Midnight Express – oparty na faktach amerykańsko-brytyjski film kryminalny z roku 1978, powstały na podstawie książki Billy’ego Hayesa i Williama Hoffera pod tym samym tytułem. Midnight Express oznacza w slangu ucieczkę.

Fabuła

Billy Hayes jest amerykańskim studentem, który spędza wakacje w Turcji. Zostaje zatrzymany na lotnisku, ponieważ znaleziono przy nim dwa kilogramy haszyszu. Zostaje skazany na cztery lata pozbawienia wolności. Przed końcem wyroku ponownie staje przed sądem i zostaje skazany na kolejnych trzydzieści lat. Pobyt w więzieniu staje się piekłem: z jednej strony brutalni strażnicy, z drugiej zwyrodniali współwięźniowie. Tylko dzięki wsparciu Maksa, Billy nie ulega presji prześladowców. W końcu decyduje się na ucieczkę...

Książka a film

Pomiędzy fabułą filmu a faktami zawartymi w autobiografii Hayesa istnieją różnice – najważniejsze poniżej:

• Billy Hayes w Turcji był sam, a w filmie ze swoją dziewczyną
• Billy Hayes nie doświadczył żadnej przemocy seksualnej ze strony tureckich strażników oraz miał dobrowolne kontakty seksualne z współwięźniami, natomiast w filmie ostatecznie odrzuca propozycję współwięźnia, a dowódca strażników próbuje go gwałcić;
• „Tex” był tureckim policjantem, który początkowo tłumaczył rozmowy Hayesa z innymi policjantami, a potem zawiózł go na komisariat (gdy samochód stanął na czerwonym świetle, Hayes próbował uciec, ale „Tex” go zatrzymał grożąc pistoletem), podczas gdy w filmie udaje amerykańskiego dyplomatę, a później zatrzymuje Billy’ego po dłuższym pościgu;
• w 1972 r. Billy spędził siedemnaście dni w więziennym szpitalu psychiatrycznym i nigdy nie odgryzł języka współwięźniowi, a w filmie spędził 7 miesięcy przed ucieczką, a wcześniej po bójce odgryzł język współwięźniowi współpracującemu z władzami więzienia (za ten czyn został umieszczony w szpitalu);
• Billy Hayes został przeniesiony (po łapówce od rodziców) do więzienia o łagodniejszym rygorze na wyspie, z którego uciekł, później przepłynął jezioro motorówką, a potem pieszo i autobusem dotarł do granicy greckiej, którą przekroczył; w filmie po zabiciu próbującego go zgwałcić dowódcy straży przebiera się za strażnika i w ten sposób opuszcza więzienie;
• dowódca straży Hamidou został w 1973 r. zastrzelony przez niedawno zwolnionego więźnia, który dostrzegł go podczas picia herbaty w kawiarni na zewnątrz więzienia i strzelił osiem razy; w filmie został zabity przypadkowo przez Hayesa (uderza tyłem głowy w wieszak), gdy próbował go zgwałcić.

Obsada

• Brad Davis – Billy Hayes
• Irene Miracle – Susan
• Bo Hopkins – Tex
• Paolo Bonacelli – Rifki
• Paul L. Smith – Hamidou
• Randy Quaid – Jimmy Booth
• Norbert Weisser – Erich
• John Hurt – Max
• Mike Kellin – Pan Hayes
• Franco Diogene – Yesil
• Michael Ensign – Stanley Daniels

Nagrody i nominacje

Oscary za rok 1978

• Najlepszy scenariusz adaptowany - Oliver Stone
• Najlepsza muzyka - Giorgio Moroder
• Najlepszy film - Alan Marshall, David Puttnam (nominacja)
• Najlepsza reżyseria - Alan Parker (nominacja)
• Najlepszy montaż - Gerry Hambling (nominacja)
• Najlepszy aktor drugoplanowy – John Hurt (nominacja)

Złote Globy 1978

• Najlepszy dramat
• Najlepszy scenariusz - Oliver Stone
• Najlepsza muzyka - Giorgio Moroder
• Najlepszy aktor drugoplanowy – John Hurt
• Odkrycie roku – aktor Brad Davis
• Odkrycie roku - aktorka Irene Miracle
• Najlepsza reżyseria - Alan Parker (nominacja)
• Najlepszy aktor dramatyczny – Brad Davis (nominacja)

Linki zewnętrzne

• Midnight Express w bazie IMDb (ang.)
• Midnight Express w bazie Filmweb
• Recenzja z "Filmu" nr 29/78