 'oude-tekst' versie gemeenschappelijk had met die van de 'nieuwe-tekst'.

'Oude-tekst' versie

[bewerken | brontekst bewerken]

Tijdens verbouwingen aan het huis van Confucius werden (samen met versies van de Gesprekken, de Shujing en de Xiaojing) ook 39 verloren hoofdstukken van de Yili teruggevonden. Zij waren geschreven in karakters uit de tijd van vóór de Qin-dynastie en werden daarom oude teksten (guwen) genoemd. Volgens de Hanshu bestond die oude tekst versie van de Yili uit 56 hoofdstukken, naar men later aannam de 39 gevonden hoofdstukken plus de 17 door Gaotang Sheng overgeleverde nieuwe tekst hoofdstukken. De oude tekst-versie werd door Liu De (劉德), jongere broer van keizer Wudi (141-86 v.Chr.) overgedragen aan de keizerlijke bibliotheek.

De huidige versie van de Yili

[bewerken | brontekst bewerken]

De huidige versie is samengesteld door Zheng Xuan (鄭玄, 127-200) en bestaat uit de 17 als nieuwe tekst overgeleverde hoofdstukken. Hij heeft bij zijn samenstelling op kritische wijze gebruikgemaakt van zowel de oude tekst als de nieuwe tekst-versies van de betreffende 17 hoofdstukken. Als de teksten verschilden koos hij een van de twee varianten als eigenlijke tekst en vermeldde de andere variant in een opmerking.

Zowel de Zhouli als de Yili zijn tussen 836 en 840 in steen uitgehouwen en in 953 voor het eerst gedrukt. Van een in 175 na chr. in steen uitgehouwen versie van de Yili zijn slechts 79 minieme fragmenten bewaard gebleven. Net als voor de Zhouli was Jia Gongyan (賈公彦, rond 650) uit de Tang-tijd ook voor de Yili de belangrijkste commentator. Beide werken zijn, voorzien van zijn commentaar, voor het eerst gedrukt tussen 996 en 1001.

Benamingen van de Yili

[bewerken | brontekst bewerken]

Het werk kreeg tussen het einde van de Han- en het begin van de Sui-dynastie allengs Yili als gebruikelijke naam. Gedurende de Han-dynastie was het werk bekend onder een aantal andere benamingen:

Eigen positie binnen de Dertien Klassieken

[bewerken | brontekst bewerken]

Toen in 136 v.Chr. de Vijf Klassieken door keizer Wudi (140-88 v.Chr.) werden vastgesteld behoorde de Yili samen met twee andere rituele handboeken, de Zhouli en de Liji, tot één categorie, de Li (riten, innerlijke wellevendheid). Die werden ook wel San Li ('Drie Riten') genoemd. Gedurende de Tang-tijd kregen de Yili en de Zhouli een eigen plaats in de Confucianistische canon die vanaf de Song-tijd Dertien Klassieken werd genoemd.

Inhoud

[bewerken | brontekst bewerken]

De zeventien hoofdstukken van de Yili kunnen worden verdeeld in acht onderdelen, die elk een rituele procedure voor een bepaalde ceremonie beschrijven.

Kap-ceremonie

[bewerken | brontekst bewerken]

Hoofdstuk 1 (shiguanli 士冠禮, de zoon van een gewone officier wordt voorzien van een kap). Een beschrijving hoe een jongen bij het bereiken van zijn puberteit op ceremoniële wijze diende te worden voorzien van een kap. De beschrijving valt uiteen in vier onderdelen:

Huwelijk

[bewerken | brontekst bewerken]

Hoofdstuk 2 (shihunli, 士昏禮 of 士婚禮, huwelijk van een gewone officier), beschrijving op welke wijze verloving en huwelijk van een lid van de klasse der shi diende plaats te vinden.

Afleggen van een bezoek

[bewerken | brontekst bewerken]

De hoofdstukken 3, 6 en 10 beschrijven rituelen die horen bij bezoeken.

Bijeenkomst

[bewerken | brontekst bewerken]

Hoofdstuk 4 (Xiang yinjiu li, 鄉飲酒禮, bijeenkomst op het niveau van district), procedures met betrekking tot een bijeenkomst van plaatselijke hoogwaardigheidsbekleders onder leiding van het districtshoofd, gevolgd door opmerkingen over het feestmaal, de daarbij horende muziek en het schenken van de wijn. Verder zijn er aanvullende notities over de juiste wijnvaten, offerandes en volgorde van de zitplaatsen.

Boogschietwedstrijd

[bewerken | brontekst bewerken]

Hoofdstukken 5 en 7, beschrijving hoe een boogschietwedstrijd diende te verlopen (als prikkel om zich verder te bekwamen in deze discipline).

Staatsbezoek

[bewerken | brontekst bewerken]

Hoofdstuk 8 (pinli, 聘禮, bezoeken aan staten), beschrijving hoe een diplomatiek bezoek aan een andere staat diende te verlopen.

Diner

[bewerken | brontekst bewerken]

Hoofdstuk 9 ( gongshi dafu li,公食大夫禮, het diner bij de 'Gong' ('Hertog'), bevat de rituelen die hoorden bij een feest dat werd gegeven door de hoogste in rang binnen de klasse der shih.

Begrafenis

[bewerken | brontekst bewerken]

Hoofdstukken 11-17, rituelen en procedures die horen bij een begrafenis.

Vertalingen

[bewerken | brontekst bewerken]

Er zijn drie vertalingen in westerse talen:

[bewerken | brontekst bewerken]

Literatuur

[bewerken | brontekst bewerken]
Werken van of over dit onderwerp zijn te vinden op de pagina 儀禮 (Yili) op Wikisource.