gubernia | |||
1772–1919 | |||
| |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Siedziba | |||
Powierzchnia |
42 134,6 km² | ||
Populacja (1897) • liczba ludności |
| ||
Szczegółowy podział administracyjny | |||
Liczba powiatów |
11 | ||
Położenie na mapie |
Gubernia mohylewska (ros. Могилёвская губерния; biał. Магілёўская губерня; jid. מאָהילאָווער גובערניע) – gubernia Imperium Rosyjskiego utworzona po I rozbiorze Polski.
W 1796 gubernie mohylewską i połocką zjednoczono w białoruską. W 1802 podzielono ją z kolei na witebską i mohylewską. W 1917 gubernie witebską, mohylewską oraz części mińskiej i wileńskiej połączono w okręg zachodni. W 1918 dołączono do nich także gubernię smoleńską, a w październiku 1919 gubernia mohylewska powstała na nowo jako homelska.[potrzebny przypis]
Centrum guberni był Mohylew. W 1882 dzieliła się na powiaty oraz ujezdy:
Na terenie guberni, podobnie jak na innych terenach ziem zabranych, władze rosyjskie szczególnie długo opóźniały utworzenie samorządu terytorialnego, tzw. ziemstw. Wynikało to z obawy przed zdominowaniem ich przez miejscową ludność nierosyjską, szczególnie Polaków. Podczas gdy w innych częściach Imperium Rosyjskiego ziemstwa tworzone były już w drugiej połowie XIX wieku, w guberni mohylewskiej ich namiastka powstała dopiero 2 kwietnia 1903 roku. Członkowie ziemstw byli jednak wyznaczani przez administrację carską i mieli skrajnie ograniczone kompetencje. Samorząd w guberni uległ wzmocnieniu 14 marca 1911 roku, gdy ta została objęta ukazem carskim o wprowadzeniu ziemstw z 12 czerwca 1890 roku. Była to jednak jego zmodyfikowana wersja, gwarantująca dominującą pozycję Rosjan[1].
Według spisu z 1897 roku, w guberni umiejętność czytania i pisania posiadało 22% ludności powyżej 9 roku życia[2].
Według rosyjskiego spisu ludnościowego z 1897 roku Gubernię zamieszkiwały 1 686 764 osoby, podział etniczny populacji przedstawiał się następująco[3]:
Największe miasta guberni w 1897 roku na podstawie danych z carskiego spisu powszechnego oraz porównanie przynależności administracyjnej przed rozbiorami Polski oraz przynależności państwowej w międzywojniu i współcześnie:
miasto | populacja | województwo (1771) |
1930 | 2019 | |
---|---|---|---|---|---|
1. | Mohylew | 43 119 | mścisławskie | ||
2. | Homel | 36 775 | mińskie | ||
3. | Orsza | 13 061 | witebskie | ||
4. | Rohaczów | 9 038 | mińskie | ||
5. | Mścisław | 8 514 | mścisławskie | ||
6. | Horki | 6 735 | witebskie | ||
7. | Bychów | 6 381 | mścisławskie | ||
8. | Czeryków | 5 249 | mścisławskie | ||
9. | Czausy | 4 960 | mścisławskie | ||
10. | Klimowicze | 4 714 | mścisławskie |