Czas honoru
Ilustracja
Maciej Zakościelny jako Bronek Woyciechowski na planie ostatniego sezonu serialu Czas honoru
Gatunek

wojenny, historyczny

Kraj produkcji

Polska

Oryginalny język

polski oraz
angielski, niemiecki, rosyjski, łaciński

Główne role

Jan Wieczorkowski
Antoni Pawlicki
Maciej Zakościelny
Jakub Wesołowski
Piotr Adamczyk
Magdalena Różczka
Karolina Gorczyca
Agnieszka Więdłocha
Olga Bołądź

Liczba odcinków

90

Liczba serii

7

Lista odcinków
Produkcja
Produkcja

Magdalena Badura

Reżyseria

Michał Kwieciński (I-II)
Michał Rosa
Wojciech Wójcik (I)
Grzegorz Kuczeriszka (II)
Waldemar Krzystek (III)
Michał Rogalski (od III)

Scenariusz

Jarosław Sokół (1)
Ewa Wencel jako Jerzy Matysiak (1)
Ewa Wencel (od 2)

Muzyka

Bartosz Chajdecki

Zdjęcia

Piotr Wojtowicz
Grzegorz Kuczeriszka
Paweł Flis

Scenografia

Andrzej Haliński

Czas trwania odcinka

ok. 50 min

Pierwsza emisja
Kraj oryginalnej emisji

Polska

Data premiery

7 września 2008

Stacja telewizyjna

TVP2

Pierwsza emisja

od 7 września 2008 do 23 listopada 2014

Lata emisji

2008–2014

Status

zakończony

Format obrazu

16:9

Strona internetowa

Czas honoru – polski serial telewizyjny o tematyce wojennej i historycznej, emitowany od 7 września 2008 do 23 listopada 2014 w TVP2 i uhonorowany szeregiem nagród.

Charakterystyka

Osią fabuły serialu jest historia żołnierzy Związku Walki Zbrojnej/Armii Krajowej/Delegatury Sił Zbrojnych – powszechnie określanych jako cichociemni[1]. Serial inspirowany historią polskich dywersantów, którzy w czasie II wojny światowej przechodzili w Anglii szkolenia, by wrócić do okupowanej przez Niemców Polski z misją konspiracyjnej walki o niepodległość. Serial porusza też zmagania niemieckiego wywiadu i kontrwywiadu wojskowego Abwehry, i nazistowskiej służby bezpieczeństwa Reichsführera SS (SD), a także tajnej policji państwowej (Gestapo) z Oddziałem II Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej/Armii Krajowej i infiltrację ZWZ/AK przez niemieckie służby wywiadowcze (Abwehra i SD). Dodatkowo zaznaczona jest działalność sowieckiego wywiadu wojskowego GRU i sowieckich organów NKWD.

Do 2014 powstało sześć 13-odcinkowych serii oraz jedna 12-odcinkowa. Akcja serii I, II i III rozgrywa się wiosną, latem i jesienią 1941 roku[2]. Akcja serii IV toczy się od kwietnia do czerwca 1944 roku. Miejscem akcji jest Warszawa, w tym getto warszawskie, a także tereny Generalnego Gubernatorstwa, Anglii, Włoch i III Rzeszy. Akcja serii V toczy się w końcowym okresie II wojny światowej i tuż po jej zakończeniu, od kwietnia do lipca 1945 roku na terenie Polski Ludowej, Czechosłowacji i Niemiec Zachodnich w strefie amerykańskiej podczas okupacji alianckiej. Akcja VI serii toczy się nadal w Polsce, a ponadto w Monachium i Londynie. Akcja w seriach od I do VI jest chronologicznym rozwojem fabuły. Taka prawidłowość została zmieniona w serii VII, która w zamierzeniu ukazuje wydarzenia z powstania warszawskiego w 1944[3] – chronologicznie, więc, znajduje się między IV, a V serią.

Nawiązania historyczne

Gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w al. J.Ch. Szucha 25, podczas okupacji siedziba warszawskiego Gestapo. Ujęcie budynku wielokrotnie pokazywane w serialu

W fabule serialu wykorzystano wydarzenia historyczne, związane m.in. z działalnością oddziałów ZWZ/AK:

Przedstawiona w serialu postać polskiego boksera o nazwisku Franciszek Szymulski nawiązuje do prawdziwej postaci, którą był Franciszek Szymura – znakomity pięściarz wagi półciężkiej, wielokrotny reprezentant Polski, dwukrotny srebrny medalista Mistrzostw Europy w Boksie – Mediolan 1937 i ME w Boksie – Dublin 1939. W serialu pojawił się pułkownik Brodowicz nawiązujący do prawdziwej postaci podpułkownika Wacława Berki o pseudonimie Brodowicz, który w latach 1939–1942 był szefem II oddziału Komendy Głównej SPZ/ZWZ/AK.

