System
|
Oddział
|
Piętro
|
Wiek (mln lat)
|
Neogen
|
Miocen
|
Akwitan
|
młodsze
|
Paleogen
|
Oligocen
|
Szat
|
23,03–27,82
|
Rupel
|
27,82–33,9
|
Eocen
|
Priabon
|
33,9–37,71
|
Barton
|
37,71–41,2
|
Lutet
|
41,2–47,8
|
Iprez
|
47,8–56,0
|
Paleocen
|
Tanet
|
56,0–59,2
|
Zeland
|
59,2–61,6
|
Dan
|
61,6–66,0
|
Kreda
|
Górna
|
Mastrycht
|
starsze
|
Podział według IUGS, luty 2022
|
Eocen (ang. Eocene)
Nazwa pochodzi od połączenia greckich słów ἠώς, eos – jutrzenka i καινός, kainos – nowy (w nieformalnym tłumaczeniu: „świt nowych czasów”).
Eocen zawdzięcza swą nazwę faktowi, że w czasie jego trwania pojawia się wiele występujących do dziś rzędów ssaków, a także niektóre istniejące nadal rodziny. Do najbardziej wyspecjalizowanych należą: nietoperze, walenie i brzegowce. Wtedy też pojawiają się lemurowate i wyrakowate. Parzystokopytne reprezentowane są m.in. przez maleńkiego „jelenia” Diacodexis, a nieparzystokopytne przez pierwszego konia – Hyracotherium.
Fauna
Powstają wyspecjalizowane formy ryb jak iglicznie i koniki morskie oraz makrele, mieczniki, barrakudy, płastugi.
Nowości ewolucyjne
Eocen w Polsce
Osady eocenu występują w Polsce w dwóch obszarach: na Niżu Polskim i w Karpatach.
Na Niżu współczesny zasięg eocenu jest znacznie większy niż paleocenu.
W późnym eocenie ponownie nastąpiła transgresja morska, która objęła północną i wschodnią Polskę. Powstały tam piaski kwarcowo-glaukonitowe o miąższości dochodzącej do 10 m, z liczną fauną małżoraczków, mięczaków i otwornic (głównie bentonicznych) oraz licznymi kokolitami. Na obszarze współczesnej Zatoki Gdańskiej utworzyła się szeroka delta z osadów naniesionych z północy przez hipotetyczną rzekę Eridan. Rzeka niosła również materiał roślinny wraz z żywicami drzew iglastych, które osadzone w delcie utworzyły tzw. ziemię niebieską – obecnie złoże bursztynu.
W obrębie utworów niżowego eocenu wyróżniono następujące formacje:
- formacja mosińska dolna
- formacja szczecińska
- formacja zielonczyńska
- formacja tanowska
- formacja mosińska górna
- formacja olsztyńska
- formacja pomorska
- formacja jerzmanowicka
- formacja z Siemienia
Na obszarze dzisiejszych Tatr w eocenie nastąpiła transgresja morska. Początkowo powstawały zlepieńce i piaskowce zbudowane z materiału dostarczonego z niszczonego masywu tatrzańskiego, a później wapienie i dolomity z licznymi numulitami (wapienie numulitowe). Pod koniec eocenu nastąpiło pogłębienie i poszerzenie zbiornika. Cały obszar Tatr znalazł się pod wodą, a w zbiorniku, obejmującym oprócz Tatr także obszar Podhala i Spiszu, osadzały się utwory fliszu podhalańskiego (głównie: piaskowce, mułowce, łupki ilaste, niekiedy dolomit żelazisty) o miąższości powyżej 2000 m.