Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
| Philip Glass | |||
| |||
| Gebore | 31 jannewarie 1937 | ||
| Landj | Vereinegde Staote | ||
| Sjtielperiood | minimalisme | ||
| Belankrieke genres | opera, orkesmeziek, kamermeziek | ||
| Invlood van | Anton Webern, Indiase meziek, Steve Reich | ||
| Invlood op | John Adams | ||
| Lies van componiste | |||
Philip Morris Glass (Baltimore, 31 jannewarie 1937) is 'nen Amerikaanse componis in diverse genres. Heer is vaanaof de jaore 1960 veural bekind gewore mèt wat me minimal music is goon neume, en is dao, neve La Monte Young, Terry Riley en Steve Reich, eine vaan de pioneers in. Vaanaof d'n twieden hèlf vaan de jaore 1980 woort ziene stijl evels minder repetitief en conventioneelder, mèt veural sterke oontlieninge aon de romantiek. Glass zien umvaankriek werk besteit oonder mie oet opera's, symfonieë en concerte.
Glass woort op 31 jannewarie 1937 gebore es zoon vaan Ida Glass (gebore Gouline) en Benjamin Charles Glass, allebei juudse immigrante oet Litouwe. Ziene pa had 'n plaotezaak en zoe kaom de joonge Philip al hiel vreug tot 't verzaomele vaan oonverkoupbaar plaote, boe-oonder väöl moderne meziek wie Hindemith, Bartók, Schönberg en Sjostakovitsj, meh ouch Beethoven en Schubert. Tenao begós heer fluit te studere en op zie vieftiende kós heer versneld in de universiteit vaan Chicago instruime, boe heer wiskunde en filosofie studeerde. In Chicago oontdèkde heer de meziek vaan Anton Webern; Glass sjreef e striektrio in 't twelftoenssysteem.
In 1954 trok Glass veur 't iers nao Paries, boe neve de kuns vaan Jean Cocteau veural 't kunsteneersleve (bohemiens) indrök op häöm maakde. Tenao góng heer nao de Juliard School of Music mèt es hoofinstrumint piano. Heer had heer compositieles vaan oonder mie Vincent Persischetti en William Bergsma, en waor Steve Reich oonder zien mètstudente. Hei won heer in 1959 'ne pries, de BMI Student Composer Award. De zoemer vaan 1960 brach häöm nao de zoemersjaol vaan 't Aspen Music Festival, boe heer lès had bij Darius Milhaud. In 1962 sloot heer dees sjaol aof en góng heer in Pittsburgh woene.
Paries, boe heer tien jaor ieder al gewees waor, trok häöm zoe tot heer ziech dao in 1964 góng vestege. Op 't Fulbright-program góng heer, wie zoeväöl Amerikaanse musici veur häöm, studere bij Nadia Boulanger, boe heer ziech bekwaomde in klassieke en veur-klassieke meisters wie Mozart en Bach. Ouch bezoch heer dao noe en daan de konzèrs vaan Pierre Boulez zien Domaine Musical. De meziek dao kós häöm mer maoteg boeje; vaan de avant-garde oet deen tied hoort heer nog 't leefste zien landgenoete John Cage en Morton Feldman. Neve klassieke musici trof heer dao ouch versjèllende Franse kunstenere, wie de filmmekers vaan de nouvelle vague en Samuel Beckett. Vaan zier groete beteikenis waore ouch de rencontres mèt Indiase musici wie Ravi Shankar en Alla Rakha. Geïnspireerd door de bezunderen opbouw vaan Beckett zien speule en door de repetitief structure in de klassieken Indiase meziek oontstoonte de ierste minimalistische werke. E stök wie 't Ierste striekkwartèt oet 1966 besteit evels nog wel oet dissonante hermenieë, wat zier atypisch is veur de latere minimal music (vaan n'importe welke componis). 't Contak mèt de Indiase cultuur brach häöm in 1966 tot 'n reis nao India, boe heer ouch Tibetaonse vlöchtelinge tegekaom en (in 1972) spraok mèt d'n Dalai Lama. Glass zouw ziech tot 't boeddhisme bekiere en ziech de res vaan leve oetspreke veur de Tibetaanse zaak.
In 1967 kaom Glass in New York, boe heer in miert de werke vaan Steve Reich hoort. Dee had ziech op dat memint ouch al 'ne minimalistische stijl aongemet, meh gebruukde in tegestèlling tot Glass e consonant idioom. Baonbrekende werke wie Piano Phase maakde 'ne groeten invlood: Glass besloot veur vaanaof dat memint de consonante stijl euver te numme. 't Wijer publiek kós deze meziek evels nog neet good waardere; hei-op beslote Glass, Reich en aandere veurluipeg in galeries en leegstoonde febrikshalle in SoHo te goon optrejje. Tössedoor kaom Philip Glass nog aon geld door mèt ziene neef, de beeldhouwer Jene Highstein, 'ne verhuisdeens op te hawwe, en door te wèrke es loedgeter en taxichauffeur (tot 1978). Ein vaan de ierste composities in 't nui idioom woort Strung Out (1967), later volgde oonder mie Music in the shape of a square (1968, 'n verwiezing nao Satie zien Morceaux en forme d'une poire) en Music in fifths (1970), gans bestaond oet parallel kwinte, wat häöm bij Boulanger (wie iewelaank in compositielèsse) zjus waor aofgelierd. In 1968 gaof me veur 't iers e konzèr mèt meziek vaan Glass.
