Huruud (Af Carabi : ar Af Ingiriis : Turmeric) waa geeddhireed iyo xididkiis oo oo ka mid ah bahda sanjabiisha meesha laga helay ayaa ahayd koonfurgalbeedHindiya, wuxuuna u baahanyahay heer kul 20 ilaa 30 °C (68 و 86 °F) ah iyo roob badan si uu u ubaxeeyo, taasoo keenta hoosta inuu ku yeesho xidid sidii quwaax oo kale ah, markii aan caadi loo cunayn waa la kariyaa xididka ka dibna waa la qallajiyaa iyadoo la adeegsanyo foorno kulul ka dibna waa la tumaa ama la shiidaa si ay budo midab huruud ah leh u noqoto. hindida iyo bakistaaniyiinta ayaa caan ku ah inay ku darsadaa cuntada marna u adeegsadaan in jirka la marsado si uu u siiyo iftiin iyo muuqaal qurxoon.[1][2][3]
Xididka iyo isagoo Budo laga dhigay.
Cilmi Baaris lagu sameeyay
Cilmibaarradaas qaarkood waxay sheegeen inuu geedkaan gali karo badalka illaa 10 daawo oo maanta dunida aad looga isticmaalo.
hadaba cudurrada ay cilmibaaradaas badankood isku raaceen inuu daawo u yahay waxaa ka mid ah:
Mile dhiig: Dad badan ayaa qaato daawooyin loogu talagalay inay dhiigga milaan, dadkaas oo loo siiyay si loo daaweeyo ama looga hortago xinjiroobista dhiigga oo halis u ah wadna xanuunka iyo cudurka faalij-ka, daawooyinkaas waxaa ka mid ah: Asprin, Clopedigrol, Warfarin, Enoxaparin iyo kuwa kale. waa daawooyin qofka qaadanayo lagula taliyo inuusan isbitaalka ka fogaan maadaama dhiigbax keeni karaan, sidaas ay tahayne lagama maarmo laakiin waxay cilmibaarayaashu sheegeen in huruuuda ay ku jirto maaddo loo yaqaano "curcumin" oo qabanayso howsha daawooyinkaas, waxyeellane aanan jirka ku reebaynin, sidaas dareedeed dadka dhiiggooda uusan dhakhso xinjiroobin waa looga digaa huruuda inay isticmaalaan.[4]
Niyad dajiye:Huruuda waxay daawo u tahay diiqada, cilmibaaris lagu sameeyay 60 qof oo qaba cudurka "Major Depressive Disorder" ayaa waxaa loo qeybiyay laba koox, kooxda 1-aad waxaa la siiyay daawada "Prozac", kooxda kalane waxaa la cabsiiyay "Huruud", waxaa la arkay in huruuda aysan ka yaraysan daawada ugu caansan ee loo adeegsado niyad jabka ee prozac, Sidaas ay tahayne waxyeello kuma reebin dadkii isticmaalay huruuda markii loo fiiriyo kuwa qaatay daawada "prozac", sidaas awgeed waxay ku taliyaan dadka qabo niyadjabka fudud in la doorbido in huruuda la siiyo badalka daawooyinka.[5]
Lur bi'iye: Waxaa afka qalaad lagu dhahaa "Anti-inflammatory" waa hur ama lur keena xanuno badan, maadada "curcumin" ee ku jirta huruuda waa lur bi'iyaha ugu awoodda badan ee dunida yaallo maanta sida ay cilmibaarayaal ah ay tilmaameen, waxay barbardhigeen daawooyinka caanka ah ee loo adeegsado lur bi'inta sida "Diclofenac" iyo "Ibuprofen", xanuunada ugu caansan ee lurka u saaxiibka ah waxaa ugu horeeya xanuunada lafaha ku dhaca sida roomaatiisamka, riixa, dhabar xanuunka iyo xanuunada raaga ee murqaha iyo neerfaha ku dhaca.
diraasadaha mid ka mid ah waxay hruduuda ku tijaabisay dad qaba xanuunka roomaatiisamka iyadoo la barbardhigay daawada "diclofenac", waxaa la arkay dadkii qaatay huruuda inay ka xanuun yaraayeen, shaqadooda si sahlan u qabsadeen iyagoo wax waxyeello ah ku reebin, sidaas daraadeed shirkado ayaa bilaabay inay qaab kaniini capsule ah ka dhigaan si loogu adeegsado xanuunka roomaatiisamka iyo riixa.
Ka hortage kansar: Maadada curcumin ee huruuda wuxuu alle ku abuuray awood dilis unugyada kansarka, diraasad lagu sameeyay sheybaar iyadoo huruuda lagu tijaabiyay unugyo kansar ah, waxaa la arkay inay unugyadii kansarka noqday inay baab'isay, kuwii isu badali rabayne ay ka hortagtay, cilmibaaris kale waxaa huruuda lagu tijaabiyay dad qaba kansarka ku dhaca mindhicirrada iyadoo bukaananda lala siiyay daawada kiimikada ah, waxaa la arkay kooxdii huruuda loogu daray inay si dhakhso ah wax looga gartay. waxay cilmibaaristaan iyo kuwa kalaba dunida tuseen ahmiyadda huruuda taasoo dhakhaatiir badan kula taliyaan bukaannadooda laga helo xanuunada kansarka.
