Rane teorije
- 3000. p.n.e, – Ciljano ukrštanje različitih rasa domaćih životinja.
- Egipćani, Grci i Rimljani ukrštaju konje u cilju „oplemenjivanja“.
- Oko 3000-te Asirci i Babilonci raspoznaju muška i ženska stabla hurme i brojnost muških svode na minimum da bi postigli veće prinose.
- Najutjecajniji rane teorije o nasljednosti potiču od Hipokrata i Aristotela. Hipokratova teorija (vjerovatno na osnovu učenja Anaksagore), bila je slična kasnijim Darwinovim idejama o pangenezi, koja uključuje nasljedni materijal koji se sakuplja iz cijelog tijela. Aristotel je sugerirao da se, umjesto po nefizičkoj teoriji oblika, forma organizma prenosi kroz spermatozoide (za koji je smatrao da su pročišćeni oblik krvi) i menstrualnu krv majke, koji u interakciji u maternici usmjeravaju rani razvoj organizma. Za obojicu (Hipokrata i Aristotela) i njihove sljedbenike, kao i gotovo sve zapadne učenjake, sve do kraja 19. stoljeća nasljeđivanje stečenih svojstava bilo je navodno dobro poznata činjenica. Istovremeno, pojedine vrste su, po njima imale fiksiranu (suštinsku) “esenciju” (fiksne suštine). Takve promjene naslijedili su samo površinski (superficijelno):[1]
- U 9 stoljeću p.n.e, afro-arapski pisac Al-Jahiz naglašava efekte prirodnog okruženja posebno značajnim za preživljavanje. To uočava promatrajući vjerojatnost preživljavanja životinja.[2]
- Oko 1140. p.n.e, Judah Halevi je opisao dominantno i recesivno nasljeđivanje osobina u Kuzari.[3]: "Ovaj fenomen je opći u genetici, jer veoma često nalazimo sina koji ne liči na svog oca, već liči na njegovog djeda. Bez sumnje, nasljeđe i sličnost su bili uspavani u oca, iako oni nisu bili spolja vidljivi". Hebrejski - Judah ibn Tibbon, str. 375: ונראה כזה בענין הטבעי, כי כמה יש מבני האדם שאינו דומה לאב כלל אך הוא דומה לאבי אביו ואין ספק כי הטבע ההוא והדמיון ההוא היה צפון באב ואף על פי שלא נראה להרגשה.
- U 1000. p.n.e, (iz: arapskog liječnika, Abu al-Qasim al-Zahrawi, na zapadu poznat kao Albucasis) je bio prvi ljekar koji je jasno opisao nasljedni karakter hemofilije u svom Al-Tasrifu.[4]
- VI stoljeće p.n.e, – Hereklit je utemeljitelj dijalektičko-materijalističkog pogleda na svijet: panta rei (sve se kreće). Materija, uključujući i živi svijet, posvuda, sveukupno se i neprekidno mijenja. Ona je jedna – samo se ispoljava u različitim oblicima. Sveprisutna je i borba suprotnosti: života nema bez smrti, postanak ne ide bez propasti, svjetlo bez tame, početak bez kraja.
- V stoljeće p.n.e, – Empedokle pretpostavlja četiri prapočela svijeta: voda, zemlja, vazduh i vatra – i doseže vrhunac antičkog materijalizma. Njegova filozofija je preteča naučnog postupka. Zanimljive su Empedokleove hipoteze da živi organizmi nastaju sastavljanjem pojedinih anatomskih dijelova koji se samostalno formiraju u prirodi. Nakon toga, održavju se samo harmonične cjeline, što indicira na suvremene poglede na selekciju i genetičku strukturu populacije.
- IV stoljeće p.n.e, – Aristotel djeluje na vrhuncu antičke nauke uopće. Uočava beskrajnu biološku raznolikost, tj. činjenicu da su živa bića heterogeno i stupnjevito složena u uočljivoj razvojnoj liniji. Cjelokupni materijalni svijet svrstava u hijerarhijski niz složenosti: od minerala, preko biljaka i životinja do čovjeka.
