Bertrand Russell | |
---|---|
Lair | 18 Mei 1872 Trellech, Monmouthshire, Wales |
Pati | 2 Februari 1970 (usia 97) Penrhyndeudraeth, Merionethshire, Wales |
Bangsa | Britania Raya |
Kala | Filsafat abad 20 |
Tlatah | Filsafat Barat |
Aliran | Filsafat analitik |
Karsa pokok | Logika, Matematika |
Maribawani
|
Bertrand Arthur William Russell, 3rd Earl Russell, OM, FRS[1] punika matematikawan, filsuf, lan pamikir umum kelairan Britania Raya. Piyambak kagungan pangaribawa ing bidhang matematika, logika, teori himpunan, sarta mapinten-pinten cabang filsafat analitis.[2] Piyambak dipunanggep salah satunggaling pamikir logika ingkang misuwur ing permulaning abad kaping 20. Piyambak ugi panjangkaring aliran filsafat analitis sesarengan kaliyan Gottlob Frege, kancamitra piyambak G. E. Moore, sarta muridipun Ludwig Wittgenstein.
Sesarengan kaliyan tiyang ingkang rumiyin dados gurunipun, inggih punika A. N. Whitehead, Russell nyerat Principia Mathematica, karya ingkang nggadhahi peran wigati ing perkembangan logika klasik sarta salah satunggaling usaha ingkang ancik kangge ngringkes sedaya bidhang matematika dhateng logika (logisisme). Tulisan Russell kanthi irah-irahan "On Denoting" kaanggep paradigma ing filsafat.[3]
Russell punika sami kaengga pasifis ingkang nganjuraken pamuangan dhateng imperialisme sarta ndherekaken Liga India.[4][5] Piyambak dipundhawahi jalaran pamanggihipun pasifis ing Perang Donya I,[6] saha rumiyin ndhukung kebijakan nyenengake Nazi Jerman anggitanipun Adolf Hitler, sadherekipun nggantos pamanggihipun ing tahun 1943 bilih perang punika punapa ingkang sampun kedah dipunlampahi minangka pilihan ingkang awon piyambak. Sasampunipun Perang Donya II, Russell ngakeni hegemoni global Amerika Serikat, dipunmangertosi begja tinimbang hegemoni Soviet utawi boten wonten kapemimpunan global ingkang efektif, ngantos dipuncakupun ngangge senjata nuklir.[7] Salajengipun piyambak ngecam totalitarianisme gaya Stalin, kengingandhatengaken kaplongipun Amerika Serikat ing Perang Vietnam, sarta dados salah satunggaling pamikir ingkang malih ageng nganjuraken pelucutan senjata nuklir.[8]
Ing warsa 1950, Russell pikantuk Hadiah Nobel ing Bidhang Sastra "minangka pengakuan dhumateng karya-karyamipun ingkang maneka werni saha wigati, ing mriki piyambak nganjuraken cita-cita kemanusiaan sarta kamerdhikaan mikir".[9][10] Piyambak ugi nampi Medal De Morgan (1932), Sylvester Medal (1934), Kalinga Prize (1957), sarta Jerusalem Prize (1963).
1901 – 1925 | Prudhomme (1901) · Mommsen (1902) · Bjørnson (1903) · F. Mistral / Echegaray (1904) · Sienkiewicz (1905) · Carducci (1906) · Kipling (1907) · Eucken (1908) · Lagerlöf (1909) · Heyse (1910) · Maeterlinck (1911) · Hauptmann (1912) · Tagore (1913) · Rolland (1915) · Heidenstam (1916) · Gjellerup / Pontoppidan (1917) · Spitteler (1919) · Hamsun (1920) · France (1921) · Benavente (1922) · Yeats (1923) · Reymont (1924) · Shaw (1925) |
---|---|
1926 – 1950 | Deledda (1926) · Bergson (1927) · Undset (1928) · Mann (1929) · Lewis (1930) · Karlfeldt (1931) · Galsworthy (1932) · Bunin (1933) · Pirandello (1934) · O'Neill (1936) · Martin du Gard (1937) · Buck (1938) · Sillanpää (1939) · Jensen (1944) · G. Mistral (1945) · Hesse (1946) · Gide (1947) · Eliot (1948) · Faulkner (1949) · Russell (1950) |
1951 – 1975 | Lagerkvist (1951) · Mauriac (1952) · Churchill (1953) · Hemingway (1954) · Laxness (1955) · Jiménez (1956) · Camus (1957) · Pasternak (1958) · Quasimodo (1959) · Perse (1960) · Andrić (1961) · Steinbeck (1962) · Seferis (1963) · Sartre (1964) · Sholokhov (1965) · Agnon / Sachs (1966) · Asturias (1967) · Kawabata (1968) · Beckett (1969) · Solzhenitsyn (1970) · Neruda (1971) · Böll (1972) · White (1973) · Johnson / Martinson (1974) · Montale (1975) |
1976 – 2000 | Bellow (1976) · Aleixandre (1977) · Singer (1978) · Elytis (1979) · Miłosz (1980) · Canetti (1981) · García-Márquez (1982) · Golding (1983) · Seifert (1984) · Simon (1985) · Soyinka (1986) · Brodsky (1987) · Mahfouz (1988) · Cela (1989) · Paz (1990) · Gordimer (1991) · Walcott (1992) · Morrison (1993) · Ōe (1994) · Heaney (1995) · Szymborska (1996) · Fo (1997) · Saramago (1998) · Grass (1999) · Gao (2000) |
2001 – saiki | Naipaul (2001) · Kertész (2002) · Coetzee (2003) · Jelinek (2004) · Pinter (2005) · Pamuk (2006) · Lessing (2007) · Le Clézio (2008) · Müller (2009) · Vargas Llosa (2010) · Tranströmer (2011) · Mo (2012) · Munro (2013) · Modiano (2014) · Alexievich (2015) · Dylan (2016) · Ishiguro (2017) · Tokarczuk (2018) · Handke (2019) · Glück (2020) |