Architrenius fabula est iuvenis qui, desperatus impietatem improbitatemque nostri mundi, quaerit matrem suam Naturam. Ita per multos locos peregrinat, inter quos Universitas Parisiensis; ubi observat dolores discipulorum, vanitatem studiorum, superbiam magistrorum. In novem libris carminis continentur:
Prologus; contra depravationem veterum modernorum; dedicatio Gualtero de Constantia. Incipit narratio; iter Architrenii ad domum auream Veneris
Regio ventricolarum sive ingluviei; Architrenii laudat sobrietatem et Parisius proficiscitur. Haec urbs laudatur
Miseria scholarium Parisiensium; de nocturno studio eorum; cur divites et potentes oderunt scholasticos
De monte Ambitionis et de Aula in vertice montis constituta; de aulicis et adulatoribus
De colle Praesumptionis; de superbia magistrorum, ecclesiasticorum, monachorum; de cupiditate
Orationes Pittaci de mansuetudine, Cleoboli de fortitudine, Solonis de prudentia. Apparitio Naturae; sermo Naturae de situ et motu mundi et de constellationibusZodiaci (ibi auctor sequitur librum Differentiarum Alfragani)
Rursus de Zodiaco; de die et nocte; de motu planetarum; Architrenii oratio ad Naturam; responsa Naturae de procreatione, de ancillarum amplexibus aspernandis, de adulterio evitando, de uxore ducenda; coniugium Architrenii
Ioannes de Hauvilla scriptor est maxime digressivus. In libro eius permultae narrationes inveniuntur, scilicet:
Eduardus Gibbon citat Architrenium in opere suo anni 1776 Decline and Fall of the Roman Empire capitulo 22. Gibbon de palatio quodam urbis Lutetiae disserit, ubi Iulianus imperator fit acclamationibus legionum Galliae:
The palace of the baths (thermarum), of which a solid and lofty hall still subsists in the rue de la Harpe. The buildings covered a considerable space of the modern quarter of the university; and the gardens, under the Merovingian kings, communicated with the abbey of St. Germain des Prés. By the injuries of time and the Normans this ancient palace was reduced in the twelfth century to a maze of ruins, whose dark recesses were the scene of licentious love.
Explicat aula sinus montemque amplectitur alis
Multiplici latebra scelerum tersura ruborem.
... pereuntis saepe pudoris
Celatura nefas, Venerisque accommoda furtis.
Yet such intrigues might be less pernicious to mankind than the theological disputes of the Sorbonne, which have been since agitated on the same ground.
Idem carmen C. S. Lewis citat in libro suo anni 1936 The Allegory of Love pagina 109:
A universal longing is expressed and, but for the language, the lines might have been written in any age:
1872 : "Johannis de Altavilla Architrenius" in Thomas Wright, ed., Anglo-Latin Satirical Poets and Epigrammatists of the XIIth century/ 2 voll. (Londinii, 1872 ~~. Rolls Series) vol. 1 pp. 240–392
1974 : Paul Gerhard Schmidt, ed., Johannes de Hauvilla, Architrenius. Monaci, 1974.
1994 : Winthrop Wetherbee, ed. et interpr., Johannes de Hauvilla, Architrenius. Cantabrigiae: Cambridge University Press, 1994.
Eruditio
Bernd Roling, "Das Moderancia-Konzept des Johannes de Hauvilla" in Frühmittelalterliche Studien vol. 37 (2003) pp. 167-258.