Mocz (łac. urina) – uryna, płyn wytwarzany w nerkach i wydalany z organizmu, zawierający produkty metabolizmu bezużyteczne lub szkodliwe dla ustroju. Powstaje w nerkach podczas filtracji i resorpcji[1].
Dobowa ilość moczu wydalanego przez zdrowego człowieka waha się od 600 do 2500 ml. Zależy ona od wielu czynników, m.in. ilości spożytych płynów i temperatury otoczenia.
W skład moczu wchodzi:
W moczu zdrowego człowieka nie powinny znajdować się węglowodany (cukry), białka, krwinki czerwone i krwinki białe oraz bakterie. Obecność któregoś z tych czynników może być objawem choroby:
cecha | wartość |
---|---|
kolor | słomkowy |
smak | słony |
odczyn | pH 4,5–7,5 |
cukier | brak |
białko | brak |
nabłonki | pojedyncze |
erytrocyty | do kilku w polu widzenia |
leukocyty | kilka w polu widzenia |
Choroby związane z wydalaniem moczu:
Wydzielanie moczu jest regulowane na drodze nerwowej (przez międzymózgowie, korę mózgową i układ wegetatywny) oraz przez wazopresynę (hormon antydiuretyczny wydzielany przez przysadkę)[1], posiada także związek z układem krążenia[potrzebny przypis]. Wypływ moczu następuje w wyniku skurczu mięśni pęcherza i rozkurczu zwieracza pęcherza moczowego. W zasadzie jest to akt odruchowy, którego kontroli człowiek uczy się w wieku ok. 1,5 roku. Zbyt wypełniony pęcherz powoduje mimowolne oddawanie moczu, czasem także w czasie snu (również u osób dorosłych). Niektóre zwierzęta, m.in.: ptaki oddają mocz bezwarunkowo, choć można ich nauczyć warunkowego oddawania moczu poprzez trenowanie[2][3].
Powstawanie moczu:
Cecha | Zakres | Średnia wartość | Uwagi |
---|---|---|---|
Objętość | 0,4-2,6 | 1,0 (±0,5) | l/24h |
Gęstość (względna) | 1,001-1,028 | 1,015 (±0,010) | – |
Lepkość (względna) | 1,0-1,14 | – | woda=1,0 |
Napięcie powierzchniowe | 64-69 | – | 10−3 N/m |
Obniżenie punktu zamarzania | 0,1-2,6 | – | K |
Osmolalność | 50-1400 | 850 (±200) | mmol/kg |
pH | 4,5-8,2 | 6,2 (±0,5) | – |
Kwaśność miareczkowana | – | 0,64 (±0,13) | mmol/(24h•kg) |
– | 23 (±10) | mmol/24h | |
Ciśnienie CO2 | 2-18 | 10 (±2) | kPa |
Masa sucha | 50 (±72) | – | g/24h |