Arcybiskup ad personam | ||
![]() Alfons Nossol (2015) | ||
| ||
Kraj działania | ||
---|---|---|
Data i miejsce urodzenia |
8 sierpnia 1932 | |
Biskup diecezjalny opolski | ||
Okres sprawowania |
1977–2009 | |
Wyznanie | ||
Kościół | ||
Prezbiterat |
23 czerwca 1957 | |
Nominacja biskupia |
25 czerwca 1977 | |
Sakra biskupia |
17 sierpnia 1977 | |
Odznaczenia | ||
![]() ![]() ![]() |
Data konsekracji |
17 sierpnia 1977 | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miejscowość |
Opole | ||||||||||||||
Miejsce | |||||||||||||||
Konsekrator | |||||||||||||||
Współkonsekratorzy | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
|
Alfons Nossol (ur. 8 sierpnia 1932 w Brożcu) – polski duchowny rzymskokatolicki, profesor nauk teologicznych, biskup diecezjalny opolski w latach 1977–2009, arcybiskup ad personam od 1999, od 2009 arcybiskup senior diecezji opolskiej.
Urodził się 8 sierpnia 1932 w Brożcu[1]. W czasie II wojny światowej razem z matką udzielał pomocy Żydom[2]. W latach 1948–1952 kształcił się w gimnazjum Carolinum (niższe seminarium duchowne) w Nysie[1].
W latach 1952–1957 odbył studia filozoficzno-teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym Śląska Opolskiego w Nysie[1][3]. W ich trakcie pełnił funkcję kleryka odpowiedzialnego za kwestie gospodarcze[2]. Święceń prezbiteratu udzielił mu 23 czerwca 1957 w katedrze Podwyższenia Krzyża Świętego w Opolu biskup Franciszek Jop, delegat Prymasa Polski z uprawnieniami biskupa rezydencjalnego w Opolu[1].
Studia kontynuował w zakresie teologii dogmatycznej na Wydziale Teologicznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego[1]. Tamże w 1959 uzyskał magisterium i licencjat na podstawie pracy Augustyńska teoria poznania Boga, a w 1961 doktorat na podstawie dysertacji Nauka Jana Hessena o religijnym poznaniu Boga[1][2]. W 1976 na podstawie rozprawy Chrystologia Karla Bartha i jej wpływ na współczesną chrystologię katolicką uzyskał na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim stopień doktora habilitowanego[1]. W 1982 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1986 profesora zwyczajnego teologii dogmatycznej i ekumenicznej (zatwierdzony przez Ministra Edukacji Narodowej w 1988)[4].
Od 1961 do 1962 był administratorem parafii Zielina-Kujawy[5].
W 1961 został wykładowcą w Wyższym Seminarium Duchownym w Nysie. Prowadził w nim zajęcia z teologii dogmatycznej, ponadto w latach 1962–1963 pełnił funkcję prefekta[2]. W latach 1968–1997 był pracownikiem naukowo-dydaktycznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego[1]. Od 1968 do 1977 zajmował stanowisko adiunkta w Katedrze Teologii Dogmatycznej[2], w latach 1977–1997 był kierownikiem II Katedry Teologii Dogmatycznej, a w latach 1983–1997 kierownikiem Instytutu Ekumenicznego[6]. Od 1977 do 1997 pełnił funkcję kierownika Katedry Sakramentologii na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu[2]. W 1977 po uzyskaniu paszportu na wyjazd do Republiki Federalnej Niemiec podjął gościnne wykłady na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jana Gutenberga w Moguncji[1][2]. W 1981 został wykładowcą w Instytucie Teologiczno-Pastoralnym w Opolu[1]. W 1994 objął funkcję kierownika Katedry Teologii Dogmatycznej Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego[6]. Został przyjęty w poczet członków Europejskiej Akademii Nauki i Sztuki[1].
25 czerwca 1977 został mianowany biskupem diecezjalnym diecezji opolskiej. Diecezję objął kanonicznie 4 sierpnia 1977[1]. 17 sierpnia 1977 otrzymał święcenia biskupie i odbył ingres do katedry Podwyższenia Krzyża Świętego w Opolu[1][4]. Konsekracji dokonał kardynał Stefan Wyszyński, prymas Polski, z towarzyszeniem Henryka Gulbinowicza, arcybiskupa metropolity wrocławskiego, i Antoniego Adamiuka, biskupa pomocniczego opolskiego[7]. Jako zawołanie biskupie przyjął słowa „Veritatem facere in caritate” (Czynić prawdę w miłości)[4]. W czasie swych rządów w diecezji założył w 1977 Diecezjalny Instytut Teologiczno-Pastoralny w Opolu, stanowiący filię Wydziału Teologicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego[8][9]. Po powstaniu w 1994 Uniwersytetu Opolskiego i przekształceniu Instytutu w Wydział Teologiczny objął w nim urząd wielkiego kanclerza[1][9]. W 1997 dokonał przeniesienia Wyższego Seminarium Duchownego z Nysy do Opola. Utworzył Muzeum i Archiwum Diecezjalne, a także Diecezjalny Dom Księży Emerytów w Opolu. W 1990 reaktywował diecezjalny oddział Caritas. Ustanowił radę kapłańską i radę duszpasterską. W latach 2002–2005 przeprowadził I Synod Diecezji Opolskiej[8]. W parafiach zamieszkanych przez mniejszość niemiecką wprowadził liturgię w języku niemieckim[5]. W 1984 założył diecezjalne Radio Góra Św. Anny (przemianowane później na Radio Plus Opole). W 1983 gościł na Górze Świętej Anny papieża Jana Pawła II w trakcie jego II podróży apostolskiej do Polski[9]. W 1989 odprawił w Krzyżowej Mszę Pojednania między narodami polskim i niemieckim, w trakcie której premier Tadeusz Mazowiecki i kanclerz Helmut Kohl przekazali sobie znak pokoju[10]. W 1999 Jan Paweł II wyniósł go do godności arcybiskupa ad personam[11][2]. 14 sierpnia 2009 papież Benedykt XVI przyjął jego rezygnację z obowiązków biskupa diecezjalnego opolskiego[12][13].
