wieś | |
Zabytkowy kościół z 1607 | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2020) |
2607[2] |
Strefa numeracyjna |
16 |
Kod pocztowy |
37-732[3] |
Tablice rejestracyjne |
RPR |
SIMC |
0606576[4] |
Położenie na mapie gminy Medyka | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego | |
Położenie na mapie powiatu przemyskiego | |
49°48′16″N 22°56′01″E/49,804444 22,933611[1] |
Medyka – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Medyka[4][5].
Miejscowość jest siedzibą gminy oraz rzymskokatolickiej parafii św. Apostołów Piotra i Pawła.
Wieś starostwa przemyskiego[6] położona była na przełomie XVI i XVII wieku w powiecie przemyskim ziemi przemyskiej województwa ruskiego[7]. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Medyka. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.
Miejsce popisów szlachty ziemi przemyskiej I Rzeczypospolitej[8].
SIMC | Nazwa | Rodzaj |
---|---|---|
0606636 | Chałupki Medyckie | przysiółek |
0606582 | Garb | część wsi |
0606599 | Kąt | część wsi |
0606607 | Oprenki | część wsi |
0606613 | Zahipczyzna | część wsi |
0606620 | Zaokop | część wsi |
Wieś i znajdujący się na jej terenie pałac istniały już w XIV wieku. Pałac został rozbudowany w 1542 r. przez Piotra Kmitę. W 1607 r. powstał tu drewniany kościół parafialny pw. św. Piotra i Pawła. W 1663 r. utworzono tu niewielkie starostwo niegrodowe.
Od 1809 r. właścicielami wsi byli Pawlikowscy, którzy w miejscu ruin zamku wznieśli pałac. W 1830 r. Gwalbert Pawlikowski założył na terenie swojego majątku pierwszą w Galicji szkołę ogrodniczą oraz kolekcję drzew w parku. W 1832 Konstanty Świdziński odkrył w kolekcji pałacu Kartę medycką, która, wraz z częścią zbiorów, przekazana została do Ossolineum, i ocalała.
W 1863 r. we wsi miał punkt zborny oddział Marcina Borelowskiego. W 1906 roku powstała Jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej[potrzebny przypis]
Pałac uległ zniszczeniu w 1915 i 1939 r.
W czasie kampanii wrześniowej stacjonowała tu 23 Eskadra Towarzysząca[10].
W latach 1944–1948 w ZSRR (rejon medycki, obwód drohobycki). W maju 1948, w związku z korektą granicy państwową między Polską a ZSRR, włączona z powrotem do Polski[11][12][13].
W 1966 przekształcono istniejący od siedmiu lat ośrodek pracy więźniów w zakład karny. Pojemność jednostki wynosi 245 miejsc[14].
Wieś leży na szlaku architektury drewnianej województwa podkarpackiego.
W Medyce urodził się m.in. Jan Gwalbert Pawlikowski – polski ekonomista, publicysta i polityk, historyk literatury, jeden z polskich pionierów ochrony przyrody, profesor, Tadeusz Pawlikowski – polski reżyser i dyrektor teatrów, oraz Aniela Pająkówna – polska malarka.
Zespół kościelny[15] – wpisany do rejestru zabytków 20 grudnia 1989 r.
Cmentarz komunalny[15] – wpisany do rejestru zabytków 10 marca 1994 r. Powstał w drugiej połowie XIX wieku., w południowej części wsi (w okolicy torów kolejowych). Ma kształt trapezu. Na jego terenie znajdują się dwie główne alejki:
Najstarszy nagrobek pochodzi z 1888 r., a kilka z przełomu XIX/XX wieku Na terenie cmentarza znajdują się dwie kaplice grobowe (Pawlikowskich i Sienkiewiczów).
Osada z okresu rzymskiego[15] – wpisana do rejestru zabytków 30 kwietnia 1970 r.
Pomnik Grunwaldu. W 1910 roku w 500. rocznicę bitwy pod Grunwaldem w pobliżu cmentarza komunalnego w Medyce wzniesiono krzyż, pod którym ludność gromadziła się w dniach rocznic narodowych i państwowych. Inicjatorami tego przedsięwzięcia byli Leopold Fedyk (kierownik szkoły w Medyce), Kazimierz Jamroz (właściciel fabryki tkanin w Medyce) i ksiądz Szymon Korpak (proboszcz medycki, polityk okresu międzywojennego, poseł na sejm, działacz gospodarczo-społeczny). Krzyż ten w czasie II wojny światowej został zniszczony, lecz dzięki staraniom Jana Pawłuckiego (sołtysa Medyki) w roku 1985 został odtworzony. Jest to obiekt murowany w kształcie muru z metalowym krzyżem i trzema tablicami metalowymi[16].
We wsi znajduje się drogowe polsko-ukraińskie przejście graniczne Medyka-Szeginie w kierunku Mościsk.
Prowadzi tu droga krajowa nr 28 Zator – Wadowice – Nowy Sącz – Gorlice – Biecz – Jasło – Krosno – Sanok – Przemyśl – Medyka, i dalej przez przejście graniczne drogą M11 do Mościsk i Sądowej Wiszni.
W mieście jest stacja kolejowa Medyka.