Fenytoina

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) 5,5-difenyloimidazolidyno-2,4-dion, 5,5-difenylohydantoina Inne nazwy i oznaczenia farm. Phenytoinum, Phenytoinum natricum, Phenytoinum natrium
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C15H12N2O2
Masa molowa	252,27 g/mol
Wygląd	biały lub prawie biały, krystaliczny proszek[1], higroskopijny, bez zapachu[2]
Identyfikacja
Numer CAS	57-41-0
PubChem	1775
DrugBank	DB00252
SMILES C1=CC=C(C=C1)C2(C(=O)NC(=O)N2)C3=CC=CC=C3
InChI InChI=1S/C15H12N2O2/c18-13-15(17-14(19)16-13,11-7-3-1-4-8-11)12-9-5-2-6-10-12/h1-10H,(H2,16,17,18,19) InChIKey CXOFVDLJLONNDW-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Gęstość 1,29 g/cm³[4]; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie 32 mg/l (22 °C)[5][4] w innych rozpuszczalnikach etanol: dość trudno[1] chlorek metylenu: dość trudno[1] DMSO: rozpuszczalna[3] Temperatura topnienia 286 °C[6][5][4] logP 2,47 Kwasowość (pKa) 8,33
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Niebezpieczeństwo Zwroty H H302, H350, H360 Zwroty P P201, P308+P313 Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie podanej karty charakterystyki Toksyczny (T) Zwroty R R45, R61, R22 Zwroty S S53, S45 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[7] 0 1 0   Temperatura samozapłonu 600 °C[7] Numer RTECS MU1050000 Dawka śmiertelna LD50 56,4 mg/kg (królik, dożylnie)
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	N03 AB02 N03 AB52
Stosowanie w ciąży	kategoria D
Farmakokinetyka Działanie przeciwpadaczkowe Biodostępność 70–100% (doustnie) 24,4% (doodbytniczo) Okres półtrwania ok. 22 h (doustnie) 10–15 h (dożylnie) Wiązanie z białkami osocza i tkanek 90–95% Metabolizm wątrobowy Wydalanie z moczem
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustnie, dożylnie, domięśniowo
Multimedia w Wikimedia Commons

Fenytoina (łac. Phenytoinum) – organiczny związek chemiczny, pochodna hydantoiny. Stosowana jako lek o działaniu przeciwdrgawkowym i przeciwarytmicznym.

Mechanizm działania

Mechanizm jej działania polega na blokowaniu kanałów sodowych, co w konsekwencji prowadzi do hamowania potencjału czynnościowego komórki i braku depolaryzacji. Hamuje przenikanie jonów wapnia przez błony komórkowe podczas depolaryzacji. Hamuje fosforylacje kompleksu wapń-kalmodulina. Fenytoina stabilizuje błonę komórkową neuronów i podwyższa próg drgawkowy.

Z uwagi na wąski margines terapeutyczny, dość liczne działania niepożądane i skuteczność nowszych leków przeciwpadaczkowych – stopniowo jest wycofywana z przewlekłego leczenia padaczki.

Stosowana również w kardiologii jako lek przeciwarytmiczny. Na mięsień sercowy wywiera działanie inotropowe ujemnie. Wydłuża okres refrakcji i przyspiesza przewodzenie bodźców.

Wskazania

• stan padaczkowy
• napady toniczno-kloniczne (grand mal)
• napady częściowe, zwłaszcza proste

Działania niepożądane

• ze strony układu krążenia: zaburzenia rytmu serca, niedokrwistość megaloblastyczna^[8];
• ze strony przewodu pokarmowego: nudności, wymioty, zaburzenia żołądkowo-jelitowe;
• ze strony OUN: zawroty głowy, bóle głowy, zaburzenia widzenia, napady drgawkowe (po przedawkowaniu);
• przerost dziąseł – charakterystyczny objaw niepożądany po stosowaniu fenytoiny, u osób młodych (20%), wynika ze zmienionego metabolizmu kolagenu; nie wymaga przerywania leczenia. Staranna higiena jamy ustnej w istotny sposób zmniejsza tę dolegliwość^[8];
• niedoczynność tarczycy^[9] (opublikowano również odmienne zdanie na ten temat)^[10].

Przeciwwskazania

Nie stosować w okresie ciąży i karmienia piersią.

Interakcje z innymi lekami

Salicylany mogą ją wypierać z połączeń z białkami. Jest induktorem metabolicznym; przyspiesza metabolizm doustnych środków antykoncepcyjnych, co powoduje skrócenie ich czasu działania.

Dawkowanie

Dawkowanie fenytoiny powinno być zindywidualizowane. Zaleca się jego ustalanie na podstawie oznaczeń stężenia fenytoiny we krwi. Fenytoina odznacza się niskim indeksem terapeutycznym, więc łatwo ją przedawkować.