W Episkopacie Polski został członkiem Rady Głównej (od 1996 Rady Stałej), objął funkcje przewodniczącego Rady Naukowej i Rady ds. Ekumenizmu[1] oraz współprzewodniczącego Komisji ds. Dialogu Konferencji Episkopatu Polski i Polskiej Rady Ekumenicznej[4]. Wszedł w skład Papieskiej Rady Popierania Jedności Chrześcijan oraz Międzynarodowych Komisji Mieszanych ds. Dialogu Teologicznego między Kościołem katolickim a prawosławnym oraz między Kościołem katolickim a luterańskim[5].
Konsekrował biskupów pomocniczych opolskich: Jana Wieczorka (1981) i Pawła Stobrawę (2003), a także biskupa diecezjalnego opolskiego Andrzeja Czaję (2009). Był współkonsekratorem podczas sakr biskupów pomocniczych opolskich: Jana Bagińskiego (1985), Gerarda Kusza (1985) i Rudolfa Pierskały (2014), biskupa pomocniczego katowickiego Gerarda Bernackiego (1988), biskupa pomocniczego San Antonio Johna Yanty (1994) oraz biskupa diecezjalnego Sztokholmu Andersa Arboreliusa (1998)[7].
W 2013 prezydent RP Bronisław Komorowski nadał mu Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski[14]. Wcześniej, w 2008, prezydent Lech Kaczyński odznaczył go Krzyżem Komandorskim tego orderu[15]. W 2009 otrzymał Wielki Krzyż Zasługi z Gwiazdą Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec[16]. W tym samym roku został uhonorowany Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[17].
Przyznano mu tytuł honorowego obywatela: miasta i gminy Głogówek (2006)[18], gminy Zdzieszowice (2008)[19], a także województwa opolskiego (2004)[20].
Otrzymał tytuł doktora honoris causa: Westfalskiego Uniwersytetu Wilhelma w Münsterze (1991)[21], Uniwersytetu Jana Gutenberga w Moguncji (1992)[22], Uniwersytetu Opolskiego (1995)[23], Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie (1997)[1], Uniwersytetu Ottona i Fryderyka w Bambergu (1998)[24], Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu (2000)[25] oraz Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu (2007)[26]. Został również uhonorowany Medalem „Za zasługi dla Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” (2007)[27][28].
Za działalność ekumeniczną oraz zaangażowanie w pojednanie narodów polskiego i niemieckiego został laureatem nagród, m.in.: Nagrody Pokojowej miasta Augsburga (1997)[29], Medalu Świętego Jerzego „Tygodnika Powszechnego” (1999)[30], Komandorii Missio Reconciliationis (2003)[31], Nagrody Polsko-Niemieckiej za rok 2005[32], Nagrody Księżnej Jadwigi Śląskiej (2006)[33], Śląskiego Szmaragdu (2006)[34], Niemieckiej Nagrody Narodowej (2010)[35], Nagrody im. Klausa Hemmerlego za rok 2010[36], Ekumenicznej Nagrody Homiletycznej za rok 2011 w kategorii dzieło życia[37], Orderu Ecce Homo (2011)[38], Medalu Śląskiego przyznawanego przez Ziomkostwo Śląsk (2011)[39] i Nagrody Polskiej Rady Ekumenicznej (2020)[40].
Ponadto został uhonorowany m.in.: Nagrodą św. Ulryka (1993)[1], Nagrodą im. Księdza Idziego Radziszewskiego (1994)[41], Nagrodą im. Karola Miarki (1994)[42], nagrodą Lux ex Silesia (1996)[5], Nagrodą Orła Jana Karskiego (2003)[43], tytułem Ślązaka Roku (2003)[44], Nagrodą im. Wojciecha Korfantego nadaną przez Związek Górnośląski (2004)[45], wyróżnieniem specjalnym w kategorii osiągnięcia w dziedzinie kultury chrześcijańskiej Nagrody Totus (2012)[46] i Nagrodą im. Sérgio Vieira de Mello (2017)[47].