- III stoljeće p.n.e, –– U Evropi, oko 10 stoljeća odsustva tragova razvoja nauke uopće pa i biologije.
- Prema, Charaka Samhita, iz 300. p.n.e, Ayurveda je vidio da karakteristike djeteta određuju četiri faktora:
- Reproduktivni materijal majke,
- Oni iz sperme oca,
- Iz ishrane trudnica i
- Faktori koje prate dušu koja ulazi u fetus.
Svaki od ova četiri faktora je uvažavao i Mahābhūta kreirajući šesnaest činitelja od kojih karma od roditelja i duša određuju koji će atributi dominirali i na taj način dati djetetu njegove svojstva.[5]
Tranzicijska epoha
Od antičkih vremena, kada su potekle prve ideje o razvoju žive prirode i nosiocima biološkog nasljeđivanja pa do velikih otkrića u oblasti prirodnih nauka u 16. stoljeću nema zabilježenih (za biologiju) značajnijih razdoblja. U tom dugom periodu, u Rimskoj Imperiji, Aristotelovo i opće učenje dopiralo je preko djela koja su obično bila "začinjena" sopstvenim interpretacijama prevodilaca (kojima su se potkradale i ozbiljne omaške). Tako se dogodilo da su izvorne antičke ideje u Zapadnu Evropu dospjele tek na pragu 13. stoljeća, a zahvaljujući ekspanziji arapske kulture, koja ih je mnogo ranije preuzela. Među brojnim umovima toga doba, u različitim oblastima prirodnih nauka i medicineposebno se ističu: Al Kindi, Al Rhases, Al Gaber, Abu Ibn Sina (Avicena). Nakon toga u Evropi se ukorjenjuju izvorne naučne ideje, u čemu su najveće zasluge imali Kopernik, Galilej, Njutn, Dekart i drugi. Značajnije se razvija i biologija, u čemu su prednjačili Vesalius, Harvej i Levenhuk. Zbog gomilanja evidentiranih bioloških podataka, javila se potreba za njihovom sistematizacijom.
- 1682. – Nehemiah Crew, engleski biljni anatom, donosi prvu konzistentnu studiju biljnih reproduktivnih organa.
- 1694. – Rudolph Camerarius, njemački profesor medicine, je opisao spolnu reprodukciju kod biljaka. Koliko je poznato, prvi je zabilježio proizvodnju vještačkih hibrida, što je podstaklo eksperimentalni pristup hibridizaciji.
- 1717. – Thomas Fairchild, engleski istraživač je objavio rezultate uspješne polinacije između srodnih biljaka. Hibridi su ispoljavali osobine oba roditelja, što je nazvano Ferčajldov slatki William ili Ferčajldova mula (Fairchaild's mule).
- 1735-38. - Šveđanin Carl von Linné (publicirao pod latinskim imenom Carolus Linnæus) je napravio prvu taksonomsku sistematizaciju živih bića (u epohalnom djelu Systema Naturae, u Holandiji), čiji se osnovi i kriteriji nisu ni do danas bitnije izmijenili. Line je opisao spolne organe mnogih bilajaka i eksperimentalno proizvodio njihove hibride.
- 1760. – Joseph Kölreuter je začetnik i kvantitativne genetike i praktične hibridizacije. Eksperimentirajući sa visokim i patuljastim sortama duhana, konstatirao je da su hibridi prve generacije intermedijarni, a da se u drugoj imaju "normalnu distribuciju", tj. da su često bujniji od bujnijeg roditelja i da nema razlika u recipročnim ukrštanjima.
- George Leclerc Buffon je bio francuski prirodnjak-evolucionist, koji je insistirao na empirijskom uvjerenju da su vrste živih bića promjenljive i da je biološka raznolikost proizvod vremena.
- Erasmus Darwin, djed Charlesa Darwina je također zabilježio slične zaključke i, kao i Buffon, mislio da se stečene osobine prenose i na potomstvo.