In 1971 stiechde heer nao e meiningsversjèl mèt Reich zien eige ensemble, 't Philip Glass Ensemble. E huugdepunt in de historie vaan dit ensemble waor de oetveuring vaan 't veeroreg werk Music in Twelve Pars (1971-74). In de New Yorkse jaore lierde heer nog 'n aontal aander kunstenere kinne, oonder wee Chuck Close, Laurie Anderson, David Bowie en Brian Eno.
In 1975 begós heer aon e perjek wat häöm groete faam zouw lievere. Heer had e plan gemaak veur 'n groete trilogie te sjrieve euver persoene die de historie ingriepend hadde veranderd. De drei werke zouwe 'ne mèt opera te vergelieke vörm kriege. Es ierse koos heer veur Albert Einstein, dee geportrètteerd woort in Einstein on the Beach. 't Werk (oondaanks de groeteren opzat nog ummer veur 't Ensmble) góng in 1976 in Avignon in première en drejde tenao in de New Yorkse Metropolitan Opera. Allewel tot 't werk gemingde reacties trok, waor Glass ziene naom boete 'ne selecte krink vaan meziekkinners gemaak. Heer trok in de jaore dao-op versjèllende aander opdrachte, loupentere vaan buunmeziek veur Beckett euver meziek veur 'n documentair tot meziek bij animaties in de kinderserie Sesame Street.
't Twiede deil vaan de trilogie kaom vaanaof 1978 tot stand, wie Glass vaan de Nederlandsen Opera 'nen opdrach kreeg. Dit woort Sattyagraha, e werk euver Mahatma Gandhi. 't Góng in 1980 in Rotterdam in premièr. In 1982 begós heer aon 't lèste deil, Akhnaten, euver farao Achnaton. Dit kaom in 1984 op de buun.
Satyagraha en Akhnaten höbbe allebei al e stök mie vaan 'nen echten opera es Einstein on the Beach. Allewel tot 't alledrei gein traditioneel opera's zien in de zin vaan dramatische werke, bevatte de lèste twie entans gezoonge teks, dewijl 't koer in Einstein allein mer maote oettèlt en solmisaties zingk. 'n Wijer verandering is tot Glass, dee veurheer allein veur zien eige ensemble sjreef (mèt inkelvoudeg bezatte partije en 'n promininte rol veur 't elektrisch örgel), noe euver 'n ech orkes besjik. Tot slot weurt de stijl laankzaamaon minder repetitief en, belaankrieker, dynamischer. Boe de dynamiek in ieder werke oetgesproke statisch waor, bojt heer beveurbeeld in 't veurspeul veur Akhnaten 'nen dwingenden climax in.
In de jaore tachteg weurt ziene stijl ouch op aander froonte conservatiever, entans conventioneelder. Nao 't ind vaan 't decennium touw oontwikkelt heer 'n veurleefde veur klassieke genres wie 't striekkwartèt (dèks euverdudelek geïnspireerd op groete veurgengers wie Dvořak) en 't concert (in 1987 e vioolconcert); vaanaof de jaore 1990 ouch de symfonie. Al deen tied bleef heer ouch opera's sjrieve. Anno 2014 heet heer twie vioolconcerte, twie pianoconcerte, tien symfonieë en zès striekkwartètte gesjreve. Oonder de nuier opera's is oonder mie de Cocteautrilogie vaan belaank, nao 't werk vaan Jean Cocteau. Dees drei opera's versjene tösse 1991 en 1996. Glass heet wijer mèt versjèllende popartiste samegewèrk, oonder wee Leonard Cohen.
Glass is veer kier getrojd gewees. Tösse 1965 en 1980 waor JoAnne Akalaitis zien vrouw, vaan wee 'r gesjeie is. Tenao waor heer getrojd mèt Luba Burtyk (ouch gesjeie), Candy Jernigan (gestorve) en Holly Chritchlow (gesjeie). Heer heet veer kinder, twie (Juliet en Zachary) vaan zien ierste en twie (Marlowe en Cameron) vaan zien veerde vrouw. Euver Zachary heet heer ei kleinkeend, Zuri. Glass umsjrijf ziech es 'ne 'juudsen taoïstischen hindoeïstischen Tolteekse boeddhis' en is vegetariër.
Väöl vaan de stijlkinmerke vaan Glass zie werk zien al bove besjreve. Heer deilt väöl vaan zien kinmerkend idioom mèt Steve Reich, meh 't gief dudeleke versjèlle. Philip Glass had 'n väöl oetgebreider muzikaol opleiing, en heer braok mer laankzaamaon mèt 't modernisme. 't Ierste striekkwartèt is beveurbeeld al oonmiskinbaar minimalistisch, meh wel dissonant en good te analysere es atonaol. Wijer is Glass mie oetgesproke beïnvleujd door neet-westerse meziek, in 't bezunder d'n Indiase meziek.
Wie gezag is Glass vaanaof de jaore 1980 gestiedegaon vaan modaol op tonaol compositie euvergegaange, en heet heer ziech touwnummend gewaog aon traditioneel genres. Dewijl heer in ieder werke vertrojde op klein ensembles mèt väöl elektronische instruminte, gebruuk heer allewijl veural orkeste en akoestische kamerensembles.
Glass heet gans get vaan zien werke obbenuits gearrangeerd; soms zien de versjèllende versies hei-oonder opgenome.
Dit artikel is gebaseerd op 't Ingelstaoleg equivalent (versjèllende versies), zoewie op en:List of compositions by Philip Glass.
