nr rej. A/1218/75 z 18 grudnia 1975[1][2] | |
Gmach starego dworca kolejowego (2023) | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość | |
Adres |
ul. Dworcowa 2−10 |
Typ budynku | |
Styl architektoniczny |
modernizm historyczny |
Ukończenie budowy |
1859[3] |
Ważniejsze przebudowy |
lata 60. XX wieku (partia środkowa) |
Położenie na mapie Katowic | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa śląskiego | |
50°15′26,38″N 19°01′25,45″E/50,257328 19,023736 |
Stary dworzec kolejowy w Katowicach – budynek dworca kolejowego w Katowicach wybudowany został w latach 50. XIX w. (oddany pierwotnie w 1859[4]) przy ulicy Dworcowej. Był kilkukrotnie przebudowywany (zwłaszcza na początku XX wieku w latach 1906–1908 i w latach 20.)[5]. Przez dziesięciolecia był najważniejszym obiektem kolejowym Górnego Śląska. Po II wojnie światowej okazał się za mały i podjęto decyzję o budowie nowego dworca, który został oddany do użytku w 1972. Obecnie właścicielem budynku jest spółka należąca do katowickiej grupy Maksimum.
Kompleks zabudowań dawnego dworca tworzą bryły hal dworcowych oraz gmachy towarzyszące, w tym dawnych budynków biurowych, mieszkalnych, restauracji i poczekalni. Kompleks wzniesiono w 1906[6] w stylu modernizmu historycznego. Pierwotnie neoklasycystyczna część środkowa miała jedno piętro i dwa ryzality boczne o dwóch piętrach. Po 1925 część środkową nadbudowano o następne dwa piętra, a nieco później nadbudowano także ryzality boczne nadając całej części środkowej cechy stylu modernistycznego[5]. Całość usytuowana jest w obrębie ulic: Dworcowej, świętego Jana (dawna 15 Grudnia), Andrzeja Mielęckiego oraz linii torów kolejowych[1].
W dwudziestoleciu międzywojennym część dworca zajmował Sąd Okręgowy[7].
Dworzec przestał być użytkowany zgodnie ze swoim przeznaczeniem od 1972[8]. Kompleks został wpisany do rejestru zabytków dnia 18 grudnia 1975 (nr rej.: A/1218/75)[1].
W październiku 2007 dworzec za 45,45 mln zł został sprzedany należącej do Marka Koźmińskiego spółce Eurostar Real Estate, która planowała go odbudować jako „obiekt wielofunkcyjny”[9][10], jednak w 2015 został zlicytowany przez komornika za długi spółki. Nabywca w październiku 2016 rozpoczął remont obiektu[11]. Inna część dworca należy do Holdingu Liwa, który nie przedstawił żadnych planów odbudowy i remontu[12].
Poczta Polska wyemitowała 28 lutego 1978 r. znaczek pocztowy przedstawiający Stary dworzec kolejowy w Katowicach o nominale 50 gr, w serii Koleje polskie. Autorem projektu znaczka był Stefan Małecki. Znaczek wydrukowano techniką rotograwiury, na papierze kredowanym, w nakładzie 6.630.000 szt. Pozostawał w obiegu do 31 grudnia 1994[13].