Plenery

Realizację serialu prowadzono w różnych miejscach:

Odcinki

Seria Liczba odcinków Czas emisji
I 13 7 września 2008 – 30 listopada 2008
II 13 13 września 2009 – 6 grudnia 2009
III 13 19 września 2010 – 12 grudnia 2010
IV 13 4 września 2011 – 27 listopada 2011
V 13 2 września 2012 – 25 listopada 2012
VI 13 1 września 2013 – 24 listopada 2013
VII – Powstanie 12 7 września 2014 – 23 listopada 2014

Obsada

Role główne

Aktor Postać Funkcja Seria
I II III IV V VI VII – Powstanie
Rok
1941 1944 1945 1946 1944
Jan Wieczorkowski Władek Konarski porucznik / kapitan Wojska Polskiego główna
Maciej Zakościelny Bronek Woyciechowski porucznik / kapitan Wojska Polskiego główna
Antoni Pawlicki Janek Markiewicz podporucznik / porucznik Wojska Polskiego główna główna
Jakub Wesołowski Michał Konarski podporucznik / porucznik Wojska Polskiego główna
Krystian Wieczorek Martin Halbe major Abwehry główna
Piotr Adamczyk Lars Rainer SS-Obersturmbannführer, szef Gestapo główna
Jan Englert Czesław Konarski major Wojska Polskiego główna

Charakterystyka postaci

Odtwórcy ról w serialu: Ewa Wencel, Agnieszka Więdłocha, Olga Bołądź, Jakub Wesołowski, Antoni Pawlicki (2009)

Źródło[7]:.

Produkcja

Pierwotnie serial nosił roboczy tytuł Cichociemni[8]. Polscy żołnierze w kontekście sposobu przybycia do Polski w czasie wojny są określani jako „spadochroniarze” bądź „skoczkowie”. Określenie „Cichociemni” w fabule serialu pojawia się po raz pierwszy w odcinku pt. „Zawisza”, ukazującym wydarzenia po kapitulacji hitlerowskich Niemiec. Każdy odcinek serialu zawiera wplecione krótkie fragmenty z czarno-białych taśm dokumentalnych względnie fotografii, powstałych w czasie odnoszącym się do czasu i miejsca akcji danego odcinka. Są to urywki ukazujące autentyczne realia Warszawy i obrazujące dany kontekst fabuły[9].

Incydentalnie śmierć serialowych postaci bądź zmiana aktorów grających role spowodowane były decyzjami aktorów. Stało się tak w przypadku uśmierconych postaci: w odc. 13 Czesława Konarskiego (Jan Englert)[7] i w odc. 65 Janka Markiewicza (Antoni Pawlicki, który sam zasugerował śmierć bohatera[10]) oraz zmiany aktorki wcielającej się w postać Wandy Ryszkowskiej (Maja Ostaszewska w I sezonie, Magdalena Różczka od II sezonu)[11].

Muzyka

Autorem muzyki do serialu jest Bartosz Chajdecki. Została ona bardzo dobrze przyjęta przez widzów oraz krytyków[12]. 29 listopada 2010 roku w sklepach rozpoczęła się sprzedaż płyt CD z muzyką do serialu wydanych przez Polskie Radio[13]. Za pracę przy Czasie honoru Chajdecki został nominowany do nagród IFMCA (Międzynarodowe Stowarzyszenie Krytyków Muzyki Filmowej) za najlepszą muzykę do serialu telewizyjnego[14][15]. Muzyka do serialu została przez niego zaprezentowana na żywo podczas 4. Festiwalu Muzyki Filmowej w Krakowie, który odbył się w dniach 19–22 maja[16].

Z kilku godzin nagrań, które powstały na potrzeby serialu, kompozytor wybrał około godziny muzyki. Utwory z pierwszych trzech części „Czasu honoru” znalazły się na płycie, wydanej przez Polskie Radio.

 Osobny artykuł: Czas honoru (album).

Odbiór

Przemysław Witkowski zarzucił twórcom Czasu honoru szereg manipulacji historycznych i przeinaczeń. Zdaniem Witkowskiego bohaterowie serialu wywodzą się przeważnie z arystokratycznych, ziemiańskich lub inteligenckich środowisk, są idealizowani jako ludzie bez skazy, nie mają żadnych rozterek w starciu z Niemcami oraz komunistami[17]. Zupełnie w serialu pomijana jest rola klas niższych w oporze przeciwko nazistom: „Chłopi w serialu to wiejskie cwaniaczki, zarabiające na produkcji żywności dla wygłodniałej stolicy, złodzieje złota Cichociemnych”[18]. Komuniści zaś urastają do roli sadystów „gorszych od Niemców”, choć statystycznie znacznie więcej Polaków zginęło podczas terroru hitlerowskiego aniżeli komunistycznego[19]. Nade wszystko według Witkowskiego w Czasie honoru pojawiają się antysemickie wątki; z wyjątkiem zasymilowanej rodziny Sajkowskich większość Żydów „nie zna honoru, okrada, oszukuje i donosi na swoich, nie ma w nich ducha walki i bohaterstwa. Judenrat to skorumpowana i nieuczciwa instytucja”, a gang szmalcowników „w 50% jest żydowski”[20].