Macaan dhime:Huruuda waxay hoos u dhigtaa macaanka, waxay firfircooni siisaa hormoonka "Insulin", cilmibaarisyada mid ka mid ah waxay sheegtay in huruudu ay ka awood badan tahay 400 jeer daawada la dhaho "metformin" oo ah daawada ugu caansan ee loo isticmaalo macaanka ama sonkorowga nooca 2-aad. waxaa kaloo la arkay in huruuda ay baab'iso dhibaatoyinka ay sonkorta ku reebtay jirka qeybihiisa sida neerfaha, kilyaha, indhaha iyo xididada. cilmibaarayaal qaar ayaa tilmaamay rajo in haddii insuliinta ay dib u howlgasho oo firfircooni yeelato in cudurka macaanka uu ka tagi karo qofka!!.
Dheefshiid Nadiifiye: Huruuda waxaa la arkay in dhowr cudur oo mindhicirrada ku dhaco inay wax ka tarto oo illaa iyo maanta daawo loo heynin, waxaa ka mid ah xanuunka lurka mindhicirrada ee loo yaqaano "Crohn's diseases,
Dufan dajiye: Huruuda waxay hoos u dhigtaa dufanka dhiigga ama kolestaroolka, daawooyinka maanta dunida laga isticmaalo waxay leeyihiin waxyeello dhinaca beerka iyo kilyaha ah, laakiin huruuda waxay hoos u dhigtaa kolestaroolka, waxyeellane ma keento,
Xanuun Baab'iye: huruuda waxaa ku jirto awood xanuun baa'iye ah taasoo lagu arkay dhowr cilmibaaris, qaabka ay xanuunka u baab'iso ayaa ah inay ka shaqaysiiso nidaamka xanuunka ee loo yaqaano "Opoid System", sidaas awgeed bukaano badan ayaa lagu tijaabiyay, wuxuuna machadka "US. Army Institute Of Surgical Research ku taliyay in huruuda loo adeegsado ku daaweynta xanuunka dadka gubtay, maadaama qofka gubtay u baahnaanayo xanuun baa'biyeyaal badan oo hadhow waxyeello ku reebi kara.
Badalka daawada "Steroid"-ka: waa daawo waxyeello badane leh, hadane aan laga maarmin, waxaa lagu daaweeyaa xanuuno badan, sidaas awgeed cilmibaarisyada waxay tilmaameen in huruuda ay sida daawadaas oo kale u shaqayso oo gali karto badalkeeda, xanuunada lagu daaweeyo waxaa ka mid ah: Findoobka, Neefta, Sanboorka, cuncunka dhuunta, qufaca riiraxyada leh oo dadka hurdada u diido habeenkii, Caadka indhaha fuulo, Bogsashada nabraha, dheefsiid xumada, hurdo la'aanta, kilyo xanuunka, qanjirro bararka, murqo xanuunka, korriimo xumada caruurta, cilladaha maqaarka ku dhaco iyo kuwa kale oo badan.[6]
Adeegsiyo Kale
Huruuda waxaa loo adeegsada qurxinta jirka, taasoo aad looga adeegsado wadankeena, waxay ifisaa maqaarka, waxay yaraysaa findoobka iyo nabarada wajiga ka soo baxo.
Waxaa kaloo huruuda loo isticmaalaa carfinta cuntada iyo midabaynta cuntada, inkastoo dadkeena qaarkood ay cuntada ka ilaashadaan in ay u isticmaalaan.[7]
Soomaaliya ma lagu beeri karaa
Huruuda asalkeeda waxay ka timid dalka Hindiya, halkaas ayaana dunida badankeed looga dhoofiyaa, laakiin wadamo badan oo beertay ayaa jira, taariikhda huruuda markii laga sheekaynayo waxaa la sheegaa wadankii ugu horeeyay ee la geeyo wuxuu ahaa dalka shiinaha "CHINA", waxaa ku xigay oo la geeyay bariga africa oo la sheego inay timid waqti ku aadan 700 sano ka hor dhalashada nabi ciise, markaasoo doomo lagu keeni jiray xeebaha bariga africa, sidaas ayaana loogu beeray.
Soomaaliya waxay ka mid tahay dhulalka Huruuda ay ka bixi karto, haddii taariikhda la fiiriyane waa lagu beeri jiray, laakiin nasiib xumo, waxaa hadda lagu beeraa wadamada dariska aan dhahay oo noolaga keenaa iyadoo budo ah, sida ethiopia, kenya illaa Sudan waa lagu beeraa.
Dadka xiiseeyo beerashada geedaha daawada leh khaasatan qolooyinka keenay geedka "Moringa" waxaan kula talin lahaa in la bilaabo beerashada huruuda oo la qiyaasayo in dhulkeena ay ka soo bixi karto huruud tayo leh.[8]
Sidee loo isticmaalaa Huruudda?
Huruudda iyadoo qallallan iyo iyadoo qoyan intaba waa la isticmaalaa, faa'idadane waxay ku badan tahay midda fresh-ka ah oo qoyan ama isla markaas la shiiday, cunis iyo cabitaan intaba waa loo isticmaalaa, waxaa jirta siyaabo kala duwan oo loo isticmaalo waxaana ugu caansan qaababkaan:
