| Imię i nazwisko |
Lejaren Arthur Hiller |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Przyczyna śmierci | |
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Zawód |
Lejaren Arthur Hiller (ur. 23 lutego 1924 w Nowym Jorku, zm. 26 stycznia 1994 w Buffalo)[2][3] – amerykański kompozytor, pedagog muzyczny, chemik.
W młodości uczył się gry na fortepianie, oboju, klarnecie i saksofonie; już wtedy zaczął komponować[3]. Studiował chemię na Uniwersytecie w Princeton, gdzie w 1947 obronił pracę doktorską[2][3][4]. Studiował tam też kompozycję i teorię muzyki u Rogera Sessionsa i Miltona Babbitta[3][4].
W latach 1947–1952 prowadził prace badawcze w dziedzinie chemii; wynalazł m.in. metodę barwienia włókien akrylowych[2][4]. W 1952 przeniósł się na Uniwersytet Illinois w Urbanie i Champaign, gdzie podjął pracę wykładowcy na wydziale chemii, zajmował się też komputerami. Równocześnie studiował tam teorię muzyki i kompozycję u Huberta Kesslera, uzyskując w 1958 tytuł Master of Music[1][2][4].
W tym samym roku został wykładowcą kompozycji w School of Music przy Uniwersytecie Illinois (od 1966 jako profesor)[3]. Również w 1958 utworzył przy tym uniwersytecie Experimental Music Studio, którym kierował przez 10 lat[1][2]. Studio to stało się jednym z najważniejszych ośrodków muzyki elektronicznej na świecie. Rozwinął współpracę badawczą w dziedzinie elektroniki, komputerów i akustyki z wydziałem inżynierii elektronicznej. Stosował maszyny cyfrowe i logikę matematyczną w procesie komponowania, syntezy dźwięku, analizy i druku[2][3][4].
W 1968 objął katedrę kompozycji na Uniwersytecie Stanu Nowy Jork w Buffalo i dołączył do komitetu doradczego Center of the Creative and Performing Arts, w którego skład wchodzili Lukas Foss, Morton Feldman i Allen Sapp[2][3]; od 1974 był dyrektorem tego Centrum[5].
Wykładał gościnnie w wielu ośrodkach uniwersyteckich w USA oraz w Brazylii, a także w Europie, m.in. w Pampelunie, Rzymie, Berlinie, Darmstadcie, na Malcie. W latach 1973–1974 przebywał w Warszawie, w ramach programu Fulbrighta. Wygłosił wówczas cykl wykładów w PWSM i zrealizował taśmę do A Portfolio na zamówienie Polskiego Radia[2][3][4].
W wyniku eksperymentów przeprowadzanych od połowy lat 50. w Experimental Music Studio, powstał – przy współpracy Leonarda M. Isaacsona – pierwszy w skali światowej utwór muzyczny stworzony przy użyciu komputerów, zatytułowany Illiac Suite (1957)[a], później przemianowany na IV Kwartet smyczkowy[1][2][3]. Składał się on z czterech części, z których każda dotyczyła innej techniki kompozytorskiej realizowanej przez komputer. I tak część I dotyczyła techniki polifonicznej, II – kontrapunktu ścisłego, III – technik współczesnych, w tym serializmu, zaś IV była studium muzyki stochastycznej. Cały proces tworzenia tego utworu został opisany w publikacji Experimental Music[b][2].
Następne „komputerowe” utwory Hillera, jak np. skomponowana wspólnie z Robertem A. Bakerem Computer Cantata (1968) czy cykl Algorytmów (1968–1984), były tworzone wg programu głównego (wspólnego dla wszystkich rodzajów kompozycji) oraz wchodzących w jego skład podprogramów (uwzględniających różnorodność stylu i struktury każdego utworu) będących polem dla indywidualności twórczej kompozytora[2].
W latach 1967–1969 współpracował z Johnem Cage’em przy jednym z jego bardziej znanych utworów HPSCHD na od 1 do 51[c] wygenerowanych komputerowo taśm i od 1 do 7 klawesynów, na których grający na żywo soliści wykonywali przypadkowo wybrane fragmenty utworów Mozarta, Beethovena, Chopina, Schumanna, Gottschalka, Busoniego i Schönberga[1][3][6].
Obok utworów generowanych komputerowo i elektroakustycznych komponował utwory orkiestrowe, kameralne, fortepianowe oraz wokalne, a także utwory sceniczne i multimedialne, muzykę teatralna, filmową i telewizyjną[2][3][5]. Był też autorem wielu publikacji na temat eksperymentalnej muzyki komputerowej[2][3].
(na podstawie materiałów źródłowych[2][3][5])