Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1120 roku. Wieś Bydlin była wzmiankowana w 1388 roku jako własność rycerza Niemierzy herbu Strzała (Nemerze de Bidlin), ówczesnego dziedzica okolicznych terenów. W dokumentach od 1404 roku Bydlin wymieniany był jako miasto aż do roku 1530, kiedy to w nieznanych okolicznościach utracił prawa miejskie. Pod koniec XIX na stokach góry zamkowej istniała kopalnia galeny.
Istnienie w Bydlinie zamku (castrum), należącego zapewne do wspomnianego Niemierzy herbu Strzała, poświadczone jest źródłowo od 1400 roku[7]. Budowla ta w swej najstarszej fazie miała postać wysokiego domu (miał przynajmniej trzy kondygnacje naziemne) na rzucie czworoboku o wymiarach 11,40 × 24 m i grubości ścian 2,30 m, z przyporami w narożach oraz w północno-zachodniej elewacji[7]. Całość otoczona była wałami, wkrótce zastąpionymi przez mur obwodowy z budynkiem bramnym[7]. Zamek został w późniejszym czasie przebudowany przez Bonerów na kościół katolicki. W roku 1570-1571 Jan Firlej zamienił go na zbórbraci polskich, natomiast jego syn Mikołaj w 1594 roku przywrócił mu charakter świątyni katolickiej i nadał mu wezwanie Świętego Krzyża[8]. W 1655 roku kościół został spalony przez Szwedów. Odbudowany 80 lat później, w XVIII wieku był wielokrotnie dewastowany i grabiony przez wojska przyszłych zaborców; pod koniec tego stulecia został ostatecznie opuszczony.
młyn wodny, obecnie elektryczny, ul. Olkuska 22, z 1884 roku.
Inne zabytki
Cmentarz z I wojny światowej na którym pochowano poległych w bitwie pod Krzywopłotami. Są to dwie kwatery na cmentarzu parafialnym. Na jednej pochowano 46 legionistów polskich, na drugiej 78 żołnierzy z armii rosyjskiej i 206 żołnierzy z armii austro-węgierskiej[10]. Polegli tu legioniści spoczywają w zbiorowej mogile na bydlińskim cmentarzu pod siedmiometrowym kamiennym krzyżem. Każdego roku 11 listopada odbywają się tu uroczystości z okazji Święta Niepodległości. Pozostałości linii polskich okopów można jeszcze zobaczyć niedaleko szczytu wzgórza przy drodze do ruin, która zaczyna się po drugiej stronie szosy od bramy cmentarza.
↑Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 22-23
↑Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 110
↑Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ abcPiotr Lasek, Obronne siedziby rycerskie i możnowładcze w czasach Kazimierza Wielkiego [w:] Wielkie murowanie. Zamki w Polsce za Kazimierza Wielkiego. Colloquia Castrensia II, 2019, s.73
↑Wg tablicy informacyjnej pod zamkiem w Bydlinie (2022 r.)
↑J.J.PałoszJ.J., Śmiercią złączeni. O cmentarzach z I wojny światowej na terenach Królestwa Polskiego administrowanych przez Austro-Węgry, Kraków: Libron, 2012, ISBN 978-83-62196-66-1.brak strony (książka)
50°22′50″N 19°38′50″E/50,380556 19,647222[1]