Oglądalność

Serial emitowany był w Telewizji Polskiej, gdzie cieszył się dużą oglądalnością. Licencje do emisji serialu zakupiły również Włochy, Chiny[21], Czarnogóra oraz Szkocja. Prawa do emisji serialu kupiła też telewizja litewska LRT Televizija, która rozpoczęła emisję serialu na Litwie od czerwca 2015 roku[22].

Oglądalność poszczególnych serii
Numer serii Średnia oglądalność
I 2 861 265[23]
II 2 595 919[24]
III 2 444 128[25]
IV 2 176 058[26]
V 2 517 522[27]
VI 2 119 577[28]
VII 1 259 062[29]

Odniesienia w kulturze masowej

Nagrody

Przypisy

  1. Cichociemni – Encyklopedia skoczków AK. cichociemni.ovh.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-25)].
  2. Film Polski – Czas honoru.
  3. Ruszyły zdjęcia do „Czasu Honoru – Powstanie”. .tvp.pl, 7 maja 2014. [dostęp 2014-05-07].
  4. Jacek Wilamowski, Włodzimierz Kopczuk, Tajemnicze wsypy. Polsko–niemiecka wojna na tajnym froncie, 1990 r.. niniwa22.cba.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-06)].
  5. „Czas honoru”. Odcinek 26. „Reichsbank” [online], TVP [zarchiwizowane z adresu 2012-09-15].
  6. Rekord: 100 tysięcy widzów w Fotoplastykonie. gazeta.pl. [dostęp 2013-06-09]. (pol.).
  7. a b Ciekawostki – Czas honoru (2008) – Filmweb [online], filmweb.pl [dostęp 2020-07-08] (pol.).
  8. Strona domeny audiowizualni.pl [online], audiowizualni.pl [dostęp 2024-04-22].
  9. Krzysztof Kloc, „Czas Honoru” – recenzja i ocena serialu [online], Histmag.org, 23 sierpnia 2010.
  10. To Antek wymyślił śmierć Janka.
  11. Świętokrzyskie, radomskie, podkarpackie – portal regionalny Echodnia.eu [online], echodnia.eu [dostęp 2020-07-08] [zarchiwizowane z adresu 2014-03-08] (pol.).
  12. empik.com – Czas Honoru – Various Artists – 31,49 zł.
  13. Muzyka do „Czasu honoru” na CD [online], TVP, 24 listopada 2010 [zarchiwizowane z adresu 2010-11-27].
  14. Najlepsze kompozycje muzyczne do filmów i seriali – Wydarzenia w Stopklatka.pl. [dostęp 2011-30-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-16)].
  15. Krytycy muzyczni ogłaszają nominacje, polski kompozytor z szansą na nagrodę. [dostęp 2011-30-11].
  16. Znamy już program 4. Festiwalu Muzyki Filmowej – Wydarzenia w Stopklatka.pl. [dostęp 2011-03-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-24)].
  17. Witkowski 2017 ↓, akap. 23.6-23.11.
  18. Witkowski 2017 ↓, akap. 23.16.
  19. Witkowski 2017 ↓, akap. 23.38.
  20. Witkowski 2017 ↓, akap. 23.49–23.50.
  21. Polish WWII Drama Series Bought by Italian and Chinese TV.
  22. Od czerwca w litewskiej telewizji – „Czas honoru” portal mniejszości polskiej na Litwie – Wilnoteka.lt.
  23. ‘Czas honoru’ podniósł widownię Dwójki.
  24. 'Czas honoru 2': mniej widzów, ale wyższe wpływy reklamowe.
  25. “Czas honoru 3” przegrał tylko z “Tańcem”, 10,5 mln zł z reklam.
  26. Spadła widownia serialu “Czas honoru”.
  27. „Czas honoru 5” zyskał 300 tys. zł i przyniósł 8 mln zł z reklam.
  28. „Czas honoru” stracił 400 tys. widzów. 8,6 mln zł z reklam.
  29. „Czas honoru” stracił 900 tys. widzów. Serial znika z anteny [online], Wirtualne Media, 2014 [dostęp 2014-11-26] (pol.).
  30. Jarosław Sokół, Czas honoru, Wydawnictwo „Zwierciadło”, Warszawa 2011 ISBN 978-83-63014-13-1.
  31. filmpolski.pl: Jarosław Sokół.
  32. Serial „Czas honoru” i polski film o Kennedym nagrodzone w USA [online], Gazeta.pl, 5 maja 2010 [zarchiwizowane z adresu 2014-05-06].
  33. filmpolski.pl: Bartosz Chajdecki.
  34. Telekamery 2013: Najwięcej nagród dla TVP – WP Film [online], film.wp.pl [dostęp 2020-07-08] (pol.).
  35. Strażnik Pamięci. dorzeczy.pl. [dostęp 2013-11-22]. (pol.).
  36. Poznaliśmy „Strażników Pamięci 2013”. aliorbank.pl, 2013-11-06. [dostęp 2013-11-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-17)]. (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne