Tr21

Tr21-53 w skansenie w Karsznicach
Producent	Fablok Chrzanów
Lata budowy	1922–1925
Układ osi	1'D
Wymiary
Masa pustego parowozu	72,5 t
Masa służbowa	80 t
Długość	11 790 mm
Długość z tendrem	18 216 mm (z tendrem 22D23)
Wysokość	4 650 mm
Rozstaw osi skrajnych	7 620 mm
Średnica kół napędnych	1 350 mm
Średnica kół tocznych	1 000 mm
Napęd
Trakcja	parowa
Typ tendra	16C11 i 22D23
Powierzchnia przegrzewacza	58,8 m²
Powierzchnia rusztu	4,1 m²
Średnica cylindra	615 mm
Skok tłoka	660 mm
Parametry eksploatacyjne
Moc znamionowa	670 KM (492 kW)
Maksymalna siła pociągowa	16 000 kG (180 kN)
Prędkość konstrukcyjna	60 km/h

Tr21 to pierwszy produkowany w Polsce parowóz, opracowany przez zespół polskich inżynierów przy współpracy z Biurem Konstrukcyjnym Fabryki Lokomotyw StEG w Wiedniu (Staats Eisenbahn Gesellschaft) w 1921. Pierwszych 36 zbudowano w StEG. W latach 1922–1925 Fabryka Lokomotyw w Chrzanowie (Fablok) wyprodukowała 72 szt., a 40 szt. powstało w belgijskich zakładach Cockerill^[1].

Historia

• lata budowy 1922-1925
• liczba wyprodukowanych parowozów 148 szt.
• liczba w PKP do drugiej wojny światowej 148 szt.
• liczba w PKP po drugiej wojnie światowej 100 szt.
• seria eksploatowana w PKP do roku 1974
• zachowane parowozy: Tr21-53 ex. 56 4025, PKP-A Tr21-84, Haine St.P. 1394/1924, Karsznice, eksponat.

Dane techniczne

• Układ osi – 1-4-0 oOOOO
• Największa dopuszczalna prędkość konstrukcyjna 60 km/h
• Moc 492/670 kW/KM
• Siła pociągowa 180 kN
• Średnica cylindrów 615 mm
• Skok tłoka 660 mm
• Średnica kół napędnych 1350 mm
• Średnica koła potocznego 1000 mm
• Sztywny rozstęp osi 3060 mm
• Rozstęp skrajnych osi 7620 mm
• Nadciśnienie 13 at
• Powierzchnia rusztu 4,12 m²
• Wymiary rusztu
  • Długość 2,528 m
  • Szerokość 1,630 m
• Powierzchnia ogrzewalna skrzyni ogniowej 15,70 m²
• Zawartość wody w kotle ~6,60 m³
• Przestrzeń parowa kotła 2,57 m³
• Masa kotła z urządzeniami i osprzętem ~25400 kg
• Powierzchnia przegrzewacza 58,8 m²
• Powierzchnia ogrzewalna kotła z przegrzewaczem 266,7 m²
• Masa parowozu w stanie próżnym 72,5 t
• Masa parowozu w stanie roboczym 80,0 t
• Nacisk osi potocznej 12,0 t
• Nacisk osi napędnych 17,0 t (14,5 t)
• Długość parowozu 11790 mm
• Długość parowozu z tendrem (22D23 PKP) 18216 mm
• Siła pociągowa (0,75 p) 18000 kg
• Największa szybkość 60 km/h
• Tender 16C11 PKP
  • Tender trzyosiowy. Konstrukcja austriacka.
  • Średnica kół 1040 mm
  • Zapas wody 16,0 m³
  • Zapas węgla 8,5 m³ (6,8 t)
  • Nacisk osi 13 t
  • Masa tendra w stanie roboczym 39 t
  • Masa tendra w stanie próżnym 17 t
• Tender 22D23 PKP
  • Tender czteroosiowy. Konstrukcja polska, opracowana w 1923 roku.
  • Średnica kół 1000 mm
  • Zapas wody 21,5 m³
  • Zapas węgla 12,5 m³ (10 t)
  • Nacisk osi 13,5 t
  • Masa tendra w stanie roboczym 54,0 t
  • Masa tendra w stanie próżnym 22,5 t

Niektóre właściwości trakcyjne

Jak to zwykle bywa w wypadku parowozów normalnotorowych maksymalna siła pociągowa maszyny jest ograniczona jej przyczepnością. Tak też jest i w przypadku Tr21. Podana w tekście powyżej siła pociągowa nie mogła być praktycznie wykorzystywana, gdyż siła pociągowa przyczepna Tr21 wynosi 157 kN czyli 16 000 kG. Przy zastosowaniu węgla o lepszej jakości parowóz po torze poziomym mógł ciągnąć składy towarowe ładowne o masie 635 ton z prędkością 65 km/h lub 1200 T - 50 km/h.