gubernia | |||
1708–1927 | |||
| |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Siedziba | |||
Populacja • liczba ludności |
| ||
Plan guberni petersburskiej | |||
Położenie na mapie |
Gubernia sankt-petersburska (ros. Санкт-Петербургская губерния) – historyczna jednostka administracyjna Rosji, gubernia ze stolicą w Sankt Petersburgu, obejmująca tereny na północnym zachodzie europejskiej części Imperium Rosyjskiego.
Jako jedna z ośmiu guberni, na które Piotr I Wielki podzielił państwo rosyjskie w 1708 roku powstała gubernia ingermanlandzka (ze stolicą w Szlisselburgu), nazwana tak od używanej wtedy nazwy Ingermanlandia na określenie Ingrii (po rosyjsku nazywanej też Iżora). W związku z rozwojem Petersburga, gubernia ingermanlandzka w 1710 r. została przekształcona w sankt-petersburską (ros. Санкт-Петербургская губерния) poprzez zmianę nazwy i przeniesienie siedziby władz gubernialnych.
Później konsekwentnie przemianowywano gubernię wraz ze zmianami nazwy jej stolicy:
Na czele guberni stał gubernator. W latach 1719–1781 gubernia dzieliła się na 11 prowincji (z wojewodami na czele), prowincje dzieliły się na dystrykty (z komisarzami ziemskimi), w miastach wprowadzono magistraty o kompetencjach sądowych i administracyjnych[1]. W 1727 zlikwidowano dystrykty i w ich miejsce utworzono ujezdy. Caryca Katarzyna II Wielka odebrała gubernatorom władzę sądowniczą oraz nadzór nad wojskiem, a na czele ujezdów postawiła isprawników wybieranych przez szlachtę[2].
Obszar guberni petersburskiej częściowo pokrywał się z obecnym obwodem leningradzkim. W związku ze zmianami w podziale terytorialnym Rosji kilkakrotnie zmieniały się granice i powierzchnia guberni.
Spis przeprowadzony w Rosji w roku 1897 wykazał, że gubernie zamieszkiwało 2 112 033. Według spisu podział narodowościowy przedstawiał się następująco[3]:
Ujezd | Rosjanie | Finowie | Estończycy | Niemcy | Polacy | Żydzi | Iżorowie | Łotysze | Ukraińcy | Tatarzy | Szwedzi | Litwini |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Gubernia ogółem | 81,9% | 6,2% | 3,0% | 3,0% | 2,1% | 0,8% | 0,6% | 0,5% | 0,4% | 0,3% | 0,2% | 0,2% |
Gdowski | 88,9% | 0,2% | 10,5% | 0,2% | … | … | … | … | … | … | … | … |
Łuski | 91,7% | … | 3,6% | 0,7% | 0,7% | 0,4% | 0,5% | 1,3% | … | … | … | … |
Nowoładoski | 99,1% | 0,1% | 0,1% | … | … | 0,1% | … | 0,3% | … | … | … | … |
Peterhofski | 67,7% | 13,2% | 6,2% | 2,4% | 1,9% | 0,9% | 4,7% | 0,6% | 1,0% | 0,4% | 0,2% | 0,1% |
Sankt-Petersburski | 85,4% | 2,9% | 1,0% | 4,0% | 2,8% | 0,9% | … | 0,5% | 0,4% | 0,4% | 0,4% | 0,3% |
Carskosiolski | 65,5% | 25,7% | 2,5% | 2,1% | 1,9% | 0,5% | … | 0,4% | 0,5% | 0,2% | … | 0,2% |
Szlisselburski | 55,3% | 39,3% | 1,7% | 1,8% | 0,6% | 0,3% | … | 0,3% | 0,1% | … | … | … |
Jamburski | 50,9% | 14,2% | 21,9% | 2,6% | 0,9% | 0,8% | 7,8% | 0,2% | … | … | … | … |
Według rosyjskiego spisu z 1897 roku, w guberni umiejętność czytania i pisania posiadało 62% ludności powyżej 9 roku życia[5].
Od 1914 gubernia piotrogrodzka, od 1924 – gubernia leningradzka. Gubernia leningradzka istniała do 1 sierpnia 1927 r., kiedy została zlikwidowana postanowieniem Prezydium WCIK.