 Richard Pipes (Warszawa, 2004) | |
| Data i miejsce urodzenia |
11 lipca 1923 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
17 maja 2018 |
| Pełne imię i nazwisko |
Richard Edgar Pipes |
| Zawód, zajęcie |
polityk, sowietolog, doradca prezydenta USA ds. Rosji i Europy Środkowej, publicysta, profesor uniwersytecki |
| profesor | |
| Specjalność: historia Rosji | |
| Doktorat |
1950 |
| Odznaczenia | |
| |
Richard Edgar Pipes (ur. 11 lipca 1923 w Cieszynie, zm. 17 maja 2018 w Cambridge[1]) – amerykański historyk i sowietolog pochodzenia polsko-żydowskiego, specjalista w zakresie historii Rosji, w latach 1981–1982 doradca prezydenta USA Ronalda Reagana ds. Rosji i Europy Środkowej, długoletni wykładowca Uniwersytetu Harvarda (1958–1996).
Pochodził z żydowskiej rodziny cieszyńskich fabrykantów czekolady. Urodził się jako syn Marka (1893–1973, legionista, emigrant w USA)[2][3] i Zofii z domu Haskelberg. Dzieciństwo i młodość spędził przy ul. Chmielnej w Warszawie (obecnie obszar zajmowany przez PKiN), skąd wyjechał wraz z rodziną w 1939, a w 1940 znalazł się w USA. W 1943 otrzymał obywatelstwo amerykańskie. Uczył się w Muskingum College w New Concord w stanie Ohio, a następnie na Cornell University. Doktorat na Uniwersytecie Harvarda uzyskał w roku 1950. Do emerytury w 1996 był tam profesorem historii.
Zajmował się głównie badaniem historii Rosji i ZSRR. Za prezydentury Ronalda Reagana był w latach 1981–1982 doradcą do spraw ZSRR i Europy Wschodniej. Był przeciwnikiem rozszerzenia NATO w latach 90. XX wieku[4].
Jest autorem kilkunastu książek poświęconych historii Rosji, w szczególności po rewolucji 1917. Zwolennik tezy o organicznym związku bolszewickiego państwa totalitarnego z autorytarną tradycją instytucji państwa moskiewskiego i caratu. Poglądy na genezę rządów bolszewików i komunistycznego totalitaryzmu w Rosji, dzieje rewolucji rosyjskiej i tworzenia ZSRR zawarł w trylogii: Rosja carów, Rewolucja rosyjska i Rosja bolszewików. Z wizją historii Rosji Pipesa polemizował Aleksandr Sołżenicyn, określając ją jako „polską perspektywę”[5]. Zbliżone do Pipesa stanowisko zajmował protoplasta sowietologii Jan Kucharzewski w swym cyklu Od białego caratu do czerwonego t. 1–7 opublikowanym w Polsce w latach 1923–1935 (wyd. ang. The Origins of Modern Russia 1948). Sam Pipes twierdzi, że jego „poglądy noszą niezatarte ślady wpływu polskiej szkoły studiów nad Rosją”[6].
… jako człowiekowi urodzonemu w państwie sąsiadującym z Rosją zostały mi oszczędzone romantyczne złudzenia na temat owego wielkiego kraju, tak powszechne wśród ludzi, którzy mieszkają odeń o tysiące mil[6].
Był członkiem kolegiów redakcyjnych pism „Strategic Review”, „Journal of Strategic Studies” i innych. Członek Amerykańsko-Polskiej Rady Doradczej (APAC). Członek zagraniczny Polskiej Akademii Umiejętności. Doktor honoris causa Uniwersytetu Śląskiego[7], Uniwersytetu Szczecińskiego i Uniwersytetu Warszawskiego[8], Od 1994 honorowy obywatel miasta Cieszyna[9]. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi RP[10].
Wystąpił w polskich filmach dokumentalnych Ambasador Spasowski (2009)[11], Towarzysz generał idzie na wojnę (2011)[12].
W 1946 ożenił się z Ireną Roth, z którą miał dwójkę dzieci, w tym syna Daniela. Mieszkał i zmarł w Cambridge w stanie Massachusetts.
