| Edsger Dijkstra | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Persoonlijke gegevens | ||||
| Volledige naam | Edsger Wybe Dijkstra | |||
| Geboortedatum | 11 mei 1930 | |||
| Geboorteplaats | Rotterdam | |||
| Overlijdensdatum | 6 augustus 2002 | |||
| Overlijdensplaats | Nuenen | |||
| Wetenschappelijk werk | ||||
| Vakgebied | wiskunde, informatica | |||
| Bekend van | Dijkstra's algoritme | |||
| Promotor | Adriaan van Wijngaarden[1] | |||
| Alma mater | Universiteit Leiden (1948 – 1956) Erasmiaans Gymnasium Universiteit van Amsterdam (1956 – 1959) Universiteit van Cambridge (1951 – 1951) 
| |||
| ||||
Edsger Wybe Dijkstra (Rotterdam, 11 mei 1930 – Nuenen, 6 augustus 2002) was een Nederlandse wiskundige en informaticus. Zijn werk was van groot belang voor de ontwikkeling van de informatica, met name op het gebied van gestructureerd programmeren. In 1972 werd hij onderscheiden met de A.M. Turing Award en in 2002 met de daarna naar hem vernoemde Dijkstraprijs.[2]
Dijkstra studeerde na het Gymnasium Erasmianum[3] aan de Leidse universiteit, waar hij in 1951 zijn kandidaats haalde in wiskunde en natuurkunde, en in 1956 afstudeerde in de theoretische natuurkunde.
Van 1952 tot 1962 werkte Dijkstra bij het mathematisch centrum (thans Centrum Wiskunde & Informatica) te Amsterdam als wetenschappelijk programmeur, waar hij was aangenomen om de ARRA I te programmeren. Later ontwikkelde hij ook de programmatuur voor de ARMAC. In zijn tijd bij het CWI werkte hij onder meer aan een compiler voor de programmeertaal Algol-60. Tijdens dit project ontstond zijn baard: Dijkstra en zijn medeprogrammeur Jaap Zonneveld hadden afgesproken zich niet te scheren tot het werk klaar was.[4] Hij schreef zijn proefschrift in 1958.[5] Een jaar later ontwikkelde hij het naar hem vernoemde kortstepad-algoritme, de routeplanner van nagenoeg alle navigatiesystemen.
Vanwege de diepe indruk die hij als wetenschappelijk programmeur maakte, werd Dijkstra in 1962 benoemd tot hoogleraar aan de technische hogeschool Eindhoven, waar hij tot 1984 bleef werken. In deze tijd ging zijn aandacht uit naar de kunst en wetenschap van de ontwikkeling van het computerprogramma op mathematische grondslag (wat trouwens ook de titel was van een van de vakken die hij doceerde). In 1972 ontving hij de Turing Award voor zijn bijdragen aan de informatica in de jaren vijftig. Vanaf 1982 was hij ook een fellow van de Burroughs Corporation.
In 1984 verruilde Dijkstra Eindhoven voor de universiteit van Texas te Austin in de VS. Daar zette hij zijn werk voort, vaak nog in samenwerking met zijn oud-collega's en studenten uit Nederland. Dijkstra bleef daar werken tot zijn emeritaat in 1999. Zowel gedurende zijn werk in de VS als na zijn emeritaat maakte Dijkstra samen met zijn vrouw lange reizen door de staats- en nationale parken van dat land. Hiervoor gebruikten zij hun Volkswagenbusje, dat zij grappend de "touring machine" (woordspeling op Turing machine) noemden.
Dijkstra stierf op 72-jarige leeftijd in Nuenen aan darmkanker.[6]
Dijkstra heeft in zijn carrière een bijzonder grote bijdrage geleverd aan de informatica, zowel in aantal als reikwijdte. Zijn wetenschappelijk oeuvre bedraagt ruim 1.300 publicaties. Daaronder vallen ook zijn beroemde EWD's (naar zijn initialen). Dit waren documenten die hij voor zichzelf schreef, maar vrij beschikbaar stelde. Fotokopieën ervan vonden hun weg over de wereld en tegenwoordig zijn vele van deze handgeschreven teksten gescand. Van veel EWD's zijn transcripties beschikbaar in het E.W.Dijkstra archive van de universiteit van Texas.[7]
Dijkstra behandelt compilerbouw, ontwerp van besturingssystemen, ontwerp van programmeertalen en algoritmiek, maar zijn grootste bijdrage aan het vakgebied betrof ongetwijfeld de wiskundige fundamenten van de informatica. Met name daarvoor vond Dijkstra samen met zijn studenten in 1962 enorme inspiratie in een publicatie over predicatencalculus van Tony Hoare. Met deze axiomatische basis voor de ontwikkeling van computerprogramma's heeft Dijkstra richting gegeven aan de gehele informatica en het vakgebied verheven van een aanmodder-gebeuren tot een echte wetenschap. Dijkstra wordt dan ook beschouwd als een van de echte vaders van de informatica en als een directe opvolger van mensen als Alan Turing.
Dijkstra was een sterke tegenstander van de GOTO-opdracht. Hij was een grondlegger van het gestructureerd programmeren waarbij de GOTO opdracht vervangen wordt door functies, lussen en dergelijke structuren. Desalniettemin bevatte de door Dijkstra geschreven broncode van Pascal-S vele GOTO's. Hij was een belangrijk lid van de groep die de programmeertaal Algol-60 ontwikkelde, en schreef voor die taal de eerste praktische compiler. Hij heeft nog vele andere bijdragen aan de ontwikkeling van programmeertalen en besturingssystemen geleverd.
Naast zijn wetenschappelijke werk was Dijkstra beroemd om zijn gevleugelde (en soms bitse) commentaren op de praktijk van zijn vakgebied, zoals:
Dijkstra stond bekend als een charismatisch leraar. Zijn geschriften zijn zeer leesbaar. De voorbeelden die hij gebruikt zijn vaak heel aansprekend en illustratief. Het probleem van samenwerkende processen illustreerde hij bijvoorbeeld aan de hand van een kapsalon.
De kapsalon bestaat uit een wachtkamer en een salon. Als er geen klanten zijn gaat de kapper slapen. De gedragsregels voor de kapper zijn:
En de gedragsregels voor de klanten:
De crux zit in het slapen van de kapper in de wachtkamer. Bij een onzichtbaar slapende kapper ziet de klant geen verschil tussen een kapper die bezig is in de salon en een kapper die in de wachtkamer zit te slapen.
Dijkstra was gehuwd, had drie kinderen en twee kleinkinderen.[14]
